The Early Urartian Kings Ishpuini and Minua’s Search for a Royal Architectural Idiom as Reflected in the Lower and Upper Anzaf Fortresses

Yıl 2022, Sayı: 27, 81 - 105, 09.02.2023

Esra Kaçmaz Levent

https://doi.org/10.26650/anar.2022.1202596

Öz

In the early 1st millennium BC, Urartians built a powerful kingdom centered at Van Fortress overlooking Tushpa and ruled over Eastern Anatolia, modern Armenia, and northwest Iran. Apart from the Madır Burcu inscriptions at Van Fortress, little is known about the founding king, Sarduri I (r. 840-830 BC). His son and successor, Ishpuini (r. 830-820 BC), is accredited as the founding king of the Urartian Kingdom, because recognizable Urartian traits emerged in the archaeological record during his reign. Ishpuini’s religious, architectural, and military reforms were continued by his son, Minua (r. 810-780 BC), with Ishpuini’s search for a royal building program in particular culminating in the emergence of a royal architectural idiom with clear rules and standards under Minua’s reign. This study examines the differences in the topographical location and architectural elements of two excavated settlements at Anzaf that reflect the observable changes from the reign of the father to that of the son: the Lower Anzaf Fortress that is attributed to Ishpuini and the Upper Anzaf Fortress that was constructed by Minua, which lasted until the end of the kingdom similar to the royal architectural idiom created at this site.

Anahtar Kelimeler

Išpuini, Urartian architecture, Yukarı Anzaf fortress, Aşağı Anzaf fortresses

Aşağı Anzaf ve Yukarı Anzaf Kaleleri Örnekleri Işığında Erken Urartu Kralları Išpuini ve Minua'nın Krali Mimari Arayışları

Öz

MÖ 1. binyılın başlarında Van Kalesi (Tuşpa) merkez olmak üzere Doğu Anadolu, Ermenistan, Kuzeybatı İran’ı içine alan bir coğrafyada güçlü bir krallık kuran Urartuların kurucu kralı I. Sarduri’den (MÖ 840-830 sonra gelen oğlu kral İşpuini (MÖ 830-820) Urartu’nun kendi özgünlüklerini yaratan asıl kurucu kral kabul edilir. İşpuini ile başlayan Urartu’nun din, mimari, askeri alandaki yenilikleri oğlu Minua döneminde (MÖ 810-780) tamamlanmış olmalıdır. Burada özellikle İşpuini ile krallığın erken döneminde krali bir mimari tarz arayışının Minua ile belli kuralları olan standart bir mimarinin oluşması ile sonuçlandığı görülür. Bu yazıda İşpuini ve Minua dönemlerine ait iki merkez arasındaki mimari farklar irdelenmektedir. Bu kapsamda İşpuini’ye atfedilen kazısı yapılmış Aşağı Anzaf Kalesi ile Minua’nın kurduğu ve krallığın sonuna kadar devam eden klasik bir Urartu Kalesi olan Yukarı Anzaf Kalesi arasındaki farklar mercek altına alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Işpuini, Minua, Urartu Mimarisi, Yukarı ve Aşağı Anzaf Kaleleri

Kaynakça

• Balkan, K. (1960). Patnos Yakınında Aznavurtepe’de Bulunan Urartu Tapınağı ve Kitabeleri. Anatolia, 5, 137-158. google scholar
• Balkan, K. (1964). Patnos’ta Keşfedilen Urartu Tapınağı ve Urartu Sarayı. Atatürk Konferansları, 1, 235-243. google scholar
• Belli, O. (1992). 1991 Yılı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 14(1), 441-468. google scholar
• Belli, O. (1993). Aşağı ve Yukarı Anzaf Kaleleri Kazısı, 1992. Kazı Sonuçları Toplantısı, 15(1), 417-444. google scholar
• Belli, O. (1994). Aşağı ve Yukarı Anzaf Kaleleri Kazısı, 1993. Kazı Sonuçları Toplantısı, 16(1), 287-312. google scholar
• Belli, O. (1995). 1994 Yılı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 17(1), 379-508. google scholar
• Belli, O. (1996). 1995 Yılı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 18(1), 379-409. google scholar
• Belli, O. (1998a). AnzafKaleleri ve Urartu Tanrıları. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. google scholar
• Belli, O. (1998b). 1996 Yılı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 19(1), 543--569. google scholar
• Belli. O. (1999a). The AnzafFortresses and the Urartian Gods (A. Uzel, Trans.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. google scholar
• Belli. O. (1999b). 1997 Yılı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 20(1), 507-525. google scholar
• Belli, O. (2000). Aşağı ve Yukarı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı / Excavations at the Upper and Lower Anzaf Fortresses. In O. Belli, (Ed.), Türkiye Arkeolojisi ve 2 Üniversitesi - 1932-2000 / Istanbul University’s Contributions to Archaeology in Turkey - 1932-2000 (pp. 165-171, 201-209). Istanbul University. google scholar
• Belli, O. (2001). 1999 Yılı Anzaf Kaleleri Kazısı ve Onarım Çalışmaları. Kazı Sonuçları Toplantısı, 22(1), 385-398. google scholar
• Belli, O. (2002). 2000 Yılı Anzaf Kaleleri Kazısı ve Onarım Çalışmaları. Kazı Sonuçları Toplantısı, 23(2), 275-286. google scholar
• Belli, O. (2003). Van-Aşağı ve Yukarı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı: Bir Ara Değerlendirme (1991-2002). Colluqium Anatoliqum, 2, 1-49. google scholar
• Belli, O. (2004a). Bronze quivers with cuneiform inscriptions from Van - Upper Anzaf fortress. In A. Sagona (Ed.), A View from the Highlands: Archaeological Studies in Honour of Charles Burney (pp. 277-298). Peeters. google scholar
• Belli, O. (2004b). 2002 Yılı Aşağı ve Yukarı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 25(2), 29-40. google scholar
• Belli, O. (2005). 2003 Yılı Aşağı ve Yukarı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 25(1), 175-188. google scholar
• Belli, O. (2006). 2004 Yılı Aşağı ve Yukarı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 27(1), 151-164. google scholar
• Belli, O. (2007a). Aşağı ve Yukarı Anzaf Kaleleri. In O. Belli (Ed.), Tarih Boyunca Van (pp. 176-211). Fener. google scholar
• Belli, O. (2007b). 2005 Yılı Yukarı Anzaf Urartu Kalesi Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 28(1), 413-428. google scholar
• Belli, O. (2008). 2006 Yılı Yukarı Anzaf Urartu Kalesi Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 29(1), 171-192. google scholar
• Belli, O., & Ceylan, A. (2000). 1998 Yılı Anzaf Kaleleri Kazısı ve Onarım Çalışmaları. Kazı Sonuçları Toplantısı, 21(1), 449-466. google scholar
• Belli, O., & Ceylan A. (2003). 2001 Yılı Aşağı ve Yukarı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 24(2), 393-404. google scholar
• Belli, O., Dinçol, A. M., & Dinçol, B. (2004). Royal inscriptions on bronze artifacts from the Upper Anzaf fortress at Van. Anatolica, 30, 1-13. google scholar
• Belli, O., Dinçol, A. M., & Dinçol, B. (2009). Bronze votive rings with Assyrian inscriptions found in the Upper Anzaf fortress in Van. Colloquium Anatolicum, 8, 91-124. google scholar
• Belli, O., & Salvini, M. (2003). Two clay documents from Upper Anzaf fortress near Van. Studi micenei ed egeo-anatolici, 45, 141-152. google scholar
• Burney, C. A. (1957). Urartian fortresses and towns in the Van region. Anatolian Studies, 7, 37-53. google scholar
• Burney, C. A., & Lawson, G. R. J. (1960). Measured plans of Urartian fortresses. Anatolian Studies, 10, 177-196. google scholar
• Dinçol, A. M., (1976). Die neuen urartaischen Inschriften aus Körzüt. IstanbulerMittellungen, 26, 19-24. google scholar
• Forbes, T. B. (1983). Urartian Architecture. British Archaeological Reports. google scholar
• Genç, B. (2015). Urartu ve Assur Arasındaki Kültürel İlişkiler ve Urartu’nun Dönüşümünde Assur Etkisi [Unpublished PhD dissetation]. Marmara University. google scholar
• Genç, B. (2016). The door of Haldi in Pagan/Yeşilalıç and a new approach on Susi Temple. Aramazd/ Armenian Journal of Near Eastern Studies, 9(2), 67-76. google scholar
• Genç, B., & Schachner, A. (2022). The architecture of the Urartian fortress of Aznavurtepe / URU Aludiri near Patnos. Istanbuler Mitteilungen, 71, 71-88. google scholar
• Hulin, P. (1960). New Urartian Inscribed Stones at Anzaf. Anatolian Studies, 10, 205-207. google scholar
• Işık, K. (2015). Yeni Keşfedilen Bir Urartu Yazıtı Işığında Yukarı Anzaf Kalesi Susi Tapınağı Yazıtları. Colloquium Anatolicum, 14, 61-71. google scholar
• Işık, K., & Genç, B. (2012). A new Urartian inscription of Argisti I from Aznavurtepe near Patnos. Aramazd/ Armenian Journal of Near Eastern Studies, 7(1), 99-104. google scholar
• Köroğlu, K. (2011). Urartu: Krallık ve Aşiretler / Urartu: The kingdom and tribes. In K. Köroğlu, & E. Konyar (Eds.), Urartu: Doğu’da Değişim/Transformation in the East (pp. 12-51). Yapı Kredi. google scholar
• Köroğlu, K. (2015). Conflict and Iinteraction in the Iron Age: the origins of Urartian-Assyrian relations. European Journal of Archaeology, 18(1), 111-127. google scholar
• Kuvanç, R. (2017). Urartu Mimarisinde Malzeme ve Teknik [Unpublished PhD dissertation]. Yüzüncü Yıl University. google scholar
• Kuvanç, R., Işık, K., & Genç, B. (2020). A new Urartian temple in Körzüt fortress, Turkey: a report on the rescue excavation of 2016 and new approaches on the origin of Urartian square temple architecture. Armenian Journal of Near Eastern Studies, 14 (1-2), 112-138. google scholar
• Salvini, M. (1995). Geschichte und Kultur der Urartäer. Wissenschaftliche Buchgesellschaft. google scholar
• Salvini, M. (2008). Corpus dei testi urartei: Iscrizioni su pietra e roccia (Vol. 1). Istituto di studi sulle civiltà dell’Egeo e del Vicino Oriente. google scholar
• Stronach, D. (2012). Urartu’s impact on Achaemenid and Pre-Achaemenid architecture in Iran. Biainili-Urartu: The proceedings of the symposium held in Munich 12-14 October 2007 / Tagungsbericht des Münchner Symposiums 12.-14. Oktober 2007 (pp. 309-320). Peeters. google scholar
• Tuğrul, A. B., & Belli, O. (1994). Cuneiform inscriptions made visible on bronze plates from the Upper Anzaf fortress, Turkey. Antiquity, 68, 347-349. google scholar
• Zimansky, P. (1985). Ecology and Empire: The Structure of the Urartian State. The Oriental Institute of the University of Chicago. google scholar