İkonografik Çözümleme Bağlamında Floransa Biblioteca Medicea Lorenziana Plut. 6.23 ve Paris Bibliothéque National de France Grec 74 El Yazmalarındaki Epilepsi Hastalarının İyileştirilmesi Mucizesi Sahneleri*

Yıl 2023, Sayı: 20, 735 - 761, 31.07.2023

Fatma Yaşar , Zeliha Demirel Gökalp

https://doi.org/10.26650/artsanat.2023.20.1288365

Öz

Bu makalenin konusunu 11. yüzyılın son çeyreğine tarihlendirilen Floransa Biblioteca Medicea Lorenziana Pluteo 6.23 ve Paris Bibliothéque National de France Grec 74 No.lu el yazması eserlerde yer alan epilepsi (saralı) hastalarının iyileştirilmesi sahnelerinin ikonografik çözümleme bağlamında analizi oluşturmaktadır. İncilin, Matta 17: 14-21, Markos 9: 14-29 ve Luka 9: 37-43 bölümlerinde epilepsili hastaların iyileştirilmesi mucizesi anlatısına yer verilmiştir. Laur. Plut 6.23 ve BnF Grec 74 No.lu el yazmaları resimli Tetraevangelion’dur. Laur. Plut 6.23 No.lu el yazmasında, Matta, Markos ve Luka bölümlerinin her birinde epilepsili hastaların iyileştirilmesi konusundan bahsedilmiş ve ilgili sahneler resmedilmiştir. BnF Grec 74 No.lu el yazmasında ise epilepsili hastaların iyileştirilmesi yalnızca Matta ve Markos incili bölümlerinde resmedilmiş olup Luka İncili bölümünde ise herhangi bir resme yer verilmemiştir. Böylelikle üç tanesi Laur. Plut 6.23’te, iki tanesi ise BnF Grec 74’te yer almak kaydıyla bu iki el yazmasında epilepsi hastaların iyileştirilmesi ile ilgili toplamda beş resim bulunmaktadır. Laur. Plut6.23 No.lu el yazmasındaki epilepsili hastaların iyileştirilmesi konulu sahneler hikâye edici tarzda yapılmıştır. Resimler içinde dört ya da beş anı barındırmaktadır. Ayrıca, resmedilen bu sahneler birbirini takip eden dört ya da beş anı içermektedir. Başka bir deyişle, Plut 6.23’teki tüm sahneler Yeni Ahit bölümleriyle yakından ilişkilidir. BnF Grec 74 No.lu el yazmasında ise olayın anlatımı için yalın bir ikonografik anlayış benimsenmiştir. BnF Grec 74’teki sahnelerde tasvirler daha az detaylıdır ve sadece şifa konusuna odaklanılmıştır. Lakin BnF Grec 74’ün ikonografik detayları yetkin bir sanatsal beceri göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

İkonografi, Bizans Sanatı, Mucize, Yeni Ahit, Bizans El yazması

Destekleyen Kurum

Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonunca kabul edilen Lisansüstü tez projeleri kapsamında (Proje No. 2110E180) ve TUBITAK 2214-A Yurt Dışı Doktora Sırası Araştırma Burs Programı tarafından desteklenmektedir.

Teşekkür

Grec 74 nolu el yazmasının incelenmesinde gerekli izinleri veren Paris Ulusal Kütüphanesi Yunan El Yazmaları Bölümü’nden sorumlu uzman Christian Förstel’e ve destekleri için Paris Sorbon Üniversitesi’nden Prof. Dr. Elisabeth Yota’ya teşekkür ederiz.

Iconographic Analysis of Scenes of the Miracle of Healing Patients with Epilepsy in Manuscripts of Florence Biblioteca Medicea Laurenziana Plut. 6.23 and Paris Bibliothéque National de France Grec 74

Öz

The subject of this article is to provide an iconographic analysis of patients with epilepsy healing scenes. It is illustrated in the inventory numbers of manuscripts Plut 6.23 and Grec 74. These manuscripts date to the last quarter of the 11th century and are samples of illustrated Tetraevangelion. Miraculous healings are recurring themes in the New Testament. Indeed, the healing of patients with epilepsy is mentioned in the New Testament such as in Matthew 17: 14–21, Mark 11: 14–29, and Luke 9: 37–43. Laur. Plut 6.23 and BnF Grec 74 are the illustrated Tetraevangelion. In manuscript Plut 6.23, the chapters of Matthew, Mark, and Luke depict the healing of epileptic patients and illustrate the relevant scenes. Besides, in inventory number Grec 74, the healing of patients with epilepsy is illustrated only in chapters of Matthew and Mark. Luke does not describe the miracle of healing patients with epilepsy. Plut 6.23 displays three scenes while Grec 74 presents two scenes. As a result, a total of five illustrations on healing of epileptic patients can be found in these two manuscripts. Illustrations of the healing of patients in the Plut 6.23 have a narrative style. Besides, these illustrated scenes include four or five consecutive moments. In other words, all the scenes in Plut 6.23 are closely related to New Testament chapters. However, in the scenes of Grec 74, the depiction is less detailed and is centered on the healing scene. Nevertheless, the iconographic details of Grec 74 display proficient artistic skill.

Anahtar Kelimeler

Iconography, Byzantine Art, Miracles, New Testament, Byzantine Manuscripts

Kaynakça

• AL-Zwaini, Isam Jaber ve Ban Adbul-Hameed Majeed Albadri. “Epileps-The Long Journey of the Sacred Disease”. Epilepsy Advances in Diagnosis and Therapy. Ed. Isam Jaber AL-Zwaini ve Ban Adbul-Hameed Majeed Albadri. Londra: Intech Open, 2019, 3-16. google scholar
• Arıhan, Seda Karaöz. “Tarih Boyunca Epilepsi.” Gevher Nesibe Darrüşşifası’nın 800. Kuruluş Yılı Anısına XXIV. Gevher Nesibe Tıp Günleri 25-27 Mayıs 2006 Kayseri, IX. Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildirileri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2006, 285-296. google scholar
• Baloyannis, J. Stavros. “Epilepsy: A Way From Herodotus to Hippocrates.” Epilepsy & Behavior 28 (2013): 303. google scholar
• Biblioteca Medicea Laurenziana. “Laur. Plut 6.23”. Erişim 10 Nisan 2022. https://www.bmlonline. it/en/ google scholar
• Boğaz, E. Maşite. “Eğitim Fakültesi ve İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Epilepsi Hastalığı Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin ve Tutumlarının Değerlendirilmesi.” Tıpta Uzmanlık Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2018. google scholar
• Bouras-Vallianatos, Petros. “Clinical Experience in Late Antiquity: Alexander of Tralles and The Therapy of Epilepsy.” Medical History 58 (Haziran 2014): 337-353, Erişim 8 Nisan 2023, https:// doi.org/10.1017/mdh.2014.27. google scholar
• Carr A., Weyl. “Gospel Frontispieces from the Comninian Period”. Gesta 21 (1982): 3-20. google scholar
• Christopher, Walter ve Tama Velmans. “Le Tetraevangile De La Laurentienne, Florence Laur. VI. 23 ”. Revue des Etudes Byzantines (1972): 371-372. google scholar
• Feinsod, Moshe. “Neurology in the Bible and the Talmud”. Handbook of Clinical Neurology. Ed. Michael J. Aminoff, François Boller ve Dick F. Swaab. 5. Cilt. Londra: Elsevier, 2010, 37-47. google scholar
• Gallica. “BnF Grec 74”. Erişim 10 Nisan 2022. https://gallica.bnf.fr/ google scholar
• Georgios Makris. “Zur Epilepsie in Byzans”. Byzantinische Zeitschrit 88 (1995): 363-404. google scholar
• Hecke, Ullric. “New Testament”. Encyclopedia of the Bible and its Reception, 6. Cilt. Berlin: Walter de Gruyter, 2013, 1051-1052. google scholar
• İncil. “Luka İncili”. Erişim 15 Nisan 2023. https://incil.info/ google scholar
• İncil. “Markos İncili”. Erişim 15 Nisan 2023. https://incil.info/ google scholar
• İncil. “Matta İncili”. Erişim 15 Nisan 2023. https://incil.info/ google scholar
• “İsa>nın başkalaşımı”, Raphael de Sanzio, Vatican Müzesi, Erişim 18 Haziran 2023. https://m. museivaticani.va/ google scholar
• Jeanselme, Edouard. “L’epilepsie Sur Le Tröne De Byzance.” Bull Soc Francaise Hist Med 18 (1924): 225-274. google scholar
• Kaculini, M. Christian, Amelia J. Tate-Looney ve Ali Seifi. “The History of Epilepsy: From Ancient Mystery to Modern Misconception.” Cureus 13-70 (Haziran 2021): 1-6. Erişim 07 Mayıs 2023, doi: 10.7759/cureus.13953. google scholar
• Knust, Jennifer ve Tommy Wasserman. “Earth Accuses Earth: Tracing What Jesus Wrote on the Ground”. The Harvard Theological Review 103 (Ekim 2010), 141-170. Erişim 27 Şubat 2023. https://doi.org/10.1017/S0017816010000799. google scholar
• Korczyn D. Amos, Schachter C. Steven, Brodie J. Martin, Dalal S. Sarag, Engel J. Jerome, Guekht Alla, Hecimovic Hrvoje, Jerbi Karım, Kanner M. Andres, Landmark C. Johannessen, Mares, Marusic Petr, Meletti Setefano, Mula Marco, Patsalos N. Philip, Reuber Markus, Ryvlin Philippe, Stillova Klara, TuchmanRoberto ve Ivan Rektor, “Third International Congress on Epilepsy, Brain and Mind: Part 2.” Epilepsy & Behavior 50 (2015): 283-302. Erişim 4 Mart 2023. https:// doi.org/10.1016/j.yebeh.2013.03.012. google scholar
• Lascaratos, Jean ve Zis Panaghiotis. “The Epilepsy of Emperor Michael IV, Paphlagon (1034-1041 AD): Accounts of Byzantine historians and Physicians.” Epilepsia 11 (Kasım 2000): 913-917. Erişim 3 Mart 2023. https://doi.org/10.1016/S0896-6974(98)00032-2. google scholar
• Longrigg, James. “Epilepsy in Ancient Greek Medicine The Vital Step.” Seizure 9 (Ocak 2000): 12-21. Erişim 05 Nisan 2023. doi: 10.1053/seiz.1999.0332. google scholar
• Magiorkinis, Emmanouil, Kalliopi Sidiropoulou ve Aristidis Diamantis. “Hallmarks in The History of Epilepsy: From Antiquity Till The Twentieth Century.” Novel Aspects on Epilepsy (2011): 131-156. google scholar
• Mann, W. Micheal. “The Epileptic Seizure and the Mystery of Death in Christian Painting” Epilepsy & Behavior 17/2 (Şubat 2010): 139-146. Erişim 12 Nisan 2023 https://doi.org/10.1016/j. yebeh.2009.10.006. google scholar
• Masia, Shawn L., ve Orrin Devinsky. “Epilepsy And Behavior: A Brief History.” Epilepsy & Behavior 1 (Şubat 2000): 27-36. Erişim 15 Mart 2023. https://doi.org/10.1006/ebeh.1999.0021. google scholar
• Mula, Marco. “Epilepsy in Dante’s Poetry.” Epilepsy & Behavior 57 (2016): 251-254. google scholar
• Panteliadis, Christos P. “Historical Documents on Epilepsy: From Antiquity Through The 20th Century.” Brain and Development 39 (2017): 457-463. google scholar
• Ricceri, Rachele, Andreas Rhoby ve Rudolf S. Stefec. Ausgewahlte Byzantinische Epigramme in Illuminierten Handschriften: Verse Und Ihre ‘Inschriftliche’ Verwendung in Codices Des 9. Bis 15. Jahrhunderts. Veröffentlichungen Zur Byzanzforschung, 42. Viyana: Verlag Der Österreichischen Akademia Der Wissenschaften, 2018. google scholar
• Schijns, E.M.G. Olaf, Govert Hoogland, Pieter L. Kubben ve Peter J. Koehler. “The Start and Development of Epilepsy Surgery in Europe: A Historical Review.” Neurosurgical Review 38 (Haziran 2015): 447-461. Erişim 11 Mart 2023. https://doi.org/10.1007/s10143-015-0641-3. google scholar
• Smith, Margaret Trenchard. “Byzantine Households and the Sacred Diseade: Caring for Epileptics”. The Treatment of Disabled Persons in Medieval Europe: Examining Disbilty in the Historical, Legal, Literary, Medical, and Religious Discourse of the Middle Ages. Ed. Kevin Corrigan, Vandeventer T. Pearman ve Wendy J. Turner. İngiltere: Edwin Mellen, 2010, 69-94. google scholar
• Stol, Marten. Epilepsy in Babylonia. Hollanda: Brill, 1993. google scholar
• Tsuji, Shigebumi. “The Headpiece Miniatures and Genealogy Pictures in Paris Gr. 74”, Dumbarton Oaks Papers 29 (1975): 165-203. google scholar
• Tsuji, Shigebumi. “The Study of the Byzantine Gospel Illustrations in Florence, Laur. Plut. VI.23 and Paris, Bibl. Nat. Cod. Gr. 74”. Doktora Tezi, Princeton Üniversitesi, 1968. google scholar
• Tükel, Uşun. “Raphaello’nun Başkalaşım Yapıtı: Çözülen /Eklenen Gizler”. Antik&Dekor 37 (1996): 86-87. google scholar
• Uygun, Azize. “İncillerde Hz. İsa’nın Cin Çıkarma Mucizesine Eleştirel Bir Yaklaşım”. Tarih Okulu Dergisi 8 (2015): 761-790. google scholar
• Vallianatos, Petros Bauras. “Bizanslı Hekimlerin Şifa Sanatı Bağlamının İncelenmesi”. Hayat Kısa, Sanat Uzun Bizans’ta Şifa Sanatı. Ed. Brigitte Pitakaris. İstanbul: Pera Müzesi Yayınları, 2015, 105-122. google scholar
• Violette, Jean-Guy. “Etude Des Miniatures Du Manuscrit BnF Grec 74 (Paris BN).” Doktora Tezi, l’Ecole Pratique des Hautes Etudes, 1976. google scholar
• Wilson, J. V. Kinnier ve Edward Henry Reynolds. “Translation and Analysis of A Cuneiform Text Forming Part of A Babylonian Treatise on Epilepsy.” Medical History 34 (Ağustos 1990): 185198. Erişim 12 Şubat 2023, doi:10.1017/S0025727300050651. google scholar
• Wolf, Peter. “History of Epilepsy: Nosological Concepts and Classification.” Epileptic Disorders 16 (2014): 261-269. google scholar
• Wright, Jessica. “Between Despondency and the Demon: Diagnosing and Treating Spiritual Disorders in John Chrysostom’s Letter to Stageirios.” Journal of Late Antiquity 8 (Ekim 2015): 352-367. Erişim 3 Mart 2023. https://doi.org/10.1684/epd.2014.0676. google scholar
• Yüzgüller, Serap Arsal. “Batı Sanatında İsa’nın Mucizelerinin İkonografisi: Başlangıcından Karşı-Reformasyon’a Kadar”. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2008. google scholar
• Ziolkowski, Eric. “Christianity”. Encyclopedia of the Bible and its Reception. 6. Cilt. Berlin: Walter de Gruyter, 2013, 1052-1057. google scholar
• Ziolkowski, Eric. “Epilepsy I. Ancient Near East and Hebrew Bible/New Testament; III. Christianity; V. Literature, Visual Art, and Film”. Encyclopedia of the Bible and its Reception, 7. Cilt. Berlin: Gruyter, 2013, 1059-1065. google scholar