Four Different Perspectives of Islamic Democracy Debate

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 3, 705 - 727, 07.05.2015

Ahmet Koyuncu

https://doi.org/10.15869/itobiad.05909

Cited By: 5

Öz

Discussions of Islam and Democracy are very important issues which have a serious literature in these days. There are two main approaches whether Islam is compatible with democracy or not. The main concepts are sovereignty, shura (consultation), ijma, (consensus of fuqaha) and ijtihad (jurisprudence). The first approach claims that Islam is incompatible with democracy because of some basic principles. Both of some Western social scientists and Islamist thinkers share this thought. According to these scholars, Islam means that the sovereignty of God (Allah) but democracy is full of opposite this idea and it means that the sovereignty of people. This group defines democracy not only a system of governance but also style of life and philosophy. The second approach asserts that Islam doesn’t contradict with democracy. Muslims are free to choose any model among others in accordance with the historical and social circumstances. 

Anahtar Kelimeler

Islam, Democracy, Sovereignty, Shura, Ijma, Ijtihat

Dört Farklı Perspektiften İslam Demokrasi Tartışmaları

Öz

İslam ve demokrasi tartışmaları, günümüzde ciddi bir literatür oluşturmuş önemli bir konudur. İslam ve demokrasinin birbiri ile bağdaşabilir olup olmadığı konusunda, hem Batılı sosyal bilimcilerden hem de İslamcı hareket mensubu isimlerden iki farklı yaklaşım söz konusu olmuştur. Bu bağlamda İslam demokrasi ile bağdaşır diyen Batılı sosyal bilimciler ve İslamcı düşünürler olduğu gibi İslam demokrasi ile bağdaşmaz diyen Batılı sosyal bilimciler ve İslamcı düşünürler mevcuttur. Tartışmaların ana kavramları hâkimiyet, şura, meşveret, icma, içtihat gibi kavramlardır. Birinci gruptakiler, metinsel analizler çerçevesinde Allah’ın hâkimiyetinin kula devredildiğini öne sürmektedirler. Demokrasinin sadece bir yönetim mekanizması değil, aynı zamanda bir yaşam biçimi, bir felsefe olduğunu ileri sürmektedirler. Karşıt grup ise, demokrasinin Allah’ın hâkimiyetine bir ortaklık olmadığını, İslam’ın temel ilkeler haricinde bir devlet modeli önermediğini, insanın tarihsel ve toplumsal şartlara göre düzenlemesi için serbest bıraktığını ileri sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

İslam, Demokrasi, Hâkimiyet, Şura, İcma, İçtihat

Kaynakça

• Adanalı, A. H. (2010), İslam ve Demokrasi, Evrensel Mesajlar: İslam’a Giriş, M. Paçacı (Ed.), (441-450), İstanbul: Yeni Şafak Kültür Armağanı.
• Ahmad, İ. (2012), Demokrasi ve İslam, Journal of Islamic Research, C.23, S. 2, (79-88).
• Akçura, Y. (2011), Üç Tarzı Siyaset, O. Bensoy, (Haz.), Ankara: Kilit Yayınları.
• Aktay, Y. (1999), Sınırlara Sığmayan Demokrasi ve İslam, İslamiyat, C.2. s.2, ss. 39-52.
• Akşit, B. vd. (2012), Türkiye’de Dindarlık: Sosyal Gerilimler Ekseninde İnanç ve Yaşam Biçimleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Albayrak, Ş. (20 Temmuz 2013), Demokrasi için Laiklik Şart mı?, http://haber.star.com.tr/acikgorus/demokrasi-icin-laiklik-sart-mi/haber-774073 adresinde alınmıştır. Erişim Tarihi: 08.03.2015.
• Anonim, (2010), Hizb-ut Tahrir, http://www.hilafet.com/html/ktplr/ktplr.html, Erişim Tarihi: 22.10.2014.
• Apak, A. (2014), İslam Tarihi Boyunca Selef ve Selefilik Kavramlarının Anlam Serüveni, Tarihte ve Günümüzde Selefilik Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi, İ. Kurt, S. A. Tüz (Haz.), (39-50), İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Apaydın, H.Y. (2000), İctihad, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (432-445), C. 21, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Aydın, M. (2000), Din, Siyaset ve Demokrasi, İslam ve Demokrasi, A. Bardakoğlu, İ. Kurt, S.A. Tüz (Ed.), (39-52), İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Azimli, M. (2012), Halifelik Tarihine Giriş: Başlangıcından IX. Asra Kadar, Konya: Çizgi Yayınları.
• Baz, A. (2014), Demokrasi, Seçimler ve Bu Sistemlerde Çalışmanın Hükmü, http://islamqa.info/tr/107166 adresinden alınmıştır. Erişim Tarihi: 09.12.2014.
• Beyhaki, (1410), Şuab’ul-İman, Beyrut; Akt: http://www.sorularlaislamiyet.com/qna/124310/ilim-cinde-de-olsa-aliniz-hadisinin-ravi-zincirinin-yer-aldigi-kaynagi-verir-misiniz.html adresinden alınmıştır. Erişim Tarihi: 05.05.2015.
• Bin Nebi, M. (1992), İslam ve Demokrasi, (2. Baskı), E. Göze (Çev.), İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Black, A. (2010), Siyasal İslam Düşüncesi Tarihi: Peygamberden Bugüne, S. Çalışkan, H. Çalışkan (Çev.), Ankara: Dost Yayınları.
• Cabiri, M. A. (1997), İslam’da Siyasal Akıl, V. Akyüz (Çev.), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Cabiri, M. A. (2001), Çağdaş Arap/İslam Düşüncesinde Yeniden Yapılanma, A. İ. Pala, M. Ş. Çıkar (Çev.), Ankara: Kitabiyat Yayınları.
• Cabiri, M. A. (2009), Democracy, Human Rights and Law in Islamic Thought, New York: I. B. Tauris Pub.
• Cedan, F. (1989), Çağdaş Arap Dünyasında İslami Yönetim Tartışmaları, M. Yolcu (Çev.), İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• Çağan, K. (2008), “Modern Bir İdeoloji Olarak İslamcılığın İcadı”, İdeoloji, (Ed.) K. Çağan, (351-384). Ankara: Hece Yayınları.
• Çağlayan, S. (2011), Müslüman Kardeşlerden Yeni Osmanlılar’a İslamcılık, (İkinci Baskı), İstanbul: İmge Yayınları.
• Çapık, K. (2014), Sevimsiz Kavram Demokrasi, Umran Dergisi, S. 240, (56-63).
• Dağ, A.E. (2009), Hasan El-Benna, (4. Baskı), İstanbul: İlke Yayınları.
• El-Benna, H. (1948), Peace in Islam, Shihaab, Montly Magazin, http://www.teachislam.com/dmdocuments/seerah_peace_in_islam_hassan_al-banna_.pdf Erişim Tarihi: 25.11.2014.
• El-Benna, (1987), Hasan El-Benna Konuşuyor (Davetin Esasları-Gençliğin Meseleleri), İ. Ataç, (Haz.), Konya: Esra Yayınları.
• El-Karadavi, Y. (1996), Çağdaş Meselelere Fetvalar-4, (Birinci Baskı), V. İnce (Çev.), İstanbul: Tahir Yayıncılık.
• El-Katip, A. (2010), Sünni Siyasal Düşüncenin Gelişimi: Demokratik Hilafete Doğru, M. Coşkun (Çev.), İstanbul: Mana Yayınları.
• El-Makdisi, (2010), Demokrasi Bir Dindir, (3. Baskı), S. Yılmaz (Çev.), İstanbul: Şehadet Yayınları.
• El-Muhacir, A. (1434 H.), İslam’ın Hareket Metodu-1, E. Aslan (Çev.), İstanbul: Hak Yayınları.
• El-Verdani, S. (2011), Mısır’da İslami Akımlar, H. Açar vd. (Çev.), İstanbul: Fecr Yayınları.
• Es-Sahmerani, E. (2000), Nazariye ve Günümüz Arap Dünyasındaki Tatbikatı Açısından İslam ve Demokrasi, İslam ve Demokrasi, A. Bardakoğlu, İ. Kurt, S.A. Tüz (Ed.), (179-202), İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Es-Suri, E. S. (2013), Demokrasi Dini, M. Gezenler (Çev.), Konya, Şehadet Yayınları.
• Esposito, J.L. (1994), Demokrasi, İslamcı Hareketler ve Devlet, İslam ve Demokrasi, TÜSES (Haz.), İstanbul: TÜSES Yayınları.
• Esposito, J.L. ve Voll, J.O. (1998), İslamiyet ve Demokrasi, A.Fethi (Çev.). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Farabi, (2013), İdeal Devlet, (5. Baskı), A. Arslan (Çev.), İstanbul: Divan Kitap.
• Fukuyama, F. (1992), Tarihin Sonu mu?, Tarihin Sonu mu, Y. Kaplan (Haz.), Kayseri: Rey Yayınları.
• Fukuyama, F. (1993), Tarihin Sonu ve Son İnsan, Z. Dicleli (Çev.), İstanbul: Simavi Yayınları.
• Gannuşi, R. (2010), Laiklik ve Sivil Toplum, G. Topçu (Çev.). İstanbul: Mana Yayınları.
• Gannuşi, R. (2013), İslam Devletinde Kamusal Özgürlükler, O. Tunç (Çev.). İstanbul: Mana Yayınları.
• Gencer, B. (2012), İslam’da Modernleşme 1839-1939, (ikinci baskı), Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Guida, M. & Çaha, Ö. (2013), İslamcılık, Dünya’da ve Türkiye’de Siyasal İdeolojiler, Ö. Çaha, B. Şahin (Der.), (564-620), Ankara: Orion Yayınları.
• Huntington, S. P. (2006a), Medeniyetler Çatışması mı?, Medeniyetler Çatışması, (23-51), M. Yılmaz (Der.), M. Çalık (Çev.), Ankara: Vadi Yayınları.
• Huntington, S. P. (2006b), Cevap: Medeniyetler Çatışması Değilse Nedir? Soğuk Savaş-Sonrası Dünyanın Paradigması, Medeniyetler Çatışması, (76-88), M. Yılmaz (Der.), M. Çalık (Çev.), Ankara: Vadi Yayınları.
• Huntington, S. P. (2006c), Huntington’un Türkiye’de verdiği Konferans, Medeniyetler Çatışması, (171-179), M. Yılmaz (Der.), M. Çalık (Çev.), Ankara: Vadi Yayınları.
• İşcan, M. Z. (2012), Selefilik: İslami Köktenciliğin Tarihi Temelleri, İstanbul: Kitap Yayınları.
• İzzeti, E. (2014), İslam’da Siyaset Teorisi, Y. Demirkıran (Çev.), İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kara. İ. (2014), İslamcıların Siyasi Görüşleri 1: Hilafet ve Meşrutiyet, (3. Baskı), İstanbul: Dergah Yayınları.
• Karaman, H. (2003), Dinin Devlet Talebi Bir Zorunluluk Olduğu İçin Vardır, Bilgi ve Düşünce, Söyleşi Mehmet Gündem, Yıl.1, S.4, (48-54).
• Keskin, İ. (2009), Bir Yapısalcı Olarak Muhammed Abid el-Cabiri’de Din-Kültür İlişkisi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Sosyolojisi Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Bursa.
• Kışlakçı, T. (2010), Mevdudi, (3. Baskı), İstanbul: İlke Yayınları.
• Kutup, S. (2007a), İstikbal İslam’ındır, H.F. Ulus (Çev.), İstanbul: Hikmet Neşriyat.
• Kutup, S. (2007b), İslam’da Sosyal Adalet, H. Ünal (Çev.), İstanbul: Hikmet Neşriyat.
• Mevdudi, E.A. (1991), Kuran’a Göre Dört Terim, (17. Baskı), O. Cilacı, İ. Kaya (Çev.), İstanbul: Beyan Yayınları.
• Mevdudi, E.A. (1997), İslam’da Siyasi Sistem, (4. Baskı), A. Seçkin (Çev.). İstanbul: Özgün Yayınları.
• Mücahit, H. T. (1995), Farabi’den Abduh’a Siyasi Düşünce, V. Akyüz (Çev.), İstanbul: İz Yayınları.
• Nafi, B.M. (2012), İslamcılık, B. Aldiyai (Çev.), İstanbul: Yarın Yayınları.
• Osman, F. (1991), İhvan, İslam ve Demokrasi, A. Ünlü (Haz.), İstanbul: Endülüs Yayınları.
• Şahin, B. (2006), Is Islam an Obstacle to Democratization in the Muslim World? The Debate of the Compatibility of Islam and Democracy Revisited, Bilig, (189-206), Spring, Number: 37.
• Özek, A. (2000), Açılış Konuşmaları: Neden İslam ve Demokrasi, İslam ve Demokrasi, A. Bardakoğlu, İ. Kurt, S.A. Tüz (Ed.), (12-20), İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Özkan, E. (1992), Teokrasi, İktibas, S. 157, (9-11).
• Parray, T. A. (2014), Contemporaneus Applicability of Malek Bennabi’s Theory of Islam-Democarcy Reconciliation by Tauseef Ahmad Parray, Encompassing Crescent, Monthly Magazine (online), http://encompassingcrescent.com/2014/09/contemporaneous-applicability-ofmalek-bennabis-theory-of-islam-democracy-reconciliation-by-tauseef-ahmad-parray/ Adresinden alınmıştır. Erişim Tarihi: 17.12.2014.
• Ramazan, T. (2005), İslami Yenilenmenin Kökenleri: Afgani’den el-Benna’ya Kadar İslam Islahatçıları, A. Meral (Çev.), İstanbul: Anka Yayınları.
• Tamimi, A. (2000), Çağdaş Arap Dünyasında Demokrasiye Geçişin Önündeki Engeller, İslam ve Demokrasi, A. Bardakoğlu, İ. Kurt, S.A. Tüz (Ed.), (215-229), İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Tekin, Y.& Akgün, B. (2014), (2014), İslamcılar-Demokrasi İlişkisinin Tarihi Seyri, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 6: İslamcılık, (5. Baskı) içinde (652-663), (Ed.) Y. Aktay, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Toplayıcı, M. (2010), İslam ve Demokrasi, İslam ve Demokrasi, (11-67), İstanbul: Yeni Asya Neşriyat.
• Touraine, A. (2011), Demokrasi Nedir, (5. Baskı), O. Kunal (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Türcan, T. (2010), Şura, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (230-235), C. 39, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Türköne, M. (2011), Siyasi İdeoloji Olarak İslamcılığın Doğuşu, İstanbul: Etkileşim Yayınları.
• Uyanık, M. (1998), İslam ve Demokrasi ilişkisinin Mahiyeti: Muhammed Abid Cabiri’den Hareketle Bir Okuma, Türkiye Günlüğü, (39-60), S. 51, https://www.academia.edu/2319608/%C4%B0slam_ve_Demokrasi_%C4%B0li%C5%9Fkisinin_Mahiyeti adresinden alınmıştır. Erişim Tarihi: 08.12.2014.
• Yenigün, H.İ. (23 Ekim 2013), İslami Demokrasinin Siyasi Ontolojisi, http://www.bisav.org.tr/yayinlar.aspx?module=makale&yayinid=202&menuID=3_3&yayintipid=3&makaleid=1224 adresinden alınmıştır. Erişim Tarihi: 09.01.2015.
• Yorulmaz, Ö. (1978), İslam Konuşulmalı, Şura, S. 17, (13).
• Yıldırım, A. (2006), “Kelamcıların Devlete ve Milli Güvenliğe Yaklaşımları”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Erzurum, S. 26, (95-106).
• Yıldırım, E. (2013), İslamcıların Demokratlığı, Umran Dergisi, S. 240, (26-49).
• Yılmaz, M. (2006), Medeniyetler Çatışmasına Giriş, Medeniyetler Çatışması, (10. Baskı), M. Yılmaz (Der.), Ankara: Vadi Yayınları.