KIBRISLI ALİ RUHİ EFENDİ VE KIBRIS’TAKİ İMAR FAALİYETLERİ

Yıl 2016, Sayı: 5, 119 - 141, 01.01.2016

Enes Kavalçalan

Öz

Ali Ruhi Efendi’nin hayatı hakkında pek fazla bilgi bulunmamaktadır.  Girne’ye bağlı Gambili (Hisarköy)’de doğup büyüdüğü bilinmektedir.  II. Mahmud’un saltanat döneminde, 1826 yılında Tersane Hazinesi tarafından Kıbrıs muhassıllığı görevine atanmıştır. Aldığı görevi başarıyla yerine getiren Ali Ruhi Efendi Kıbrıs'ta yaptırdığı hayır yapılarıyla da ün kazanmıştır. İnşa ettirdiği yapılarla bani kimliğini de ön plana çıkaran Ali Ruhi Efendi muhassıllık görevini sürdürdüğü süre zarfında dört çeşme, bir cami, bir sıbyan mektebi, bir muvakkithane ve bir kütüphane yaptırmıştır. Yaptırdığı eserlerin devamlılığını da düşünen Ali Ruhi Efendi, bu eserlerin ihtiyaçlarının karşılanması için vakıflar kurdurmuştur. Osmanlı imparatorluğunun dağılma süreci yaşadığı böyle bir dönemde, Kıbrıs gibi farklı etnik grupların üzerinde hayatını sürdürdüğü bir adada, bu tarz inşa faaliyetlerinin devam etmesi hangi gruba ait olursa olsun halkların ortak kültür çevresinde toplanmaya çalışıldığının bir göstergesi olarak kabul edilebilir.  

Bu bağlamda yapılan araştırmayla, imar faaliyetleri ele alınan Ali Ruhi Efendi’nin Kıbrıs'taki bani kimliği ortaya konulmaya çalışılacaktır. Günümüze ulaşamayan yapıları da içeren bu çalışmada ilk defa Ali Ruhi Efendi’nin yaptırmış olduğu eserler bir başlık altında toplanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Ali Ruhi Efendi, Kıbrıs, vakıflar

ALI RUHI EFENDI AND HIS CONSTRUCTIVE CTIVITIES/FUNCTIONS IN CYPRUS

Öz

We do not have enough information on Ali Ruhi Efendi’s life. We know that he was born in Gambili (Hisarköy) which is a part of Girne. In 1826, during the reign of Sultan II. Mahmud, he was appointed as the tax collector of Cyprus by Tersane Hazinesi. Ali Ruhi Efendi fulfilled his service successfully and also in this period he had a lot of social structures done. During his governorship period he built four fountains, a mosque, a primary school, a library and a muvakkithane1. Ali Ruhi Efendi became famous on the island with these building activities. For the maintenance of these buildings he also established many vakfs.  

In a period in which Ottoman empire start to regress, in the island of Cyprus that host many kinds of ethnical identity, continuation of this kind of activities shows us that all members of the population tried to come together around the common cultural values.  

This study is about Ali Ruhi Efendi’s constructive functions. In this context, all the constructions that he contributed to are studied for the first time under the same topic and also we investigate the buildings that could not survive until today

Anahtar Kelimeler

Ali Ruhi Efendi, Cyprus, foundations

Kaynakça

• Alasya, Halil Fikret. 1964. Kıbrıs Tarihi ve Kıbrıs’ta Türk Eserleri, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları
• Altan, Mustafa Haşim. 1986. Belgelerle Kıbrıs Türk Vakıflar Tarihi, Kıbrıs: Kıbrıs Vakıflar İdaresi Yayınları
• An, Ahmet. 2002. Kıbrıs'ın Yetiştirdiği Değerler, Ankara: Akçağ Basım, Yayım Pazarlama A.Ş.
• Bağışkan, Tuncer. 2005. Kıbrıs'ta Osmanlı Türk Eserleri, Lefkoşa: Kuzey Kıbrıs Müze Dostları Derneği Yayını
• Çuhadaroğlu Fikret ve Oğuz Filiz. 1975. “Kıbrıs'ta Türk Eserleri”, Röleve ve Restorasyon Dergisi, 2: 1-76
• Devellioğlu, Ferit. 2003. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları
• Gazioğlu, Ahmet C. 1994. Kıbrıs'ta Türkler (1570-1878), Lefkoşa: Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi
• Kırzıoğlu, Fahrettin. 1989. “Fotoğraflarla Kıbrıs Türk İslam Kitabeleri”, Arkaik Dönemden Bugüne Kıbrıs'ta Türk Kültürü ve Turizm Politikası, 52-74.
• Kıbrıs Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürlüğü. 1982. Kıbrıs'ta Türk Eserleri, Lefkoşa: Kıbrıs Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürlüğü Yayını
• Yenişehirlioğlu, Filiz. 1989. Türkiye Dışındaki Osmanlı Mimari Yapıtları, Ankara: Dışişleri Bakanlığı Yayınları
• Yorulmaz, Bülent. 2009. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde Osmanlı Dönemine Ait Mezar Taşı Yazıtları, Lefkoşa.