Conciliation Institute in Turkish Tax Law and Its Comparison With the Selected OECD Member Countries

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 4, 2138 - 2161, 31.12.2022

Aysu Toker , Ahmet Tekin

https://doi.org/10.15869/itobiad.1154054

Cited By: 1

Öz

Between the tax administration and the taxpayer disputes whose source is based on tax are expressed as tax disputes. These resulting disputes are resolved in two stages, administrative and judicial. Among the ways of resolving tax disputes at the administrative stage, the most preferred is the conciliation institute. The conciliation institute is based on the method of mutual negotiation and bargaining by bringing the administration and the taxpayer together, so that the dispute is resolved in a short time without resorting to judicial remedies. Today, a large part of tax disputes are resolved through the conciliation institute that is widely and effectively used. Conciliation institute, has been implemented to resolve the disputes arising between the tax administration and the taxpayer quickly without moving to the judicial organs, ensure that public receivables are collected as soon as possible and purposes such as easing the workload on judicial organs.
The conciliation system applied in a country can have an effect on the results of conciliation in that country. In this study, the conciliation data of Turkey between 2017-2021 were examined and the results of the conciliation institute applied in our country were evaluated. In addition, the conciliation institute may show international similarity or difference in terms of the conciliation institute system applied. The conciliation institute, which also has applications in OECD countries, is examined within the scope of five selected countries from OECD member countries The United States of Amerika, Germany, England, France and Australia and compared with the conciliation institute in our country. At this point, intended to contribute to its development with examples of country practices that are thought to be beneficial for the development of the conciliation institute in our country with international evaluations in terms of quality and effectiveness.

Anahtar Kelimeler

Tax Disputes, Administrative Stage Solutions, Conciliation, OECD Countries, Commissions of Conciliation

Türk Vergi Hukukunda Uzlaşma Müessesesi ve OECD Üyesi Seçilmiş Ülke Örnekleri ile Karşılaştırılması

Öz

Vergi idaresi ile vergi mükellefi arasında kaynağı vergiye dayanan anlaşmazlıklar vergi uyuşmazlığı olarak ifade edilmektedir. Ortaya çıkan bu uyuşmazlıklar, idari ve yargı aşamasında olmak üzere iki şekilde çözüme kavuşturulmaktadır. Vergi uyuşmazlıklarının idari aşamada çözüm yolları arasında en sık tercih edileni ise uzlaşma müessesesidir. Uzlaşma müessesesi, idare ile mükellefi bir araya getirmek yoluyla karşılıklı görüşme ve pazarlık yöntemine dayanarak, uyuşmazlığın yargı yoluna başvurulmadan kısa süre içerisinde çözüme kavuşturulması noktasında önemli bir yere sahiptir. Günümüzde yaygın ve etkin bir şekilde kullanılan uzlaşma müessesesi aracılığıyla vergi uyuşmazlıklarının büyük bir bölümü çözüme kavuşturulmaktadır. Uzlaşma müessesesi, vergi idaresi ile mükellef arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkları yargı organlarına taşınmadan hızlı bir şekilde çözümlemek, kamu alacağının bir an önce tahsil edilmesini sağlamak ve yargı organlarının üzerindeki iş yükünü hafifletmek gibi amaçlar doğrultusunda uygulamaya konulmuştur.
Bir ülkede uygulanan uzlaşma sistemi, o ülkedeki uzlaşma sonuçları üzerinde etkili olabilmektedir. Bu çalışmada 2017-2021 yılları arasındaki Türkiye uzlaşma verileri incelenerek, ülkemizde uygulanan uzlaşma müessesesinin ortaya çıkardığı sonuçlar değerlendirilmiştir. Ayrıca uzlaşma müessesesi, uygulanan uzlaşma sistemi açısından uluslararası benzerlik veya farklılık gösterebilmektedir. OECD ülkelerinde de uygulamaları bulunan uzlaşma müessesesi, OECD üyesi ülkelerden Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, İngiltere, Fransa ve Avustralya olmak üzere seçili beş ülke kapsamında incelenerek, ülkemizde uygulanan uzlaşma müessesesi ile karşılaştırılmıştır. Bu noktada, ülkemizde uygulanan uzlaşma müessesesinin gelişimi için yararlı olacağı düşünülen ülke uygulamalarından örnekler ile uzlaşma müessesesi nitelik ve etkinlik bakımından uluslararası değerlendirilerek gelişimine katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Vergi Uyuşmazlıkları, İdari Aşamada Çözüm Yolları, Uzlaşma, OECD Ülkeleri, Uzlaşma Komisyonları, Commissions of Conciliation

Kaynakça

• Akdoğan, A. (1984). İngiltere’de vergi yönetimi ve ülkemiz açısından bazı değerlendirmeler. Yeni İş Dünyası Dergisi, 59.
• Aksoy, Ş. (1999). Vergi yargısı ve Türk vergi yargı sistemi. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Australian Government the Treasury, Australian Taxation Office. (2013). Management of debt relief arrengements. Erişim adresi: https://www.anao.gov.au/sites/default/files/201213%20Audit%20Report%20No%2052.pdf
• Bozdoğan, K. (2018). Uzlaşma özelinde vergi uyuşmazlıklarının idari çözüm yollarının Türkiye ve bazı seçilmiş ülkeler açısından karşılaştırmalı değerlendirilmesi (Doktora tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli). Erişim adresi: http://acikerisim.pau.edu.tr:8080/xmlui/handle/11499/27562
• Cibo, H. (2019). Vergisel uyuşmazlıkların uzlaşma yoluyla çözümünün vergiye gönüllü uyuma etkisi (Doktora tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak). Erişim adresi: https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/254636
• Çakır, M. (2014). Uzlaşma müessesesinin yabancı ülke uygulamalarıyla karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi ve geliştirilmesine yönelik öneriler. Vergi Raporu Dergisi, 177, 108-115.
• Çelikel, L. (2000). Türk vergi hukuku’nda uzlaşma müessesesi ve etkinliği. (Yüksek lisans tezi, Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=v3cdcP_qIdgO92ShtzQASw&no=pwOKRjsHJvpmRVW2FytXzg
• Güneş, M. (2019). Mali sulh yolu olarak uzlaşma müessesesi’nin vergi cezalarının caydırıcılığı ve mükellef davranışları üzerine etkileri: Antalya ili ölçeğinde bir değerlendirme. (Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=xnuR9XlDNH66na7-9A9P0A&no=Xc76PFuiNH9bv5lDWvFQrg
• İnaltong, C. (2012). Gelişmiş ülke uygulamaları ışığında Türk vergi sisteminde uzlaşma müessesesi. Vergi Dünyası Dergisi, 375, 30-60.
• Karatay, A. (2013). Türk vergi sisteminde uzlaşma kurumu ve vergi gelirleri üzerindeki etkisi (Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya). Erişim adresi: http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/handle/123456789/5473
• Kızılot Ş. ve Kızılot Z. (2007). Vergi ihtilafları ve çözüm yolları. 12. Baskı, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Kızılot Ş. ve Kızılot Z. (2008). Vergi ihtilafları ve çözüm yolları. 14. Baskı, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Kızılot Ş. ve Kızılot Z. (2012). Vergi ihtilafları ve çözüm yolları. 20. Baskı, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Kotay, F. (2008). Uzlaşma müessesesi. Vergi Raporu Dergisi, 108, 102-108.
• Nişancı, F. S. (2019). Türk vergi hukuku’nda uzlaşmanın kanunilik ilkesine göre incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep). Erişim adresi: http://openaccess.hku.edu.tr/xmlui/handle/20.500.11782/1904?show=full
• Özkan Kerimoğlu, Z. N. (2016). Vergi hukukunda uzlaşma sisteminin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Okan Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: http://denetimakademisi.com/vergi-hukukunda-uzlasma-sisteminin-incelenmesi.html
• Özyer M. A. (2008). Vergi Usul Kanunu uygulaması. İstanbul: Maliye Hesap Uzmanları Derneği.
• Sezer, O. (2015). Türk vergi hukukunda uzlaşma (Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=ncpc4PD8gaV4sQ1T5Gq-fg&no=XEvmTuq8aX6DJN08IOcTww
• Şenyüz, D. (2013). Vergi ceza hukuku. Bursa: Ekin Yayınevi.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı. (2017). 2017 yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2017/2017_faaliyet_raporu.pdf
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı. (2018). 2018 yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2018/2018_faaliyet_raporu.pdf
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı. (2019). 2019 yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2019/2019_faaliyet_raporu.pdf
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı. (2020). 2020 yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2020/2020_faaliyet_raporu.pdf
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı. (2021). 2021 yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2021/2021_faaliyet_raporu_2.pdf
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı. (2017). 2017 yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/01/VDK_Faaliyet_Raporu_2017.pdf
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı. (2018). 2018 yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/04/VDK-2018-Birim-Faaliyet-Raporu-1102019-002.pdf
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı. (2019). 2019 yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2022/04/VDK-2019-Birim-Faaliyet-Raporu.pdf
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı. (2020). 2020 yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2022/04/VDK-2020-Yili-Birim-Faaliyet-Raporu.pdf
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı. (2021). 2021 yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2022/04/VDK-2021-Birim-Faaliyet-Raporu.pdf
• Taşçı, K. (2010). Türkiye’de vergi uyuşmazlıklarının çözümünde uzlaşma müessesesinin değerlendirilmesi ve öneriler (Yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya). Erişim adresi:https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=4s7W2U0r3Tf5HQ1gt8oSBg&no=d18CsgkyBP_elCNE6UD0bQ
• Tunç, K. (2013). Vergi hukukunda uzlaşma kurumu: yasal, idari ve yargısal açıdan değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Tüleykan, H. (2019). Türkiye’de uzlaşma müessesesi ve uygulama sonuçlarının incelenmesi (2012-2016). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1, 749-775.
• United States Department of the Treasury, Internal Revenue Service (a). (2022). Offer in compromise form 656 booklet (rev. 04-2022). Erişim adresi: https://www.irs.gov/pub/irs-pdf/f656b.pdf
• United States Department of the Treasury, Internal Revenue Service (b). (2022). Topic no. 204-offers in compromise. Erişim adresi: https://www.irs.gov/taxtopics/tc204
• United States Department of the Treasury, Internal Revenue Service (c). (2022). Additional information on payment plans. Erişim adresi: https://www.irs.gov/payments/payment-plans-installment-agreements
• United States Department of the Treasury, Internal Revenue Service. (2017). 2017 data book. Erişim adresi: https://www.irs.gov/pub/irs-soi/17databk.pdf
• United States Department of the Treasury, Internal Revenue Service. (2018). 2018 data book. Erişim adresi: https://www.irs.gov/pub/irs-prior/p55b--2019.pdf
• United States Department of the Treasury, Internal Revenue Service. (2019). 2019 data book. Erişim adresi: https://www.irs.gov/pub/irs-prior/p55b--2020.pdf
• United States Department of the Treasury, Internal Revenue Service. (2020). 2020 data book. Erişim adresi: https://www.irs.gov/pub/irs-prior/p55b--2021.pdf
• United States Department of the Treasury, Internal Revenue Service. (2021). 2021 data book. Erişim adresi: https://www.irs.gov/pub/irs-pdf/p55b.pdf