The Principle of Equality of Arms in Light of the Decisions of the Constitutional Court and European Court of Human Rights

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 341 - 411, 21.10.2021

Akif Yıldırım , Ayhan Kılıç

https://doi.org/10.26650/JPLC2021-1010290

Öz

The principle of equality of arms proposes that a fair balance be provided between the parties to a proceeding and that equality must be ensured between the parties regarding their rights and obligations during the course of the proceeding. This balance must be maintained through all stages of the proceeding. In light of the judgments of the European Court of Human Rights and the Constitutional Court, this study examines issues related to the equality of arms, which is a constitutional safeguard within the ambit of the right to a fair trial. Additionally, the study submits solution suggestions regarding these matters. The foundational principle of equality of arms, its conceptual framework, and its elements are explained in achieving the objectives of this study. Further, the different practical versions of the principle, as it relates to the right to a fair trial, will be addressed.

Anahtar Kelimeler

Equality of arms, right to a fair trial, procedural resorts, fair balance, equality in opportunities

Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Silahların Eşitliği İlkesi

Öz

İnsan onuru yargılama süjelerine yargılama sırasında eşit muamele yapılmasını ve taraflara eşit fırsatlar tanınmasını gerekli kılmaktadır. Taraflar arasında hakkaniyete uygun (adil) bir dengenin sağlanmasını amaçlayan silahların eşitliği ilkesi, mahkeme önünde sahip olunan hak ve yükümlülükler bakımından taraflar arasında eşitliğin temin edilmesini ve bu dengenin yargılamanın her aşamasında korunmasını ifade etmektedir. Silahların eşitliği ilkesi bireye mutlak bir hak bahşetmemektedir. Bu ilke, unsuru olduğu adil yargılanma hakkı gibi sınırlanabilir bir haktır. Bu çalışma, adil yargılanma hakkı kapsamında anayasal bir güvence olan silahların eşitliği ilkesiyle ilgili olarak pratikte karşılaşılan sorunları Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararları ışığında tespit etme, değerlendirme ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri sunma amacı taşımaktadır. Bu bağlamda öncelikle silahların eşitliği ilkesinin felsefi temeli, kavramsal çerçevesi ve unsurları açıklanmıştır. Daha sonra bu ilkenin uygulamadaki görünüm biçimleri adil yargılanma hakkının koruma alanındaki uyuşmazlıklar yönünden ayrı ayrı ele alınmıştır. Bu noktada kavramın unsurlarının saptanmasında ve görünüm biçimlerinin belirlenmesinde doktrinden ziyade AİHM ve Anayasa Mahkemesi içtihadı temel alınmıştır. Bu ilkenin sağladığı güvencelerin uygulanma biçimi her uyuşmazlık türüne göre farklılık arz ettiğinden, söz konusu ilke uyuşmazlık türleri açısından ayrı ayrı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Silahların eşitliği, adil yargılanma hakkı, usule ilişkin imkânlar, adil denge, fırsat eşitliğ

Kaynakça

• Aktepe Artık Sezin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Medeni Usul Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı (Seçkin Yayıncılık 2014). google scholar
• Altıparmak Cüneyd ‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Altıncı Maddesi Kapsamında Adil Yargılanma Hakkının Esasları’ [2006] (63) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 244-260. google scholar
• Ambos Kai ‘(Alman) Ceza Muhakemesi İçin Avrupa Hukuku’nda Kaynaklanan Yükümlükler -AİHM’nin 20002002 Yılları Arasındaki Kararları Hakkında-’ içinde Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi 3, Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku (Yayına Hazırlayan: Yener ÜNVER, Almanca aslından çeviren: Mustafa R. ERDEM [2004]) 129-151. google scholar
• Ardıçoğlu Artuk, ‘İdari Yargıda Tanık’ <www.adaletbiz.com/idari-yargida-tanik-makale,65.html> Erişim tarihi 18/9/2021 google scholar
• Batuhan Baytaz Abdullah, Ceza Muhakemesi Hukukunda Sanığın Hukuki Dinlenilme Hakkı (İstanbul Ceza Hukuku ve Kriminoloji Arşivi Yayını No: 41 Oniki Levha Yayıncılık 2021) google scholar
• Centel Nur ve Zafer Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, (19. Bası, Beta Yayıncılık 2020) google scholar
• Roger Gamble ve Noel Dias ‘Equality of Arms is a Blessed Phrase: Its Meaning under International Law’ [2009] 21 (1) Sri Lanka Journal of International Law 187 google scholar
• Günal Ertuğrul, Ceza Muhakemesi Hukukunda Silahların Eşitliği İlkesi (Adalet Yayınevi 2019) google scholar
• Fedorova Maria Igorevna ‘The Principle of Equality of Arms in International Criminal Proceedings’ [2012] (55) School of Human Rights Research Series 1. google scholar
• Hanağası Emel, Medeni Yargılama Hukukunda Silahların Eşitliği (Yetkin Yayıncılık 2016) google scholar
• Harris David, O’Boyle Michael, Bates Ed, Buckley Carla- Harvey Paul, Kamber Kresimir, Lafferty Michelle, Cumper Peter ve Green Heather, Law of the European Convention on Human Rights (4. Edition, Oxford 2018) google scholar
• İnceoğlu Sibel, İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı (Tıpkı 4. Baskı, Beta Yayıncılık 2013) google scholar
• İnceoğlu Sibel, Adil Yargılanma Hakkı (Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-4, Avrupa Konseyi 2018) google scholar
• Karakehya Hakan, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. Maddesi (Adil Yargılanma Hakkı) Bağlamında Ceza Muhakemesinde Duruşma (Savaş Yayınevi 2008). google scholar
• Karakehya Hakan ‘Ceza Muhakemesinde Hakkaniyete Uygun Yargılanma Hakkına İlişkin Esaslar’ [2014] (1) Ombudsman Akademik Dergisi 83-94 google scholar
• Karakehya Hakan ‘Ceza Muhakemesinde Sanığın Meramını Anlatabilme Hakkının Unsurları’ [2105] (2) Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi 137-164 google scholar
• Mıhaılescu Madalina-Elena ‘Complying with the Principle of Equality of Arms in Administrative Hearings’ (2009) Journal of Law and Administrative Sciences 39-49 google scholar
• Mrcela Marin ‘Adversarial Principle, the Equality of Arms and Confrotational Right - European Court of Human Rights Recent Jurisprudence’ (EU and Comparative Law Issues and Challenges Series 2017) google scholar
• Pekcanıtez Hakan ‘Hukuki Dinlenilme Hakkı’ içinde Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan (Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları 2000) google scholar
• Sağlam Fazıl, Temel Hakların Sınırlanması ve Özü (Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları: 506 S.B.F. İnsan Hakları Merkezi Yayınları: 4 1982) google scholar
• Şenyüz Doğan ve Kaplan Recep ‘Temel Haklara İlişkin Anayasal Güvencelerin Vergi Hukukundaki Güvenceleri Daraltıcı Kullanımının Bir Danıştay Kararı Üzerinden İncelenmesi’ [2021] (155) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 79-145 google scholar
• Selçuk Sami ‘Doğru Terim “Muhakeme” Değil, “Yargılama”dır’ [2013] (2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 295-317 google scholar
• Şahin Cumhur ‘Anayasa Mahkemesi Kararları Çerçevesinde Ceza Muhakemesinde Silahların Eşitliği ve Çelişmeli Yargılama İlkeleri’ içinde Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan [2009] (Özel Sayı) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3051-3065 google scholar
• Şirin Tolga ‘İnsan Haklarının ve Temel Hakların Korunması İçin Sözleşme’nin Türkçe Çevirisi Sorunu’ [2021] 9 (1) Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi 1-64. google scholar
• Taner Fahri Gökçen, Ceza Muhakemesi Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı Bağlamında Çelişme ve Silahların Eşitliği (Seçkin Yayıncılık 2019) google scholar
• Taner Fahri Gökçen ve Yıldırım Akif ‘Suç İsnadına veya Medeni Hak ve Yükümlülüklere İlişkin Uyuşmazlıklarda Duruşmaya Video Konferans Yöntemiyle Uzaktan Katılma’ (2021) 70 (1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 229-293 google scholar
• Tarnıver Suha ‘Hukuk Yargısı [Medenî Yargı] Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı’ [2004] (53) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 191-215 google scholar
• Toroslu Nevzat ve Feyzioğlu Metin Ceza Muhakemesi Hukuku (20. Baskı, Savaş Yayınevi 2020) google scholar
• Trechsel Stefan, Human Rights in Criminal Proceedings (Oxford 2005). google scholar
• Yeşilova Bilgehan ‘Yargılama Diyalektiği ve Silahların Eşitliği’[2009] (86) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 47101 google scholar
• Yıldırım Akif ‘Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının Aleyhe Tebliğnamesinin Sanığa Bildirilmemesi Hak İhlaline Neden Olabilir mi?’ [2017] (133) Terazi, Aylık Hukuk Dergisi, Eylül 126-127. google scholar
• Yılmazlar Elif Gül ‘Cumhuriyet Savcısının Konumlanışının Silahların Eşitliği Prensibine Aykırılığı’ içinde Hukukçular Arası Makale Yarışması (Türkiye Barolar Birliği 2014) google scholar