Çocukların Dernek Kurması ve Barışçıl Bir Şekilde Toplanması Üzerine Öğretmenlerin ve Ebeveynlerin Görüşlerinin incelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 680 - 705, 30.06.2023

Mehmet Ayhan , Esma Türkyılmaz , Sevde Mıcık

Öz

Çocuk toplum içine ne kadar katılmış, çocuğun görüşü ne ölçüde alınmış ve çocuk toplum ile ne düzeyde kaynaştırılmış ise var olan haklarını da bu ölçüler ile orantılı bir şekilde kullanabilir. Yetişkinler çocuk haklarını iyi bir biçimde öğrenmeden, çocuklara bu haklarını kullanabilecekleri ortamları sunmadan, çocuk hakları bir belgeden öteye gidemeyecektir. Bu araştırma, çocukların katılım hakkı kapsamında çocukların dernek kurma hakkı ve barışçıl bir şekilde toplanma hakkı üzerine öğretmenlerin ve ebeveynlerin görüşlerini incelemek ve bu doğrultuda katılımcıların verdikleri cevapları demografik değişkenlere göre temalara ayırıp, analiz etmek amacıyla yapılmıştır. Çalışma konuyla doğrudan ilgili bireylerle görüşmeler yaparak ayrıntılı bilgilere ulaşabilmek adına nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomenoloji (olgubilim) deseni ile tasarlanmıştır. Çalışmaya katılan öğretmenler Şırnak ilinin Silopi içesinin merkezine bağlı Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde 2021-2022 yılı bahar döneminde görev yapan 17 kişiden oluşmaktadır. Çalışmadaki öğretmenlerin belirlenmesinde seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden amaçlı örnekleme yönteminin bir çeşidi olan maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışmaya katılan ebeveynler Şırnak ilinin Silopi içesinin merkezine bağlı Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde 2021-2022 yılı bahar döneminde çocuğu okula giden bireylerden oluşmaktadır. Ebeveynler belirlenirken amaçlı örnekleme yönteminin bir çeşidi olan uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Toplanan veriler içerik analizine uygun olarak kodlanmış ve temalara ayrılarak analiz edilmiştir. Yapılan çalışmada nitel araştırmalara uygun olarak geçerlik ve güvenirlik durumları sınanmış ve raporlaştırılmıştır. Çalışmamanın bulgularına bakıldığında, genel olarak ebeveynlerin ve öğretmenlerin, ortak temalara vurgu yaptıkları görülmüştür. Bu bulgular neticesinde öğretmenlerin ve ebeveynlerin, çocukların katılım hakkı üzerine yeterli düzeyde bilgiye sahip olduğu fakat çocukların dernek kurma ve barışçıl bir şekilde toplanma hakları üzerine yeterli bir bilgiye sahip olmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonunda ebeveynlerin ve öğretmenlerin çocuk hakları konusunda bilinçlendirilmeleri gerektiği yönünde (hizmet içi eğitim, seminer) bulunmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları, Katılım hakkı, Dernek kurma hakkı, Öğretmen, Ebeveyn, Eğitim

Examining the Views of Teachers and Parents on Children's Association Formation and Peaceful Gathering

Öz

The extent to which the child is involved in the society, the extent to which the child's opinion is taken into consideration and the extent to which the child is integrated into the society, the child can use his/her existing rights in proportion to these measures. Without adults learning children's rights in a good way and providing children with environments where they can use these rights, children's rights will not go beyond a document. This study was conducted to examine the views of teachers and parents on children's right to form associations and the right to peaceful assembly within the scope of children's right to participation, and to analyse the answers given by the participants in this direction by dividing them into themes according to demographic variables. The study was designed with phenomenology design, which is one of the qualitative research methods, in order to reach detailed information by interviewing individuals directly related to the subject. The teachers participating in the study consisted of 17 people working in the spring semester of 2021-2022 within the Ministry of National Education in the centre of Silopi district of Şırnak province. Maximum variation sampling method, which is a type of purposive sampling method, was used to determine the teachers in the study. The parents participating in the study consisted of individuals whose children attended school in the spring term of 2021-2022 within the Ministry of National Education in the centre of Silopi district of Şırnak province. While determining the parents, convenient sampling method, which is a type of purposeful sampling method, was used. The collected data were coded in accordance with content analysis and analysed by dividing them into themes. In the study, validity and reliability were tested and reported in accordance with qualitative research. When the findings of the study were analysed, it was seen that parents and teachers generally emphasised common themes. As a result of these findings, it was concluded that teachers and parents have sufficient knowledge about children's right to participation, but they do not have sufficient knowledge about children's right to association and peaceful assembly. At the end of the research, it was concluded that parents and teachers should be made aware of children's rights (in-service training, seminars).

Anahtar Kelimeler

Children, Right of participation, Right to establish association, Teacher, Parent, Education

Kaynakça

• Akın, İ. (1966). Dernek Kurma Özgürlüğü. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 32(2-4), 474-486.
• Akın, İ. F. (2011). Dernek kurma özgürlüğü. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2(4), 474-486.
• Akyol, T. (2020). Anne babaların çocukların katılım hakkına yönelik görüşleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(Ek), 331-346.
• Aksoy, A., & Çifçi Dere, H. (2014). Erken Çocukluk Döneminde Oyun. Ankara: Pegem.
• Akyüz, E. (2013). Çocuk Hukuku Çocukların Hakları ve Korunması. Ankara: Pegem Akademi. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi, (2009).
• Akyüz, E. (2018). Çocuk hukuku-çocukların hakları ve korunması (6. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Aries, P. (1962). Centurıes of chıldhood-A social history of family life. (R. Baldıck, Çev.) New York, U.S.D: Alfred A. Knopf.
• Arslan, Ç. (2019). Çocuğu ortaokula devam eden ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi.
• Ayhan, M. (2021, Temmuz). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların ebeveynlerine yönelik hazırlanan çocuk hakları programının ebeveynlerin çocuk hakları tutumuna etkisi. Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, s. 1-149. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=v7BkNnnepTnbhn8rNR77LXtiEqi07uagxADMYXZ5HmdmH2g39fi5R8idAuz9-kNa adresinden alındı
• Bae, B. (2009). Children’s right to participate – challenges in everyday interactions. European Early Childhood Education Research Journal, 17(3), 391-406. doi:https://doi.org/10.1080/13502930903101594
• Bakıcı, C., & Aydın, E. (2020). Türkiye’de kadın çalışanların iş yaşam dengesini şekillendirmede ataerkilliğin rolü. Economics, Business and Organization Research, 2(2), 82-98.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/753041 adresinden alındı
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (25. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Canbulut, T. (2015). Türkiye'de çocukların katılım hakkı üzerine bir derleme. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 1(2), 85-94. doi:10.17681/hsp.73252
• Church, A., & Bateman, A. (2019). Children’s right to participate: How Can teachers extend child-ınitiated learning sequences? International Journal of Early Childhood volume, 51, 265-281. doi:https://doi.org/10.1007/s13158-019-00250-7
• Correia, N., Camilo, C., Aguiar, C., & Amarob, F. (2019). Children's right to participate in early childhood education settings: A systematic review. Children and Youth Services Review, 100, 76-88. doi:https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2019.02.031
• Covell, K., & Howe, R. B. (1999). The impact of children’s rights education: A Canadian study. International Journal of Children's Rights, 7(2), 171-183.
• Creswell, J. W. (2017). Karma Yöntemler. J. W. Creswell içinde, Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (G. Hacıömeroğlu, Çev., s. 215-240). Ankara: Eğiten Kitap.
• Deb, S., & Mathews, B. (2012). Children's Rights in India:Parents' and Teachers' Attitudes, Knowledge and Perceptions. International Journal of Children's Rights , 241-264.
• Dinç, B. (2015). Okulöncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların ebeveynlerinin çocuk hakları eğitimi konusundaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 7-25. doi:10.14689/issn.2148-2624.1.3c1s1m
• Dirican, R. (2018). Tarihi süreçte çocukluk ve çocuk hakları. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 2(2), 51-62.
• Erbay, F., & Durmuşoğlu Saltalı, N. (2012). Altı Yaş Çocuklarının Günlük Yaşantılarında Oyunun Yeri ve Annelerin Oyun Algısı. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 249-264.
• Erbay, E. (2013). Çocukların katılım hakkı üzerine bir Türkiye değerlendirmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(1), 38-54.
• Erbay, E. (2019). Çocuk hakları (2. b.). İstanbul: Yeniinsan Yayınevi.
• Faiz, M., & Kamer, S. T. (2017). Prospective Teachers’ Opinions Concerning Children’s Rights. Journal of Education and Learning, 6(3), 118-128.
• Hareket, E., & Gülhan, M. (2017). Perceptions of Students in Primary Education Department Related toChildren’s Rights: A Comparative Investigation. Journal of Education and Learning, 6(2), 41-52.
• Heywood, C. (2003). Baba bana top at!: Batıda çocukluğun tarihi. (E. Hoşsucu, Çev.) İstanbul: Kitap Yayınevi.
• İnal, K. (2018). Çocuk hakları ve siyaset (2. b.). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Işıkçı, Y. M. (2015). Çocuk gözüyle Türkiyade çocuk hakları sorunu. Ankara: Hegem Yayınları.
• Kor, K. (2013). Okul Öncesi Öğretemenlerinin Çocuk Hakları Konusundaki Görüşlerinini Belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Çanakkale. Koziklioğlu, İ. (2018). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocuk Hakları ve Çocuk Katılım Hakkına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 7(4), 408-427.
• Kozikoğlu, İ. (2019). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocuk Hakları ve Çocuk Katılım Hakkına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 380-405.
• Kurtdede Fidan, N., & Özaydın, A. (2019). Ebeveynlerin Çocuk Haklarına İlişkin Metaforik Algıları. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 361-378.
• Lake, K. (2011). Character Education from a Children’s Right Perspective An Examination of Elemantary Students’ Perpectives and Experiences. International Journal of Children’s Rights, 19, 679-690.
• Matthews, G. B. (2000). Çocukluk Felsefesi. (E. Çakmak, Çev.) İstanbul: Gendaş Yayınları.
• Merey, Z. (2018). Çocuk haklarının tarihsel gelişimi. Z. Merey (Yay. Haz.). Çocuk hakları (s. 72-86). içinde Ankara: Pegem Akademi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=652
• Postman, N. (1995). Çocukluğun Yok Oluşu. İstanbul: İmge Kitapevi.
• TBMM. (2004). Dernekler Kanunu. Ankara: TBMM. 04 12, 2022 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5253.pdf adresinden erişildi.
• TBMM. (2022). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Dernek Kurma Hürriyeti. TBMM. Nisan 26, 2022 tarihinde https://www5.tbmm.gov.tr/develop/owa/tc_anayasasi.maddeler?p3=33#:~:text=33.,Madde&text=Herkes%2C%20%C3%B6nceden%20izin%20almaks%C4%B1z%C4%B1n%20dernek,ve%20dernekte%20%C3%BCye%20kalmaya%20zorlanamaz. adresinden erişildi.
• Topcuoğlu, A. R. (2009). Türkiye’de Göçmen Çocukların Katılım Hakkı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1), 408-430.
• Topçuoğlu, R. A. (2019). Türkiye’de Göçmen Çocukların Katılım Hakkı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1), 408-430.
• Topsakal, C., & Ayyürek, O. (2012). Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Öğrencilerin Çocuk Haklarını Kullanmaları. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 37-53.
• Torun, F. & Duran, H. (2014). Çocuk Hakları Öğretiminde Oyun Yönteminin Başarıya, Kalıcılığa ve Tutuma Etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 418-448.
• Serbest, S. (2015). 9-13 Yaş Çocuklarının Dinlenme, Serbest Zaman Geçirme, Oyun ve Eğlence Faaliyetlerine Katılma Haklarına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Sheridan, S., & Samuelsson, I. P. (2001). Children’s Conceptions of Participation and Influence in Pre-school:a perspective on pedagogical quality. Contemporary Issues in Early Childhood, 2(2), 169-194.
• Şahin, S., & Polat , O. (2012). Türkiye’de ve Dünyadaki Gelişmiş Ülkelerde Çocuk Katılım Hakkı Algısının ve Uygulamalarının Karşılaştırılması. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 275-282.
• Seggie, F. N., & Bayyurt, Y. (2017). Nitel Araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (2. b.). Anı Yayıncılık. Sezen, İ. (2005). Çocuklar Dernek Kurdu. İstanbul. Mayıs 10, 2022 tarihinde https://m.bianet.org/bianet/cocuk/57384-cocuklar-dernek-kurdu adresinden alındı
• Sezer, T. D. (2008). Dernek kurma özgürlüğünün içeriği ve gelişim süreci üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 1-58.
• Stearns, P. N. (2018). Çocukluğun tarihi (1. b.). (M. Demir, Dü., H. Dikmen, & B. Uçar, Çev.) İstanbul: Dedalus Kitap. Şahin, S., & Polat , O. (2012). Türkiye’de ve Dünyadaki Gelişmiş Ülkelerde Çocuk Katılım Hakkı Algısının ve Uygulamalarının Karşılaştırılması. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 275-282.
• Uçuş, Ş. (2009). Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin İlköğretim Programlarındaki Yeri ve Sözleşme’ye Yönelik Öğretmenlerin ve Okul Yöneticilerinin Görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi).Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Uçuş, Ş., & Şahin, A. E. (2012). Çocuk Hakları Sözleşmesi'ne Yönelik Öğretmmenlerin Ve Okul Yöneticilerinin Görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi , 25-41.
• Uçuş, Ş. (2013). Çocuk Hakları Eğitimi Programının Hazırlanması ve Değerlendirilmesi. (Doktora Tezi).Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• UN. (1959). Declaration of the Rights of the Child. Declaration of the Rights of the Child. New York: THE CIRCUMCISION REFERENCE LIBRARY. http://www.cirp.org/library/ethics/UN-declaration/ adresinden alındı
• UN. (1989, Kasım 20). Convention on the Rights of the Child. Aralık 2020 tarihinde UN Documents: Gathering a Body of Global Agreements. adresinden alındı
• UNİCEF UK. (2021). The Right to Partıcıpatıon. NİSAN 08, 2022 tarihinde UNICEF UNİTED KINGDOM: https://www.unicef.org.uk/rights-respecting-schools/the-right-to-participation/#:~:text=One%20of%20the%20relevant%20articles,views%20considered%20and%20taken%20seriously. adresinden alındı
• Washington, F. (2010). 5-6 Yaş Grubu Çocuklarına Uygulanan Aile Katılımlı Çocuk Hakları Eğitimini Programının Etkililiğinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Woodhead, M. (2010). A Handbook of children and young peoples partıcipatıon. (B. P. Smith, & N. Thomas, Dü) New York: Roudledge.
• Yüksel, B., & Yazıcı, Z. (2019). Öğretmen adaylarının çocuk katılım hakkına ilişkin farkındalıklarının değerlendirilmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 457-477.