HATIRLARDA KALAN SOYDAŞLARI ARAMAK: MACAR RAHİP JULİANUS’UN BÜYÜK MACARİSTAN YOLCULUĞU

Yıl 2021, , 1 - 26, 30.06.2021

Metehan Aydın

https://doi.org/10.47089/iuad.903010

Öz

Yaklaşık olarak bin yıldır bugünkü topraklarında yaşayan Macarlar çok daha öncesinde Urallarda yaşamaktaydılar ve buradan başlayan uzun yolculukları sonucunda Karpat Ovasına yerleşmişlerdir. Ancak Orta Avrupa’ya yerleşip Hıristiyanlaştıktan sonra bile hafızalarında doğuda bir yerlerde eski ana vatanlarında kalan soydaşlarının hatırası hep varlığını sürdürmüştür. İşte bu hatıraların da etkisiyle Dominiken Tarikatı mensubu Macar rahip Julianus, batıya doğru yaklaşan Moğol tehlikesinin arifesinde doğudaki bu kayıp soydaşlarını bulup onları Hıristiyanlaştırma görevini üstlenmiş ve 1235 yılında zorlu bir yolcuğa çıkmıştır. Bu uzun ve tehlikeli yolculuğunun ardından ülkesine dönen Julianus, günümüz Başkiriya bölgesinde kayıp soydaşlarını İtil Bulgarlarının başkentinden iki günlük mesafede Büyük Macaristan olarak adlandırılan bölgede bulduğunu belirtmiş ve ilk yolculuğuna başlamasından iki yıl sonra 1237’de tekrar yola çıkmıştır. Ancak Julianus bu kez kayıp soydaşlarının Moğollar tarafından yok edildiği bilgisi ile karşı karşıya gelmiş, soydaşlarını bulma görevini tamamlayamamıştır. Julianus, doğudaki kayıp Macar kardeşler tezinde öncü bir kişilik olarak ortaya çıksa da öncesinde bu hatıra Macar kroniklerinde, halkın bilincinde de yer edinmiş, Latin kaynaklarda doğuda ikinci bir Macar yurduna atıflarda bulunulmuştur. Julianus’un kendisinden önce de bölgeye aynı tarikat mensubu rahip Otto ve arkadaşları seyahat etmiş, sonrasında ise Avrupalı seyyahlar Rubrucklu William ve Carpine Başkiriya’daki Macarlardan bahsetmiştir. Bu makalede Julianus’un seyahatinin arka planı incelenecek ve Richardus’un Julianus’un ilk yolculuğu üzerine raporunun Macarcadan çevirisi sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Magna Hungaria, Başkiriya, Macar, Julianus, Richardus

SEARCHING FOR THE BROTHERS WHO HAS REMAINED IN MEMORIES: JOURNEY OF THE FRIAR JULIANUS TO THE GREATER HUNGARY

Öz

Hungarians, who have been living in present lands for a thousand year, lived in Urals long before that and they settled in the Carpathian Basin after a long journey that began there. However, even after they settled in the Central Europe and converted to Christianity, the memory of their brothers who had remained somewhere in the east in their old homeland always remained. Due to these memories, the Hungarian priest Julianus, a member of the Dominican Sect, took on the task of finding these lost brothers in the east and converting them to Christianity on the eve of the Mongol danger approaching westward and set out on a difficult journey in 1235. Julianus returning home after that long and dangerous journey, claimed to find those lost brothers in present Baskiria in an area called the Greater Hungary two days away from the capital town of Volga Bulgars and he started his second journey in 1237, two years after he started his first one. However, Julianus came across the news of the destruction of his lost brothers by Mongolians and couldn’t finish his task of finding them. Although Julianus appeared as a pioneer in the thesis of the lost Hungarian brothers in the east, long before that this memoir was also included in the public consciousness, in the Hungarian chronicles, and also Latin sources spoke of a second Hungarian homeland in the east. Before Julianus, priest Otto and his friends, members of the same Dominican Sect traveled to the same region, and even after Julianus European travelers such as William of Rubruck and Carpine talked about Hungarians in Baskiria. In this study, the background of Julianus’ journey will be examined and a translation of Rirchardus’s report on Julian’s first journey from Hungarian to Turkish will be presented.

Anahtar Kelimeler

Magna Hungaria, Baskiria, Hungarian, Julianus, Richardus

Kaynakça

• Ayan, Ergin. 2001a. Moğolların Büyük Hanı’na Seyahat: 13. Yüzyılda İstanbul’dan Karakurum’a Yolculuk: Wilhelm von Rubruk. İstanbul: Ayışığı Kitapları.
• ———. 2001b. Plano Carpini’nin Mogolistan Seyahatnamesi. Trabzon: Derya Kitapevi.
• Bachrach, Bernard S., ve David S. Bachrach. 2014. Deeds of the Saxons. Washington, D.C.: Catholic University of America Press.
• Bak, János. 2019. “Online Decreta Regni Mediaevalis Hungariae. The Laws of the Medieval Kingdom of Hungary All Complete Monographs. 4.” https://digitalcommons.usu.edu/lib_mono/4 (07 Ağustos 2019).
• Bak, János M. 2010. Anonymus and Master Roger. ed. Martyn Rady, László Veszprémy, ve Janos M. Bak. Central European University Press.
• Bendefy, László. 1936. Az ismeretlen Juliánusz: A legelső magyar ázsiakutató életrajza és kritikai méltatása. Budapest: Stephaneum Nyomda.
• Berend, Nora, József Laszlovszky, ve Béla Zsolt Szakács. 2007. “The Kingdom of Hungary”. Christianization and the Rise of Christian Monarchy: Scandinavia, Central Europe and Rus’ c.900-1200, ed. Nora Berend. Cambridge; New York: Cambridge University Press.
• Bowlus, Charles R. 1995. Franks, Moravians, and Magyars: The Struggle for the Middle Danube, 788-907. University of Pennsylvania Press.
• Cholnoky, Jenő. 1935. “Julianus Barát”. Turán (18): 8-15.
• Czeglédy, Károly. 1943. “Magna Hungaria”. Századok (77): 277-306.
• Dawson, Christopher. 1955. The Mongol Mission. New York: Sheedd and Ward.
• Erdélyi, László. 1902. 1 A Pannonhalmi Szent-Benedek-Rend története :a Magyar kereszténység, királyság és Benczés-Rend fönnállásának kilenczszázados emlékére. Stephaneum, A Szent-István-Társulat Nyomdája: Budapest :
• Giles, John Allen. 1852a. 1 Matthew Paris’s English History : From the Year 1235 to 1273. London: H.G. Bohn.
• ———. 1852b. 3 Matthew Paris’s English History : From the Year 1235 to 1273. London: : H.G. Bohn.
• Györffy, György. 1986. “Napkelet Fölfedezése”. Julianus barát és napkelet fölfedezése, ed. György Györffy ve Izabella Gy Ruitz. Budapest: Szépirodalmi Könyvkiadó, 7-57.
• ———. 1988. Anonymus: Rejtély avagy történeti forrás. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Gyula, Kristó. 1998. Magyarország története 895-1301. Budapest: Osiris Kiadó.
• ———. 2003. Nem magyar népek a középkori Magyarországon. Budapest: Lucidus.
• History and Politics in Late Carolingian and Ottonian Europe: The Chronicle of Regino of Prüm and Adalbert of Magdeburg. 2009. Manchester: Manchester University Press.
• Hóman Bálint. 1925. A Szent László-kori Gesta Ungarorum és XII-XIII. Századi Leszármazói. Budapest: Magyar Tudományos Akadémia.
• Justin. 1994. Epitome of the Philippic History Of Pompeius Trogus. Atlanta: Oxford University Press.
• Kristó, Gyula, ed. 1995. A honfoglalás korának írott forrásai. Szeged: Szegedi Középkorász Műhely.
• Latzkovits, László. 1934. Alberik világkrónikájának magyar adatai: Forrástanulmány. Szeged.
• Lunde, Paul, ve Caroline Stone. 2012. Ibn Fadlan and the Land of Darkness: Arab Travellers in the Far North. London: Penguin Classics.
• Macartney, C. A. 1951. Studies on the Earliest Hungarian Historical Sources, VI-VII. Oxford: Basil Blackwell.
• ———. 1953. The Medieval Hungarian Historians: A Critical and Analytical Guide. Cambridge University Press.
• Makkai, László, ve László Mezey. 1960. Árpád-kori és Anjou-kori levelek: XI-XIV. század. Budapest: Gondolat Kiadó.
• Mályusz, Elemér. 1971. Az V. István-kori gesta. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Mierow, Charles Christopher. 1915. The Gothic History of Jordanes in English Version; Princeton: Princeton University Press.
• Moravcsik, Gyula. 1967. Constantine Porphyrogenitus de Administrando Imperio. Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.
• Németh, Gyula. 1930. A Honfoglaló Magyarság Kialakulása. Budapest: Hornyászky Viktor R.-T. M. K. Udv. Könyvnyomda.
• Otto of Freising. 2002. The Two Cities. New York: Columbia University Press.
• Pal, Engel. 2001. Realm of St. Stephen: A History of Medieval Hungary, 895-1526. London ; New York: I.B.Tauris.
• Paul the Deacon. 2003. History of the Lombards. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Szabó, Károly. 1861. Rogerius mester, váradi kanonok Siralmas éneke Magyarországnak IV-dik Béla kiràly idejében a tatárok által történt romlásáról. Pest: Ráth.
• Şeşen, Ramazan. 2020. İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• The Annals of St-Bertin:Ninth-Century Histories I. 1991. Manchester: MUP.
• The Etymologies of Isidore of Seville. 2006. New York: Cambridge University Press.
• Veszprémy, László, ve Frank Schaer, ed. 1999. Simon Kézai, Gesta Hungarorum: The Deeds of the Hungarians. New York: Central European University Press.
• Zoltán, Gombocz. 1923. “A magyar őshaza és a nemzeti hagyomány (II.)”. Nyelvtudományi Közlemények (46): 1-33.
• Zsoldos, Attila. 2011. Magyarország világi archontológiája 1000-1301. Budapest: História-MTA Történettudományi Intézete.