Geomorphic Assessment of in-Channel Sand Excavation on the River Meriç, Turkey

Yıl 2020, Sayı: 40, 295 - 305, 03.04.2020

Hüseyin Turoğlu Musa Uludağ Tunahan Aykut

https://doi.org/10.26650/JGEOG2020-0023

Öz

In-channel sand excavation has been implemented on the River Meriç flowing through Turkey for the last 15 years to prevent or mitigate floods and to generate income. Sand removal was carried out by digging in-riverbed sand deposits in the 12 km section of the river running alongside the city of Edirne. This study aimed to investigate the geomorphological effects of in-channel sand excavation on the River Meriç in the Edirne province and to evaluate the results. The 12 km section of the River Meriç in the Edirne province was examined between 2008 and 2019. The braided channel pattern of this part of the river was mapped for a one-year period. Annual variation characteristics were determined using GIS and RS. Flow observations and change characteristics in the river channel morphology were then correlated. Changing the natural river channel form and channel cross-sectional characteristics of the river has led to changes in river erosion and deposition. It is predicted that these changes will play a triggering role in causing unexpected fluvial geomorphology problems. We suggest that the expected economic input for river sand mining should be re-evaluated from the perspective of cost-benefit analysis.

Anahtar Kelimeler

River Meriç, Edirne, In-channel Sand Excavation

Meriç Nehri Yatak İçi Kum Alımının Jeomorfolojik Değerlendirmesi

Öz

Hem taşkın önleme ve/veya zarar azaltma ve hem de ekonomik girdi sağlanması amacıyla, son 15 yıldır Meriç nehrinin Edirne bölümünde, yatak içi kum alımları yapılmaktadır. Kum alımları; Meriç Nehri’nin Edirne ilindeki 12 kilometrelik bölümde yer alan yatak içi kum birikimlerinin kazılması ile gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmada, Meriç Nehri’nin Edirne ilindeki yatak içi kum alımlarının jeomorfolojik etkilerinin araştırılması ve sonuçlarının değerlendirmesi amaçlanmıştır. Meriç Nehrinin Edirne ilindeki 12 km’lik bölümü, 2009-2019 yılları için mercek altına alınmıştır. Meriç Nehrinin bu bölümdeki örgülü mecra patterni her yıl için haritalanmıştır. Yatak içi kum birikiminin yıllık değişimleri, akarsu yatak genişliği Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama teknolojileri kullanılarak belirlenmiştir. Akım rasatları, akarsu yatak morfolojisi değişim özellikleri birlikte ilişkilendirilmiştir. Akarsu kum madenciliğinin; Meriç nehrinin bu kısmında, hidrolojik ve jeomorfolojik doğal yapısının değişmesinde etkili bir rol oynadığı anlaşılmaktadır. Meriç Nehrinin doğal yatak formunun ve yatak kesit özelliklerinin değiştirilmesi; akarsu aşındırma ve biriktirme faaliyetlerinin değişmesine neden olmuştur. Değişikliklerin; beklenmedik jeomorfoloji problemleri için tetikleyici rol oynamasına neden olacağı öngörülmektedir. Akarsu kum madenciliği açısından beklenen ekonomik girdinin; fayda maliyet analizi perspektifinde yeniden değerlendirilmesi önerilmektedir. Tespit ve öngörüler, devam etmekte olan araştırmanın ilk sonuçlarını temsil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Meriç Nehri, Edirne, Yatak İçi Kum Alımı

Kaynakça

• DSİ, (2006). Meriç Nehri Taşkın Koruma İşleri İnşaatı Projesi, TürkiyeBulgaristan sınır ötesi işbirliği bölgesinde taşkın tahmini için kapasite geliştirilmesi ve taşkın kontrolü projesi (TR0602-15), Avrupa Birliği Türkiye Katılım öncesi mali yardım, TürkiyeBulgaristan sınır ötesi işbirliği 2006 yılı programı.
• DSİ, (2014). Devlet Su İşleri, 2009 Akım Gözlem yıllığı, 01. MeriçErgene Havzası, D01A003 Meriç nehri, Kirişhane rasat istasyonu, Ankara.
• DSİ, (2015). Devlet Su İşleri, 2010 Akım Gözlem yıllığı, 01. MeriçErgene Havzası, D01A003 Meriç nehri, Kirişhane rasat istasyonu, Ankara.
• DSİ, (2015a). Devlet Su İşleri, 2011 Akım Gözlem yıllığı, 01. MeriçErgene Havzası, D01A003 Meriç nehri, Kirişhane rasat istasyonu, Ankara.
• DSİ, (2016). Devlet Su İşleri, 2012 Akım Gözlem yıllığı, 01. MeriçErgene Havzası, D01A003 Meriç nehri, Kirişhane rasat istasyonu, Ankara.
• DSİ, (2016a). Devlet Su İşleri, 2013 Akım Gözlem yıllığı, 01. MeriçErgene Havzası, D01A003 Meriç nehri, Kirişhane rasat istasyonu, Ankara.
• DSİ, (2017). Devlet Su İşleri, 2014 Akım Gözlem yıllığı, 01. MeriçErgene Havzası, D01A003 Meriç nehri, Kirişhane rasat istasyonu, Ankara.
• DSİ, (2018). Devlet Su İşleri, 2015 Akım Gözlem yıllığı, 01. MeriçErgene Havzası, D01A003 Meriç nehri, Kirişhane rasat istasyonu, Ankara.
• DSİ, (2019). Devlet Su İşleri Etüt Planlama ve Tahsisler Dairesi Baskanlığı, Rasatlar Şube Müdürlüğü, Ankara.
• Erkal, T. ve Topgül, İ. (2015). Meriç Nehri’nin son 15 yıllık taşkınları ve korunma projeleri (floods of Meriç River occurred in the last fifteen years and protection projects). TÜCAUM VIII. Coğrafya Sempozyumu. http://tucaum.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/ sites/280/2015/08/semp8_18.pdf, 165-174.
• Gholap, V. S. (2016). Impact of sand dredging and silt extraction activity on river and its characteristics: A review. International Journal of Engineering Sciences & Research Technology. 5(3); 1-4.
• Jose, M. K., Shantanu, K. Y. ve Venkatesh, B. (2014). A study of effect of sand mining on riverine environment. Hydrolics, Water Resources, Coastal and Environmental Engineering. 129, 13781386.
• Kori, E. & Mathada, H. (2012). An assessment of environmental impact of sand and gravel mining in Nzhelele Valley, Limpopo province, South Africa. 3rd International Conference on Biology, Environment and Chemistry, IPCBEE, 46; 137-141.
• Sezen, N. (2011). Meric River floods and Turkish–Bulgarian cooperations.
• Turoğlu, H. & Uludağ, M. (2010). Floods and Flashfloods in Edirne (Turkey). 10Th International Multiciplinary Scientific Geoconference SGEM 2010, Conference Proceedings Volume II, Section “Hydrology and Water Resources”, 7–14, Albena, Bulgaria.
• Turoğlu, H. & Uludağ, M. (2012). From past to present: Flooding in Edirne and its vicinity (Turkey). 2nd International Balkan Annual Conference (IBAC 2012): The Balkans at a Crossroads; Evaluating Past, Reading Present, Imagining Future, Proceeding Book Volume 2, Pages: 137-148, Tirana, Albania.
• Turoğlu, H. ve Uludağ, M. (2013). Arşiv verilerine dayalı ön değerlendirme: Edirne’de meydana gelen eski ve güncel taşkınlar. Prof. Dr. Asaf Koçman’a Armağan. Ege Üniversitesi Yayınları, Edebiyat Fakültesi Yayın no:180, sayfa: 161-172, Bornova.
• WEB Web 1. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/edirne-valisi-dursun-sahinben-bu-kumu-gorunce-yiyecegim-geliyor-40030975
• Web 2. https://www.haberler.com/meric-kumu-duali-torenle-yolacikarildi-7995527-haberi/
• Web 3. https://www.haberturk.com/gundem/haber/1171295-edirnevalisi-bu-kumu-gorunce-yiyecegim-geliyor
• Web 4. https://www.turkiyegazetesi.com.tr/gundem/333999.aspx
• Web 5. https://www.sondakika.com/haber/haber-edirne-meric-nehrinden-cikarilan-kumun-torenle-7996599/
• Web 6. https://www.milligazete.com.tr/haber/997170/meric-kumualici-bekliyor
• Web 7. http://www.edirneyenigun.com/haber/12845/meric-kumunayogun-talep.html