The Israeli-Palestinian Conflict, Interdependence Theory, and Peace Building

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 5, 2708 - 2724, 31.12.2023

Jalal Ts Selmi , Mehmet Rakipoğlu

https://doi.org/10.15869/itobiad.1346892

Öz

This study examines the economic peace-building process, which was planned to be realized between Palestine and Israel in the 1990s, within the framework of neo-liberalism theory. The United States began mediating in the early 1990s to resolve the conflict between Palestinians and Israelis in 1948. The main goal of the Israeli-Palestinian rapprochement, which was initiated and carried out under the leadership of US President Bill Clinton, was to create mutual economic dependence between the two countries and end the conflict between them. In this sense, this article discusses the process of economic interdependence that was initiated between 1993 and 2000 to end the long-standing conflicts between Palestine and Israel. The study aimed to establish a connection between the construction of economic interdependence, one of the mainstream theories of neoliberalism, and the resolution of political crises and to analyze this process. The study discussed the reasons that pushed the Israeli and Palestinian parties to accept the process and evaluated how the process worked and whether the intended goals were achieved. As a result of the findings, it has been seen that the convergence method tried to be applied provides mutual benefit between the two countries in the commercial sense. However, it has been revealed that building mutual economic dependency cannot resolve the political and military crises between Israel and Palestine. The main reasons for this situation are Israel's prioritizing the development of economic relations and the unequal economic relations between Israel and Palestine - the hierarchical structure is presented as the positions of the far-right party and political actors that came to power in Israel.

Anahtar Kelimeler

Palestine, Israel, Economic Peace, Economic Dependency, Security State

İsrail-Filistin Çatışması, Karşılıklı Ekonomik Bağımlılık ve Barış Tesisi

Öz

Bu çalışma, 1990’larda Filistin ile İsrail arasında gerçekleştirilmesi planlanan ekonomik barış tesisi sürecini neo-liberalizm teorisi çerçevesinde incelemektedir. 1948 yılından beri Filistinlilerle İsrailliler arasında yaşanan çatışmanın çözülmesi adına Amerika Birleşik Devletleri 1990’ların başında arabuluculuk yapmaya başlamıştır. Dönemin ABD Başkanı Bill Clinton’ın liderliğinde başlatılan ve yürütülen İsrail-Filistin yakınlaşmasının ana hedefi; iki ülke arasında karşılıklı ekonomik bağımlılık oluşturulup aralarında olan çatışmaya son vermekti. Bu anlamda çalışma, Filistin ile İsrail arasında uzun süredir devam eden çatışmaları sona erdirmek adına, 1993-2000 yılları arasında karşılıklı ekonomik bağımlılık çerçevesinde başlatılan ve “Oslo Barış Süreci” olarak adlandırılan barış inşası sürecini tartışmaktadır. Çalışma neo-liberalizmin ana akım teorilerinden olan karşılıklı ekonomik bağımlılık inşası ile siyasi krizlerin çözülmesi arasında bir bağlantı kurmayı ve bu süreci analiz etmeyi hedeflemiştir. Çalışmada özellikle 1991 yılında SSCB’nin çökmesi ve ABD’nin Ortadoğu ve dünyaya tek hâkim başat bir güç olması ile birlikte İsrail ve Filistin taraflarını süreci kabul etmeye iten nedenler ele alınıp sürecin nasıl başladığı, karşılıklı ekonomik bağımlılığın kurulma aşamalarının İsrail ile Filistin arasında pratikte nasıl işlediği, barış tesisi bağlamında amaçlanan hedeflerin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği ve değerlendirilmiştir. Elde edilen bulguların sonucunda, uygulanmaya çalışılan yakınlaşma yönteminin iki ülke arasında ticari anlamda karşılıklı fayda sağladığı görülmüştür. Fakat karşılıklı ekonomik bağımlılık inşa etme sürecinin İsrail-Filistin arasındaki siyasi ve askeri krizleri çözemediği ortaya çıkmıştır. Bu durumun temel gerekçeleri; İsrail’in güvenliği, ekonomik ilişkileri geliştirmekten öncelikli görmesi, İsrail-Filistin arasındaki ekonomik ilişkilerin eşitler arası olmayışı, İsrail’de iktidara gelen aşırı sağcı parti ve siyasi aktörlerin pozisyonları olarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Filistin, İsrail, Ekonomik Barış, Ekonomik Bağımlılık, Güvenlik Devleti

Kaynakça

• Alassouli, H. (2020). Filistin ve İsrail Tarihi. Gaza: Batel.
• Alashal, Abdullah. (2010). Uluslararası Hukukta Gazze Soykırımı. Amman: Dar Al Fikr Publishing.
• Asfour, H. (2016). Filistin: Bekletilme Listesinde Olan Bir Devlet. Kahire: Mısır Kültür Merkezi.
• Acar, E. (2017). Neoliberalizm ve Sosyal Refah Devleti Ekseninde Üçüncü Yol Yaklaşımı. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (18), 251-252.
• Alkam, H. (2016). Oslo Anlaşmaları Çerçevesinde Filistin’de Egemenlik Anlaşmazlığı. Beyrut: Alzaytouna Araştırma ve Danışma Merkezi.
• Alsayer, D. (2022). Pan-Arab Modernism. Brüksel: Actar D.
• Abu Ramadan, M. (2015). Hamas İktidarında Sosyal ve Siyasi Etkiler. Mansura: Maktabat Jazirat Alward.
• Abu Namel, H. (2004). İsrail Ekonomisi: Tarımsal Yerleşimden Bilgi Ekonomisine. Beyrut: Arap Birliği Çalışmaları Merkezi.
• Abdulrahman, A. (2001). Büyük Filistin İntifadası. Michigan: Michigan University.
• Abu Ouda, Y. S. H. (2012). İsrail’de Din ve Siyaset Arasındaki İlişkinin diyalektiği ve Hesap Verebilirlik Eğilimleri Üzerindeki Etkisi. Gazze: Alazher Üniversitesi Ortadoğu Çalışmaları Enstitüsü. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Bilgi ve Arşiv Birimi. (2009). Filistin Ansiklopedisi. Beyrut: Alzaytouna Araştırma ve Danışma Merkezi.
• Burchill, S. Linklater, A. Devetak, R. Donnelly, J. Nardin, T. Paterson, M. Smit, C. R. True, J. (2012). Uluslararası İlişkiler Teorileri. (A. Aslan, M. A. Ağcan, Çev.). İstanbul: Küre Yayınları.
• Bilgi ve Arşiv Birimi. (2018). Filistin Bilgi Tarihi. Beyrut: Alzaytouna Araştırma ve Danışma Merkezi.
• Çınkara, G. (2023a), Mapping the Genesis of the Abraham Accords Elite Preferences, Rising Nationalism, and the Quest for Political Stability, Insight Turkey, 25 (2), 63-76.
• Çınkara, G. (2023b), Türkiye’de Politik Elitlerin Dönüşümünde Milliyetçiliğin Jeopolitik Çerçevesi: Hafıza, Kimlik ve Mekân, Akademik Hassasiyetler, 10 (21), 549-581.
• Dedeoğlu, B. (2003). Dünden Bugüne Avrupa Birliği. İstanbul: Boyut Kitapları.
• Dış Ekonomi İlişkiler Kurulu (DEİK). (2020). Filistin Bilgi Notu. Erişim Adresi: https://www.deik.org.tr/uploads/filistin-bilgi-notu-eylul-22.pdf
• Dar Alahram. (1997). Alahram Aliqtisadiyah. Kahire: Dar Alahram.
• Filistin Bilgi ve Haber Ajansı (Wafainfo). Taba Anlaşması. Erişim adresi: https://info.wafa.ps/ar_page.aspx?id=4891
• Filistin Davası Ansiklopedisi (Palquest.org). 04/05/1994 Gaza – Eriha Anlaşması. Erişim Adresi: https://www.palquest.org/ar/historictext/9689/اتفاق-تنفيذ-الحكم-الذاتي-في-قطاع-غزة-ومنطقة-أريحا
• Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı (Mne.gov). Ekonomik Durum. Erişim Adresi: https://www.mne.gov.ps/ministry.aspx?NewsId=2161#
• Filistin Hakları Merkezi (Btselem). (2001). İsrail İçinde Çalışan Filistinliler İşçilerle İlgili Rapor. Erişim Adresi: https://btselem.org/arabic/workers
• Filistin Dışişleri Bakanlığı (MOFA). (2009). Filistin Tarihi Özeti. Ramallah: Filistin Dışişleri Bakanlığı.
• Farsakh, L. (2010). İsrail’de Filistinli İşçiler ve Filistin Devleti Projesi 1967-2007. Aman: Filistin Demokrasi Araştırmaları Enstitüsü.
• Gürkaynak, M. Yalçıner, S. (2009). Uluslararası Politikada Karşılıklı Bağımlılık ve Küreselleşme Üzerine Bir inceleme. Uluslararası İlişkiler Akademik Dergisi, 16 (23), 74-75.
• Hoffman, S. (1970). Conditions of World Order. Virginia: Virginia University.
• Keohane, R.O. Nye, J. S. (1989). Power and Interdependence. Boston: Little, Brown, and Company.
• Kotlowski, D. J. (2000). The European Union from Jean Monnet to The Euro. Ohio: Ohio University Press.
• Memiş, E. (2002). Kaynayan Kazan: Ortadoğu. Konya: Çizgi Kitapevi Yayınları.
• Milner, H. V. Moravcsik, A. (1994). Power, Interdependence and Nonstate Actors in World Politics. New Jersey: Princeton University Press.
• Mitrany, D. (1975). The Functional Theory of Politics. London: London School of Economics and Political Science.
• Maruf, A. (2000). Barack ve And Peace. Alqatif: Dar Al-Muntazar.
• Özkoç, Ö. (2009). Savaş ve Barış: Doksanlı Yıllarda Filistin – İsrail Sorunu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 13 (64), 179-180.
• Pulat, A. (2018). Karşılıklı Bağımlılık Açısından Türkiye – İran Ekonomik İlişkileri. İran Çalışmaları Dergisi, 1 (2), 98.
• Paltoday. (2016). İsrail FUO’ye Yaptırım Uyguladı. Erişim Adresi: https://paltoday.ps/ar/post/225338/خبر-هآارتس-إسرائيل-ستتخذ-عقوبات-جديدة-ضد-السلطة
• Rosecrance, R. (2012). History and Neorealism. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rasmus, J. (2020). The Scourge of Neoliberalism. Atlanta: Clarity Press.
• Rivera, S. (2004). Treaties and Resolutions. Minneapolis: ABDO Books.
• Serdar, İ. (2015). Neorealizm, Neoliberalizm, Konstraktivizm ve İngiliz Okulu modellerinde Uluslararası Sistemsel Değişikliklere Bakış. The Journal of Europe,64 (39), 14.
• Saleh, M.M. (2012). Filistin Davası: Tarihsel Geçmişi ve Güncel Gelişimi. Beyrut: Alzaytouna Araştırma ve Danışma Merkezi.
• Saleh, M.M. (2015). Filistin Ulusal Yönetimi: Performans Üzerine İnceleme 1994-2013. Beyrut: Alzaytouna Araştırma ve Danışma Merkezi.
• Topuz, Z. Ç. Arafat, M. (2023). Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararlarının Filistin-İsrail Barış Sürecine Etkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 78 (2), 370.
• Yıldırım, Y. (2015). Richard Rosecrance’nin Sistem Modeli Perspektifinden Soğuk Savaş Sonrası Uluslararası Sistemin Analizi. U.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (2), 189.
• Zantouni, J. (2013). Siyonistler Topluluğu ve ABD ile Olan İlişkileri. Rabat: Baheth Araştırmalar Merkezi.
• Werman, O. Kaunert, C. (2023). Israel: National Security and Securitization. New York: Springer International Publishing.