Female Criminals in Turkish Melodrama Cinema

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 569 - 586, 01.07.2024

Mehmet Arslantepe , Bahar Atmaca Demir

https://doi.org/10.15869/itobiad.1308896

Öz

The period between 1960 and 1970 is considered the "Golden Age" of Turkish Cinema, also known as the Yeşilçam era, during which a total of 1710 films were produced, predominantly in the melodrama genre. Narrative codes such as stereotypical stories and stereotypical characters, good-bad, poor-rich, innocent-sinful contrasts, consenting to fate, sacrifice, misunderstandings, coincidences, confessions, traps, obstacles, delays etc. used in Yeşilçam melodramas. This study aims to investigate under what conditions and circumstances women can commit crimes in melodramas where female characters are central to the narrative. The research is confined to films directed by Ülkü Erakalın, Türker İnanoğlu, and Nejat Saydam, who were prominent directors of melodramatic films in the 1960s. Crimes committed by female characters in these films, including homicide, attempted homicide, threats, and complicity in crime (aiding and abetting), have been identified, with motivations for these crimes found to be honor, jealousy, revenge, love, and money. Data analyzed descriptively have been digitized and presented in graphical format. It has been observed that women in these films do not forget slander against their honor or the physical or psychological violence they have endured, ultimately seeking revenge. The crime of murder, often motivated by honor, was found to be the most frequently committed. Furthermore, women in these films do not exhibit remorse for crimes committed in defense of their honor, according to the narrative/text/plot, and are willing to accept their punishment. Attempted murder, threats, and complicity in crime are also depicted, with revenge, jealousy, love, and money identified as subsequent motivators for criminal activity. A similarity between the depiction of female crimes in films and their real-life counterparts has been observed, suggesting a reflection of societal life in cinema. The limited research on women committing crimes in Turkish Cinema indicates that this study could significantly contribute to the literature.

Anahtar Kelimeler

Turkish Cinema, Yeşilçam Cinema, Melodrama, Female Offenders, Narrative

Türk Melodram Sinemasında Kadın Suçlular

Öz

1960–1970 yılları arası Türk Sineması’nın “Altın Çağı” olarak kabul edilmektedir. Yeşilçam dönemi olarak da adlandırılan, toplamda 1710 adet filmin çekildiği bu dönemde filmlerin çoğu melodram türündedir. Yeşilçam melodram filmlerinde, kalıp öyküler ve kalıp tipler, iyi-kötü, yoksul-zengin, masum-günahkâr karşıtlıkları, kadere razı gelme, fedakârlık, yanlış anlamalar, tesadüfler, itiraflar, tuzaklar, engeller, erteleme ve gecikmeler gibi anlatı kodları bulunmaktadır. Bu çalışmada, film öyküsünün merkezinde kadınların bulunduğu melodramlarda kadınların hangi durum ve koşullarda suç işleyebildiklerine yönelik bir araştırma yapılması amaçlanmıştır. Çalışma, 1960’lı yıllarda melodram türünde filmler çekmiş olan yönetmenlerden Ülkü Erakalın, Türker İnanoğlu ve Nejat Saydam’ın yönettiği filmler ile sınırlandırılmıştır. İzlenen filmlerdeki kadın film kişileri tarafından işlenmiş olan “insan öldürme, insan öldürmeye teşebbüs, tehdit, suça iştirak (yardım ve azmettirme)” suçları tespit edilmiş ve bu suçların nedenlerinin “namus, kıskançlık, intikam, aşk ve para” olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Betimsel olarak analiz edilen veriler sayısallaştırılarak grafik halinde sunulmuştur. İzlenen filmlerde kadınların namuslarına yönelik iftira, fiziksel veya psikolojik bir şiddet sonunda yaşanılanları unutmadıkları ve sonunda mutlaka intikam aldıkları tespit edilmiştir. Filmlerde en çok adam öldürme suçunun işlendiği ve bunun da en çok namus nedenli olduğu saptanmıştır. Ayrıca, izlenen filmlerdeki kadınlar filmin anlatımı/metni/kurgusu gereği namusları söz konusu olduğunda işledikleri suçlardan dolayı asla pişmanlık duymamakta ve cezasını çekmeye razı olmaktadır. Öldürmeye teşebbüs, tehdit ve suça iştirak da filmlerde işlenen diğer suçlar arasında olup, namustan sonra sırasıyla intikam, kıskançlık, aşk ve paranın da suç işlemede etkili olduğu görülmüştür. Toplumsal yaşamda meydana gelen kadın suçlarının filmlerde yansıtılan hali ile benzerlik gösterdiği gözlemlenmiş ve bununla birlikte toplumsal yaşamın sinemaya yansıdığı sonucu ortaya çıkmıştır. Türk Sineması’nda kadının suç işlemesi ile ilgili araştırmaların sınırlı olması bakımından bu çalışmanın alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Sineması, Yeşilçam Sineması, Melodram, Kadın Suçluluğu, Anlatı

Kaynakça

• Abisel, N. (1994). Bir Dünya Nasıl Kurulur Popüler Türk Filmlerinde Anlatı Yapısı Üzerine, 25. Kare, 9, 25.
• Abisel, N. (2000). Yeşilçam Filmlerinde Kadının Temsilinde Kadına Yönelik Şiddet. N. B. Çelik (Der.), Televizyon, Kadın ve Şiddet içinde (ss. 173-212). Kiv Yayınları.
• Abisel, N. (2005). Türk Sineması Üzerine Yazılar. Phoenix Yayınevi.
• Abisel, N., vd. (2005). Çok Tuhaf Çok Tanıdık: Vesikalı Yarim Üzerine. Metis Yayınları.
• Adanır, O. (1996). Gerçeklerden Kaçamayız. S. M. Dinçer (Der.), Türk Sineması Üzerine Düşünceler içinde (ss. 3-17). Doruk Yayımcılık.
• Akbulut, H. (2008). Kadına Melodram Yakışır: Türk Melodram Sinemasında Kadın İmgeleri. Bağlam.
• Arslan, S. Melodram. L&M Epokhe, 2005.
• Artuk, M. E., vd. (2012). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Seçkin Yayıncılık.
• Atayman, V. (1995). 100 Filmde Başlangıcından Günümüze Duygu/Aşk Filmleri. Bilgi Yayınevi.
• Ayça, E. (1996). Yeşilçam’a Bakış. S. M. Dinçer (Der.), Türk Sineması Üzerine Düşünceler içinde (ss. 129-148). Doruk Yayımcılık.
• Aygün, H. (2012). Kanlı Kontesler. Profil Yayıncılık.
• Bakıcı, S. (1992). Tehdit Suçu ve Unsurları. Ankara Barosu Dergisi, 5, 717-727.
• Beşe, E., Geleri, A. (2013). Suç Önleme Modelleri. Ed. Filiz Tepecik. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2976. Erişim (16.03.2023): https://docplayer.biz.tr/4272395-Suc-onleme-modelleri.html
• Büker, S. (2012). Sinemada Anlam Yaratma. Hayalperest Yayınevi.
• Daldal, A. (2005). 1960 Darbesi ve Türk Sinemasında Toplumsal Gerçeklik. Homer.
• Dilber, Y. (2013). Ergenlerde Görülen Siber Zorba/Mağdur Yaşantılarının Utanç/Suçluluk ve İntikam Duyguları Çerçevesinde İncelenmesi (Bursa İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi.
• Dönmez, C. G. (2006). Kadın, İslam ve Sinema. Agora Kitaplığı.
• Erdoğan, N. (1995). Ulusal kimlik, Kolonyal Söylem ve Yeşilçam Melodramı. Toplum ve Bilim, 67, 178-197.
• Erkunt, A. Ç. (2011). Öldürme ve Cinsel İçerikli Suç İşlemiş Erkek, Kadın ve Çocuk Hükümlülerde Fail, Olay Yeri ve Mağdur İlişkisi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi.
• Esen, Ş. (2010). Türk Sinemasının Kilometre Taşları. Agora Kitaplığı.
• Gök, A. S. H. (2010). Muharrem Gürses ve Sineması. Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Göztepe, E. (2005). “Namus Cinayetlerinin” Hukuki Boyutu: Yeni Türk Ceza Kanunu’nun Bir Değerlendirmesi. TBB Dergisi, Sayı 59, 29-48.
• Günşen İçli, T. (2013). Kriminoloji. Seçkin Yayıncılık.
• Heidensohn, F. M. (1991). “Women as Perpetrators and Victims of Crime”. The British Journal of Psychiatry. 158(10), 50-54. Erişim (16.03.2024): https://www.cambridge.org/core/journals/the-british-journal-of-psychiatry/article/abs/women-as-perpetrators-and-victims-of-crime/4F48A78382ACBCD5F804F4463402030E
• İçli, T. ve Öğün, A. (1988). Sosyal Değişme Süreci İçinde Kadın Suçluluğu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), 17-32.
• İl, S. (1990). “Türkiye’deki Kadın Suçluların Genel Özellikleri ve İnfaz Sürecindeki Sorunları Üzerine Bir Araştırma”. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi.
• İlbars, Z. (2007). Suç Antropolojisi: Kadın ve Suç. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, 22, 1-13. 09.05.2015, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/71/1756/18622.pdf
• İmançer, D. (2010). İslamcı Filmlerde Kadın Temsili, Sinecine, 1(1), 77-95.
• İsen, G. (2001). Namus Cinayetleri: Hukuki Bir Olgunun Sosyal Boyutu. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 2001, 129-142. 16.03.2023, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/287852
• Karabağ, Ç. (2005). 1990 Sonrası Türk Sinemasında Sanat Filmleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi.
• Kaya, D. (2001). Yerli Melodramlar ve Ruhsal Boşalım”. Türk Sinemasında Yeni Yönelimler -1. Haz. Deniz Derman. Bağlam Yayınları, 111-120.
• Künüçen, H. (2001). Türk Sinemasında Kadının Sunumu Üzerine. Kurgu Dergisi, (18), 51-64.
• Maktav, H. (2003). Melodram Kadınları. Toplum ve Bilim, 96, 273-293.
• Mercimek, F. ve Gerçek, A (2013). Vergi Kaçakçılık Suçuna İştirak ve Cezai Sorumluluk. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 14, 191-228. 17.03.2023, https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/157516/
• Nutku, Ö. (2001). Dram Sanatı. Kabalcı.
• Oktay, A. (1993). Türkiye’de Popüler Kültür. Yapı Kredi Yayınları.
• Onaran, A. Ş. (1994). Türk Sineması (Cilt 1-2). Kitle Yayınları.
• Onaran, O., vd. (1994). Türk Sinemasında Demokrasi Kavramının Gelişmesi. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Öngören, M. T. (1985). Sinema Diye Diye. Kalem Yayınları.
• Özbek, B. (2011). Cinayet İşleyen Kadınlarda Din Algısı: Ankara Kadın Kapalı Cezaevi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi.
• Özgüç, Agâh (1998). Türk Filmleri Sözlüğü: 1914-1973. Cilt:1. İstanbul: Sesam Yayınları.
• Özgür, A. Z. (2006) Tür Filmi Olarak Melodramların ve TV Programlarının Reklam Filmi Yaratıcı ve Yapım Sürecine Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Selçuk İletişim Dergisi, 4 (2), 97-114.
• Özön, N. (1968). Türk Sineması Kronolojisi. Bilgi Yayınevi.
• Özön, N. (1972). 100 Soruda Sinema Sanatı. Gerçek Yayınevi.
• Özön, N. (1995). Karagözden Sinemaya: Türk Sineması ve Sorunları. Cilt.2. Kitle Yayınları.
• Özön, N. (2003). Türk Sineması Tarihi: Dünden Bugüne, 1896-1960. Antalya Kültür Sanat Vakfı Kültür Yayını.
• Saruç, S. (2013). Kadın Hükümlüler: Cezaevi Yaşantısı ve Tahliye Sonrası Gereksinimler. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi.
• Saygılı, S. ve Aliustaoğlu F. S. (2009). “Şiddet İçerikli Suç İşleyen Kadın Olguların Değerlendirilmesi”. Adli Tıp Dergisi, 23(1), 24-29.
• Scognamillo, G. (1996). Yeşilçam'dan Önce, Yeşilçam'dan Sonra (Sinema Anıları). Leya Yayıncılık, Antrakt Sinema Kitapları.
• Scognamillo, G. (2010). Türk Sinema Tarihi. Kabalcı Yayınevi.
• Steffensmeier, D. ve Allan, E. (t.y.). Gender and Crime. Encyclopedia of Crime and Justice içinde. Erişim (15.03.2024): https://www.encyclopedia.com/law/legal-and-political-magazines/gender-and-crime
• Terzi, S. (2007). Kadın Suçluluğu: Kahramanmaraş Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Tınaz, P. (2023). Melodramın Bir Parçası Olarak Yeşilçam Sinemasında Engellilik. Literatürk Academia.
• Tortamış, B. (2010). Kasten Öldürme Olaylarında Suçlu Profili. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Polis Akademisi.
• Tunalı, D. (2006). Batıdan Doğuya, Hollywood’dan Yeşilçam’a Melodram. Aşina Kitaplar.
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Namus. Erişim (10.09.2022): http://www.tdk.gov.tr/
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Namus cinayeti. Erişim (10.09.2022): http://www.tdk.gov.tr/
• Türk Medeni Kanunu. Erişim (25.02.2024): https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf
• Vardan, U. (2003). 1980’lerden Sonra Türk Sineması (A. Fethi, Çev.). G. N. Smith (Der.), Dünya Sinema Tarihi içinde (ss. 745-753). Kabalcı Yayınevi.
• Wood, J. T. (1994). "Gendered Media: The Influence of Media on Views of Gender”. In Gendered Lives: Communication, Gender, and Culture, 31-41. Erişim (12.03.2024): https://www1.udel.edu/comm245/readings/GenderedMedia.pdf
• Yavuz, D. (2012). Türk Sinemasının 22 Yılı. Antrakt Sinema Kitaplığı.
• Yeldan, E. (2003). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi: Bölüşüm, Birikim ve Büyüme. İletişim Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 10. Baskı. Seçkin Yayınları.
• Zengin, F. (2017). Türk Sinemasında Dijital Dönüşüm. Kalkedon Yayınları.