TATAR YAZAR NURİHAN FETTAH’IN TARİH KONULU ESERLERİ ÜZERİNE

Yıl 2020, , 341 - 354, 28.12.2020

Çulpan Zaripova Çetin

https://doi.org/10.47089/iuad.781236

Öz

Tatar edebiyatında 1970’li ve sonraki yıllarda yazılan tarihi romanların arasında Nurihan Fattah’ın yarattığı eserler, her şeyden önce onlarda tarihin en derin devirlerinde kalan devletlerin ve bu devletlerde gerçekleşen tarihi olayların ve tarihte adı geçen tarihi şahısların kaleme alınmasıyla önemlidir. II. Dünya Savaşı sonrası yıllarda eski tarihi kaynaklardan İdil Boyu Bulgar devleti dönemini incelemesi sonucunda Nurihan Fettah iki edebi eser yaratır. “İtil Suvı Aka Torur” (İdil Suyu Akıyor) adlı romanında Doğu Avrupa’da oluşan en erken devletlerden biri olan İdil Boyu Bulgar devletinin X. yüzyılda İslam dinini resmi şekilde kabul etmesi anlatılır. “Kul Ali” adlı sahne için yazılan trajedide ise İdil Boyu Bulgar devletinde XIII. yüzyılda Moğol akınlarına karşı verildiği mücadele sırasında gerçekleşen olaylar kaleme alınır. 1980’li yıllarda Nurihan Fettah meşhur Hun medeniyetini ve III.-IV. yüzyılda Türklerin yaşayışını “Sızgıra Torgan Uklar” (Islık Çalan Oklar) adlı romanını yazar. Nurihan Fettah, Tatar yazarlarından ilk olarak halkının en eski tarihine dokunmaya cesaret etti ve bütün yaratıcılığını Tatar halkının tarihiyle besledi. Hem yazar, hem bilim adamı, hem tarihçi olan Nurihan Fettah’ın romanları her şeyden önce halkın tarihi bilincinin yenilenmesi, yerine gelmesi, çoktan olup biten olayların ve Tatarların atalarının tarihte gösterdikleri kahramanlıkların, hayat tarzının, geleneklerinin, sosyal ilişkilerin tekrar hatırlanması açısından pahası biçilmez değere sahip.

Anahtar Kelimeler

Tatar, Türk, edebiyat, Nurihan Fettah, tarihi roman

Kaynakça

• Fettah, Nurihan (1980). İtěl Suvı Aḳa Torır. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.
• Fettah, Nurihan (1972). Tarih Bitlerén Aktarganda. Kazan Utları, S. 3, s. 175.
• Fettahova, R. (2004). “Bér Esernéŋ Basılu Tarihı.” Kazan Utları, S. 9, s. 168-172.
• Hatipov, Ferit (1985). “Ütkenner Aşa-Kileçekke.” Kazan Utları, S. 11, s. 180-188.
• Hatipov, Ferit (2001). “Nurixan Fettax.” Tatar Edebiyatı Tarixı. Altı Tomda. 6 Tom. 1960-1990 Yıllar Edebiyatı. Kazan: Rannur Neşriyatı, s. 172-184.
• Hayri, Hesen. (1979). “Yazuçı Hem Tormış.” Edebiyat Teoriyasé, Edebi Hereket Meseleleré. Kazan: Tatkitneşr.
• Hayrutdinova, Rezeda Rafailevna (2004). Sootnoşeniye İstoriçeskogo i Hudojestvennogo v Romane Nurihana Fattaha “Svistyaşiye Strelı”. Avtoreferat Dissertatsii na Soiskaniye Nauçnoy Stepeni Kandidata Filologiçeskih Nauk. Kazan.
• Hisamov, Nurmuhammet. (2004). Hetér Sagında. Kazan: Megarif.
• Husnutdinova, Liliya. (2003). Sovremennıy Tatarskiy İstoriçeskiy Roman (Problemı Poetiki). Avtoref. Diss. Kand. Filol. Nauk. Kazan: Kazanskiy Gos. Un-t.
• Minvaleev, Arslan (2004). “Svetlıy Han. V Sredu Skonçalsya Korol Tatarskogo İstoriçeskogo Romana” Vostoçnıy Ekspress, 20 Fevralya, S. 7 (161).
• Musin, Flün. (2001). “Proza.” Tatar Edebiyatı Tarixı. Altı Tomda. 6 Tom. 60-90 Yıllar Edebiyatı. Kazan: Rannur Neşriyatı, s. 49-96.
• Nazipova, Elfinur (2012). “İstorizm v Tvorçestve Nurihana Fettaha.” Vestnik ÇGPU, S. 7, s. 282-289.
• Necipova-Zinnatullina, Elfinur. (2004). Nurihan Fettah: Tormışı Hem Éşçenlégé. Kazan: Tatkitneşr.
• Pautkin, A. İ. (1980). “İstoriçeskiy Roman 60-70 gg.” Russkiy Sovetskiy Roman. Moskova: Sovremennik.
• Şiriyezdanov, R. (1978). “Anıñ Dertě, Dermanı Bělen…” Kazan Utları, S. 10, s. 162-170.
• Türk, Ahmet Turan (2019)a. “Köklerin Peşinde Bir Tatar Yazar: Nurihan Fettah” Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi Turkish World Journal of Language and Literature, Sayı/Issue: 48, (Güz-Autumn), s. 139-155.
• Türk, Ahmet Turan (2019)b. “Nurihan Fettah’ın Dilinde Eski (Arkaik) Sözler.” İdil-Ural Araştırmaları Dergisi, S. 1 (1), s. 47-57.
• Yarullina Yıldırım, Ramilya (2016). Tatar Nesri ve Romantizm Estetiği. İstanbul: Kesit. Yayınları.
• Zaripova Çetin, Çulpan (2018). “XX. Yüzyıl Kazan Tatar Edebiyatı.” Türk Dünyası Çağdaş Edebiyatları El Kitabı. İstanbul: Kesit Yayınları, s. 569-824.