Multı-Criteria Yöntemi ile Arıcılık Faaliyet Alanlarının Uygunluk Analizi: Adıyaman İli Örneği

Yıl 2022, Sayı: 44, 19 - 30, 08.07.2022

Necmettin Elmastaş , İsmail Ölmez , Ercan Vural

https://doi.org/10.26650/JGEOG2022-894419

Öz

Türkiye, dünya bal üretimi verilerinde 2. sırada yer almaktadır. Türkiye’nin matematik ve özel konumuna bağlı olarak aynı anda dört mevsimin yaşanabilmesi, zengin flora özellikleri, topografik olarak uygun alanlara sahip olması, bal üretiminin hemen hemen yıl boyunca yapılabilen bir faaliyet olmasına imkan tanımaktadır. Bu çalışma, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Orta Fırat Bölümü’nde yer alan Adıyaman ilini kapsamaktadır. Adıyaman ili; topografik zenginliğinin yanı sıra Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz Bölgesi’nin geçiş kuşağında olması nedeniyle bir köprü görevi üstlenmiş ve karasal iklim ile kısmen de olsa Akdeniz ikliminin etkilerine bağlı olarak zengin bir floraya sahip olmuştur. Bu zenginlik, çalışmada pek çok kriteri bir arada kullanma imkânı sağlamıştır. Bu çalışmanın amacı, Adıyaman ilinde arıcılık faaliyeti için doğal ve beşerî faktörleri göz önünde tutarak arıcılığa elverişli alanları belirlemektir. Bu anlamda hem üreticilerin beklentileri göz önüne alınarak hem de arılardan azami verim elde edebilmek amacı ile dikkate alınan doğal ve beşerî unsurların oluşturduğu katmanlar, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak analiz edilmiştir. Bu kapsamda elde edilen sonuçlar uygun olmayan, az uygun, uygun ve en uygun alanlar şeklinde maskeleme işlemiyle yeniden tasnif edilmiş ve sonuç haritası üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman, Arıcılık, Multi-Criteria

Suitability Analysis of Apiculture (Beekeeping) Activity Areas with Multi-Criteria Method: A Case Study of Adıyaman

Öz

Turkey ranks 2nd in the world in terms of honey production. Due to many factors that favor Turkey, i.e. rich flora properties, topographically suitable fields, and different climate zones, honey production can be done almost year-long. This study covers Adiyaman province, which is located in the southeast Anatolian region. Adiyaman province, in addition to its topographic diversity, has a rich flora due to the effects of the continental climate and partly Mediterranean climate, acting as a bridge due to the fact that eastern Anatolia, southeastern Anatolia and the Mediterranean region are in the transition zone. The fact that Adiyaman province is rich in flora and topography, as well as being suitable for other features, has allowed many criteria to be used together in the study. The purpose of this study is to identify areas in the province of Adiyaman that are suitable for beekeeping, taking into account natural and human factors. In this context, the layers formed by natural and human environment elements were taken into account in order to obtain maximum efficiency from the bees. In addition, the expectations of the honey producers were analyzed using Geographic Information Systems (GIS). In this context, the results were redesigned as inappropriate, less suitable, appropriate and most appropriate areas with masking process and results maps were made.

Anahtar Kelimeler

Adiyaman, Apiculture, Multi – Criteria

Kaynakça

• Adiyaman Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü. (2017). Adiyaman İli 2016 Yılı Çevre Durum Raporu, Adiyaman. google scholar
• Bulut, İ., & Zaman, M. (2003). Erzurum’da Arıcılığın Coğrafi Esasları ve Türkiye Arıcılığındaki Yeri. Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 3(31), 141-157. google scholar
• Burucu, V. (2017). Kastamonu İli Azdavay İlçesinde Arıcılık Faaliyetleri ve Bal Üretimi, (Yüksek Lisans Tezi), Gaziosman Paşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Tokat. google scholar
• Burucu, V. (2018). Ürün Raporu/Arıcılık 2017, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE) Yayın No: 295, Ankara. (https://arastirma. tarimorman.gov.tr/tepge/Menu/37/Urun-Raporlari Erişim 29.01.2020) google scholar
• Burucu, V., & Gülse Bal, H. S. (2018). Arıcılık İşletmelerinin Pazarlama Olanakları: Kastamonu İli Azdavay İlçesi Örneği, TEAD, 4(1), 23-35. google scholar
• Çağlıyan, A. (2015). Bitlis İli’nde Arıcılık Faaliyetleri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 30, 1-25. google scholar
• Ceylan, D. A., & Sarı F. (2017), Konya İli İçin Çok Ölçütlü Karar Analizleri İle En Uygun Arıcılık Yerlerinin Belirlenmesi. Uludağ Arıcılık Dergisi, 17(2), 59-71. google scholar
• Cogato, A., Pezzuolo, A., Sorensen, C. G., Bei, R. D., Sozzi, M., & Marinello, F. (2020). A GIS-Based Multicriteria Index to Evaluate the Mechanisability Potential of Italian Vineyard Area. Land, 9, 469. google scholar
• Eastman, J. R. (1999). Mutli-Criteria Evaluation and GIS. Geographical Information Systems, 1(1), 493-502. google scholar
• Farrar, C. L. (1937). The Influence of Colony Populations on Honey Production, Journal of Agricultural Research, 54(12), 945-954. google scholar
• Geçen, R., & Varol, M. (2016). GIS-Tabanlı Çok Kriterli (Multicriteria) Karar Analizi Yöntemi Kullanılarak Amanos Dağları’nda (Hatay) Uygun Kamp Alanı Tespiti, Hatay Araştırmaları II (Edt. Ahmet Gündüz, Selim Kaya), Pozitif Matbaa, Ankara. google scholar
• Kaya, F. (2008). Ağrı İlinde Arıcılık Yapısı ve Değerlendirme Durumu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2). google scholar
• Kayral, N., & Kayral, G. (1983). Son Sistem Arıcılık, Arı İs Yayın No:1 İstanbul. google scholar
• Malczewski, J. (2006). GIS-based Multicriteria Decision Analsysis: a Survey of the Literature. International Journal of Geographical Information Science, 20(7), 703-726. google scholar
• Öder, E, (1989). Bal Arılarının Beslenmesi, Hasat Yayıncılık, İstanbul. google scholar
• Ostovari, Y., Honarbakhsh, A., Sangoony, H., Zolfaghari, F., Maleki, K., & Ingram, B. (2019). GIS and multi-criteria decision-making analysis assessment of land suitability for rapeseed farming in calcareous soils of semi-arid regions. Ecol. Indic., 103, 479-487. google scholar
• Özkırım, A. (2018). Beekeeping in Turkey: Bridging Asia and Europe, Asian Beekinping in the 21st Century içinde. Ed.Panuwan Chantawannakul, Geoffrey Williams, Peter Neumann, Springer, Singapore. google scholar
• Özmen Özbakır, G. (2014). Beekeeping in Sanlıurfa: Problems and Solutions. International Mesopotamia Agriculture Congress. 22-25 September 2014. Diyarbakır, Turkey. Proceeding Book. p. 861-866. google scholar
• Özmen Özbakır, G., Doğan, Z, & Öztokmak, A. (2016). Adiyaman İli Arıcılık Faaliyetlerinin İncelenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2), 119-126. google scholar
• Özşahin, E. (2016). CBS Kullanılarak Çeltik Tarımı için Arazi Uygunluk Değerlendirmesi: Hayrabolu Deresi Havzası Trakya Yarımadası Örneği. Journal of Agricultural Sciences, 22(2), 295-306. google scholar
• Parlakay, O., Yılmaz, H., Yaşar, B., Seçer, A., & Bahadır, B. (2008), Türkiye’de Arıcılık Faaliyetinin Mevcut Durumu ve Trend Analizi Yöntemiyle Geleceğe Yönelik Beklentiler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 17-24. google scholar
• Pohekar, S., & Ramachandran, M. (2004). Application of Mutli-criteria Decision Making to Sustainable Energy Planning a Review, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 8, 365-381. google scholar
• Sancak, K., Zan Sancak, A., & Aygören, E. (2013). Dünya ve Türkiye’de Arıcılık. Arıcılık Araştırma Dergisi, 5(10), 7-13. google scholar
• Sandal, E. K., & Kan, C., (2013). Bingöl İli’nde Arıcılık Faaliyetleri. Türk Coğrafya Dergisi, 60, 1-12. google scholar
• Shuel, R. W. (1989). Improving Honey Production Throught Plant Breeding. Bee World, 70(1), 36-45. google scholar
• Soysal, M. İ., & Gürcan, E. K. (2005). Tekirdağ İli Arı Yetiştiriciliği Üzerine Bir Araştırma. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2), 161-165. google scholar
• TEPGE, (2019). Arıcılık / Ocak 2019, Ürün No:26, Ankara. (https:// arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF Tarım Ürünleri Piyasaları/2019-Ocak Tarım Ürünleri Raporu/2019-Ocak Arıcılık. pdf) google scholar
• Tunçel, H. (1992). Türkiye’de (1966-1986 Yılları Arasında) Arıcılığa Genel Bir Bakış. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 1, 97-126. google scholar
• Velasquez, M., & Hester, P. (2013). An Analysis of Multi-Criteria Decision Making Methods. International Journal of Operations Research, 10(2): 56-66. google scholar
• Wang, Y., Hong, H., Chen, W., Li, S., Pamucar, D., Gigovic, L., Drobnjak, S., Bui, D. T., & Duan, H. (2018). A Hybrid GIS Multi-Criteria Decision-Making Method for Flood Susceptibility Mapping at Shangyou, Chine. Remote Sensing, 11, 62. google scholar
• Yalçın, H., Ağaçsapan, B., & Çabuk, A, (2019). Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Uygun Arıcılık Yerlerinin Belirlenmesi, GSI Journals Serıe C: Advancements In Informatıon Scıences And Technologıes, 1(2), 1-15. google scholar