İklim değişikliği çağımızın önemli sorunlarından birisi olmakla birlikte, psikoloji disiplininde iklim değişikliğinin incelenmesi yakın bir geçmişe sahiptir. İklim yanlısı davranışların gerçekleştirilmesini engelleyen psikolojik unsurların anlaşılması, iklim değişikliğine yönelik görgül çalışmaların ve psikolojik müdahalelerin gerçekleştirilmesini mümkün kılacaktır. Bu çalışmada öncelikle, çevreci davranışların gerçekleştirilmesini açıklayan temel kuramsal modeller tanıtılmıştır. Bu kuramsal modellerden ilki Değer-Eylem Boşluğu Modeli iken, diğeri Kapsamlı Eylem Belirleme Modelidir. Ardından, sistematik bir literatür taraması gerçekleştirilerek iklim yanlısı davranışlarla ilişkili psikolojik engeller incelenmiştir. Mevcut çalışmada, Gifford (2011) tarafından kapsamlı biçimde sunulan psikolojik engellerin tanımı yapılarak her bir engele ilişkin kanıt sunan çalışmalar gözden geçirilmiştir. Daha sonrasında Gifford’un tanımladığı psikolojik engellerin sınandığı görgül çalışmaların bulguları aktarılmıştır. Bu çalışmaların birisinde söz konusu engellerin yapı geçerliği incelenerek psikolojik engellere ilişkin bir ölçüm aracı literatüre kazandırılmıştır. Elde edilen beş adet psikolojik engel boyutu şunlardır; değişimin gereksiz görülmesi, çatışan amaçlar ve arzular, kişiler arası ilişkiler, bilgi eksikliği ve tokenizm. Yapı geçerliği sağlanan bu engellerin incelendiği çalışmalar sayıca azdır. İki çalışmanın bulgularına göre psikolojik engellerin her birisinin iklim yanlısı davranışlar üzerindeki yordayıcı etkisi ve iklim yanlısı tutum ile davranışlar arasındaki aracı etkisi, incelenen davranışın türüne bağlı olarak değişmektedir. Psikolojik engellerin tek boyut altında incelendiği bir çalışmada bazı kişisel değişkenler ile iklim yanlısı davranış arasındaki ilişkide psikolojik engellerin aracı etkisi saptanmıştır. Psikolojik engellerin tek boyutta analiz edildiği bir diğer çalışmada iklim yanlısı tutum ile davranışlar arasındaki ilişkide psikolojik engellerin düzenleyici etkisi saptanmıştır. Sonuçta, psikolojik engellerin iklim yanlısı davranışlar üzerindeki aracı ve düzenleyici etkilerinin gelecekteki çalışmalarda detaylı olarak incelenmesi gerekmektedir. Ayrıca, farklı ülkelerdeki bazı çalışmaların bulguları psikolojik engellerin beş faktörlü yapısının değişkenliğini ortaya koymuştur. Bu nedenle psikolojik engellerin kültürel farklılıklara duyarlı olabileceği tartışılmıştır.
İklim Değişikliği İklim Krizi Psikolojik Engeller Davranış Tutum
Although climate change is one of the most crucial problems in today’s world, the study of climate change within the discipline of psychology has recently begun. Understanding the psychological factors that prevent climate-mitigating behaviors will make it possible to conduct empirical studies and psychological interventions for climate change. In this study, firstly, the main theoretical models explaining the actualization of pro-environmental behaviors are introduced. While one of these theoretical models is the Value-Action Gap Model, another is the Comprehensive Action Determination Model. This was followed by a systematic literature search and examination of the psychological barriers associated with pro-climate behavior. A comprehensive definition of psychological barriers, as described by Gifford (2011), was provided and studies providing evidence for each barrier were presented. This is followed by a presentation of the results of the empirical studies that tested the psychological barriers defined by Gifford. One study examined the construct validity of these barriers and introduced a measurement tool for psychological barriers to the literature. The five dimensions of psychological barriers are as follows; change unnecessary, conflicting goals and aspirations, interpersonal relations, lacking knowledge, and tokenism. There are a limited number of studies in the literature that examine these validated barriers. Two studies found that the predictive effect of psychological barriers on pro-climate behaviors and the mediating effect between pro-climate attitudes and behaviors vary based on the type of behavior. In a study examining psychological barriers as a single dimension, psychological barriers were found to mediate the relationship between personal variables and pro-climate behavior. In another study, analyzed psychological barriers as a single dimension, the moderating effect of the psychological barriers on the relationship between pro-climate attitudes and behaviors was found. Therefore, future studies should investigate the mediating and moderating effects of psychological barriers on pro-climate behavior. Furthermore, studies carried out in different countries have shown the variability of the five-factor structure of psychological barriers. This suggests that psychological barriers may be sensitive to cultural differences.
Climate Change Climate Crisis Psychological Barriers Behavior Attitude
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Psikolojide Davranış-Kişilik Değerlendirmesi |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Erken Görünüm Tarihi | 29 Mart 2024 |
Yayımlanma Tarihi | 31 Mart 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 13 Sayı: 1 |