İklim Değişikliğinin ve Değişebilirliğinin Yerel Göç ve Çatışmalardaki Rolü: Siverek-Diyarbakır (Karacadağ Yöresi) Örneği

Yıl 2023, Sayı: 46, 67 - 80, 25.05.2023

Betul İzol , Hurşit Yetmen , Sedat Benek

https://doi.org/10.26650/JGEOG2023-1165495

Öz

İklim değişikliği ve değişebilirliğinin hidrolojik döngüde değişikliğe, ekstrem hava olaylarının sıklığında ve şiddetinde artışa, deniz seviyesinin yükselmesine ve kuraklığa neden olması bazı kırılgan bölgelerde göç ve çatışmaları tetiklemektedir. Bu araştırmanın amacı değişen iklimin gıda, tarım ve su güvenliği üzerinde bir tehdit çarpanı olduğunu ve beraberinde silahlı çatışmalarla göç olayını başlatabilecek bir etmen olduğunu ortaya koymaktır. Göç olayları geçmişte, daha çok iç savaş, istikrarsızlıklar ve doğal afetler nedeniyle ortaya çıkarken günümüzde bu nedenlere küresel ısınmanın getirdiği olumsuz sonuçlar da eklenmiştir. İklim değişikliği ve etkilerine yönelik geliştirilen en olumsuz senaryolar, az gelişmiş ve kuraklığa karşı savunmasız ülkelerde/ bölgelerde toplam yıkımın daha fazla olacağını göstermiştir. Bu çalışma, iklim koşulları ve sosyoekonomik bakımdan dezavantajlı bölgelere odaklanmıştır. Orta Doğuda yaygın biçimde etkili olan iklim stresi ve 2006-2010 yılları arasında yaşanan kuraklık, tarım ve hayvancılığa sekte vurarak iç çatışmaların ve protestoların da nedenlerinden biri olmuştur. Çalışmada, özellikle iç savaş ve mülteci akımıyla gündeme gelen Suriye ile diğer bazı Orta Doğu ülkelerindeki örnekler ele alınmıştır. Ayrıca yerel ölçekte de kuraklığa bağlı olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Siverek ve Diyarbakır kır nüfusunun değişimi ile hareketleri istatistiksel verilerin yardımıyla incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İklim Değişikliği, İklim Mültecileri, Kuraklık, Göç, Çatışma

The Role of Climate Change and Variability on Local Migration And Conflict: The Case of Siverek-Diyarbakır (Karacadağ Territory)

Öz

Climate change and climate variability cause changes in the hydrological cycle, increase in the frequency and severity of extreme weather events, and lead to rises in sea levels and droughts which trigger migration and conflict in vulnerable regions. This article aims to reveal that the changing climate is a threat multiplier for food, agriculture and water security and is a factor that can initiate armed conflicts and migration. While in the past migration events mostly occurred due to instability, civil wars and disasters, the negative consequences of global warming have recently been added to these reasons. The worst scenarios developed for climate change and its effects showed that the total destruction will be greater in underdeveloped countries/regions that are vulnerable to drought. This study focuses on climatic conditions in socioeconomically disadvantaged regions. Climate stress, which is widespread across the Middle East, and the drought between 2006 and 2010, interrupted agriculture and husbandry, and became one of the causes of internal conflicts and protests. In this study, examples from Syria and some other Middle Eastern countries, which came to the fore with the civil war and refugee flow, are discussed. In addition, the changes and movements of the rural population of Siverek and Diyarbakır in the Southeastern Anatolia Region, depending on the drought at the local scale, are examined in a wide framework based on statistical data.

Anahtar Kelimeler

Climate Change, Climate Refugees, Drought, Migration, Conflict

Kaynakça

• Akalın, M. (2019). İklim Mültecileri. Ankara: İksad Yayınevi. google scholar
• Akpirinç, H. H. (2015). Siverek İlçe Merkezinin Coğrafi Etüdü. (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Ana Bilim Dalı, Kahramanmaraş. google scholar
• Alley, R. B. (2000). The Younger Dryas cold interval as viewed from central Greenland. Quaternary Science Reviews. 19, 213-226. https://doi.org/10.1016/S0277-3791(99)00062-1. google scholar
• ASÜD (2010). Dünya ve Türkiye Süt Endüstrisi Raporu. Elma Matbaa, Ankara. ISBN: 978-605-88810-0-6. https://asuder.org.tr/ (Erişim Tarihi: 12.11.2022). google scholar
• Ash, K., & Obradovich, N. (2020). Climatic Stress, Internal Migration, and Syrian Civil War Onset. Journal of Conflict Resolution, 64(1), 3–31. https://doi.org/10.1177/0022002719864140. google scholar
• Atalay, İ. (2005). Kuvaterner’deki iklim değişmelerinin Türkiye doğal ortamı üzerindeki etkileri. Türkiye Kuaterner Sempozyumu (TURQUA -V ) içinde (ss. 121–128). İstanbul: İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü. google scholar
• Balsari, S., Dresser, C., & Leaning, J. (2020). Climate Change, Migration, and Civil Strife. Current Environmental Health Reports, 7, 1-11. https://doi.org/10.1007/s40572-020-00291-4. google scholar
• Benek, S. (2009). Arazi Kullanımı Yönünden Karacadağ Yöresinde Gözlemler ve Öneriler. Ekev Akademi Dergisi, 41, 418-436. google scholar
• Bilben, M. S. (2019). Dünyadan Örnekler Işığında İklim Değişikliği Kaynaklı Göçleri Anlamak Understanding Climate Change Induced Migrations in the Light of Examples from around the World. Mediterranean Journal of Humanities, IX/2, 335-355 http://dx.doi. org/ 10.13114/MJH.2019.494. google scholar
• Black, R. (2001). Environmental refugees myth or realty? United Nations High Commissioner for Refugees, Geneva, 1-19. Erişim adresi: https://www.unhcr.org/ (Erişim Tarihi: 21.07.2022). google scholar
• Clement, V., Rigaud, K. K., Sherbinin, A. D., Jones, B., Adamo, S., Schewe, J., Sadiq, N., & Shabahat, E. (2021). Groundswell Part 2, Acting On Internal Climate Migration. Washington DC.: World Bank Group. google scholar
• Ekici, S., & Tuncel, G. (2015). Göç ve İnsan. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 10-11. google scholar
• Ekşi, N. (2016). İklim Mültecileri. Göç Araştırmaları Dergisi, 4, 10 – 58. google scholar
• El- Hinnawi, E. (1985). Environmental Refugees. Nairobi: UNEP. google scholar
• Ertek, A. (2014). Kuvaterner Coğrafyası. İ.Ü.AUZEF, e-kitap, İstanbul. google scholar
• Falco, C., Galeotti, M., & Olper, A. (2019). Climate change and migration: Is agriculture the main channel? Global Environmental Change. 59(1), 1-26. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2019.101995 google scholar
• GAP (2008), GAP Eylem Planı (2008-2012) (Ankara). http://www.gap. gov.tr/upload/dosyalar/pdfler/icerik/GAP_EYLEM_ PLAN_2008_2012.pdf, (Erişim Tarihi: 27.04.2022). google scholar
• Gemenne, F. (2011). Why the numbers don’t add up: A review of estimates and predictions of people displaced by environmental changes. Global Environmental Change, 21S, 41–49. https://doi. org/10.1016/j.gloenvcha.2011.09.005 google scholar
• GML, (2021). Atmosferde COշ değişim oranı. https://gml.noaa.gov/ ccgg/trends/global.html, (Erişim Tarihi: 20.07.2022). google scholar
• Gökçen, H. (2010). https://www.hazimgokcen.net/hayvancilik/kirmiziet-cikmazi/ (Erişim Tarihi: 11.11.2022). google scholar
• Gülçubuk, B., & Parça, H. (2020). Dünyada Göç Hareketliliğinin Yeni Bir Belirleyicisi: İklim Değişikliği ve Etkileri. International Studies on Natural and Engineering Sciences, International Book, Ankara, 65-87. google scholar
• Harari, Y, N. (2015). Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi. (Ertuğrul Genç, Çev.). İstanbul: Kolektif Kitap. google scholar
• Hertler, C., Maerker, M., & Bruch, A. (2013). The earliest stages of hominin dispersal in Africa and Eurasia. https://doi. org/10.1002/9781444351071.wbeghm802. google scholar
• Hoghton, J. T., Jenkins, G. J., & Ephraums, J. J. (1990). Climate Change: The IPCC Scientific Assessment. Cambridge, MA: Intergovernmental Panel on Climate Change. google scholar
• IPCC, (2021). Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change[Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S.L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, and B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, In press, https://doi. org/10.1017/9781009157896. google scholar
• Kadıoğlu, M. (2007). Küresel İklim Değişimi ve Türkiye. Bildiğiniz Havaların Sonu.110 İstanbul: Güncel Yayıncılık. google scholar
• Kealey, S., Louys, J., & O’Connor, S. (2018). Least -cost pathway models indicate northern human dispersal from Sunda to Sahul. https://doi.org/10.1038/s41467-020-15969-4 google scholar
• Knitter, D., Braun, R., Clare, L., Nykamp, M., & Schütt, B. (2019). Göbekli Tepe: A Brief Description of the Environmental Development in the Surroundings of the UNESCO World Heritage Site. Land, 8(4), 72. https://doi.org/10.3390/land8040072 google scholar
• Koca, K., Doran, İ., & Kılıç, T. (2009). Olası İklim Değişiminin Diyarbakır Tarımına Etkileri. Dicle Üniversitesi, http://tucaum. ankara.edu.tr/wp content/uploads/sites/280/2015/08/semp5_37.pdf (Erişim Tarihi: 25.04.2022). google scholar
• Kovancı, E., & Yıldız Karakoç, D. (2019). Bir Güvenlik Tehdidi Olarak İklim Değişikliği. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, ASSAM Uluslararası Kamu Yönetimi Sempozyumu Bildirileri Özel Sayısı, 344-357. https://dergipark.org.tr/tr/pub/assam/issue/48907/592657, (Erişim Tarihi: 15.05.2022). google scholar
• Leakey, R. (1998). İnsanın Kökeni. (Çev. Nurdan Soysal), İstanbul: Say Yayınları. google scholar
• Luis, J. R., Rowold, D. J., Regueiro, M., Caeiro, M., Cinnioğlu, C., Roseman, C., & Herrera, R. J. (2004). The Levant versus the Horn of Africa: Evidence for bidirectional corridors of human migration. https://doi.org/10.1086/382286 google scholar
• Mach, K.J., Kraan, C.M., Adger, W.N., Buhaug, H., Burke, M., Fearon, J.D., Field, C.B., Hendrix, C.S., Maystadt, J-F., Loughlin, J., Roessler, P., Scheffran, J., Schultz, K.A. & Uexkull, N. (2019). Climate as a risk factor for armed conflict. Nature, 571, 193–197. https://doi.org/10.1038/s41586-019-1300-6. google scholar
• Meze-Hausken, E. (2000). Migration caused by climate change: how vulnerable are people inn dryland areas? Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 5, 379–406. https://doi. org/10.1023/A:1026570529614. google scholar
• Myers, N. (1997). Environmental Refugees. Population and Environment, 19, 167–182. https://doi.org/10.1023/A:1024623431924. google scholar
• O’Regan, H. J., Turner, A., Bishop, L.C., Elton, S., & Lamb, A. (2011). Hominins without fellow travellers? first appearances and inferred dispersals of Afro-Eurasian large-mammals in the Plio-Pleistocene. Quaternary Science Reviews, 30 (11-12), 1343-1352. https://doi. org/10.1016/j.quascirev.2009.11.028 google scholar
• Özel, R. (2021). İklim Değişikliği ve İklim Göçmenliği. International Academic Social Resources Journal Open Access Refereed E-Journal & Indexed & Puplishing, 6(25), 910-915. E-ISSN: 2636- 7637, https://doi.org/10.31569/ASRJOURNAL.251 google scholar
• Perch-Nielsen, S., Bätting, M., & Imboden, D. (2008). Exploring the link between climate change and migration. Climatic Change, 91, 375-393. https://doi.org/10.1007/s10584-008-9416-y google scholar
• Petersen, W. (1958). A General Typology of Migration. American Sociological Review,23(3), 256–266. https://doi.org/10.2307/2089239 google scholar
• Petersen, W. (1958). A General Typology of Migration. American Sociological Review,23(3), 256–266. https://doi.org/10.2307/208923 google scholar
• Ravenstein, E. G. (1889). The Laws of Migration. Journal of the Royal Statistical Society, 52(2), 286. google scholar
• Sağsen, İ. (2011). İklim Değişiminin Güvenlik Boyutu ve Ortadoğu’ya Etkileri. Orsam Su Araştırmaları Programı: 2. google scholar
• Semple, E. C. (1911). Influences of Geographic Environment on the Basis of Rat zel’s System of Anthropo-Geography, xvi, 683. New York: Henry Holt & Co., 1911. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 41(1), 350–351. https:// doi.org/10.1177/000271621204100150. google scholar
• Stewart, J. Q. (1941). An inverse distance variation for certain social influences. Science (New York, N.Y.), 93(2404), 89–90. https://doi. org/10.1126/science.93.2404.89. google scholar
• Stouffer, S. A. (1940). Intervening Opportunities: A Theory Relating Mobility and Distance. American Sociological Review, 5(6), 845– 867. https://doi.org/10.2307/2084520. google scholar
• Tacoli, C. (2009). Crisis or adaptation? Migration and climate change in a context of high mobility. Environment and Urbanization, 21(2), 513–525. https://doi.org/10.1177/0956247809342182 google scholar
• The 26th UN Climate Change Conference of the Parties (COP26) in Glasgow on 31 October – 13 November (2021). https://ukcop26. org/wp-content/uploads/2021/11/COP26-Presidency-OutcomesThe-Climate-Pact.pdf. (Erişim Tarihi: 10.07.2022). google scholar
• TÜİK. (2020). Nüfus Verileri ve Hayvansal Üretim İstatistikleri. google scholar
• Tümertekin, E., & Özgüç, N. (2015). Beşerî Coğrafya / İnsan, Kültür, Mekân. İstanbul: Çantay Yayınevi. google scholar
• Türkeş, M. (2010). Klimatoloji ve Meteoroloji. İstanbul: Kriter Yayınevi– Yayın No. 63, Fiziki Coğrafya Serisi No. 1, İstanbul: Kriter Yayınevi. google scholar
• Türkeş, M. (2021). Genel Klimatoloji. İstanbul: Kriter Yayınevi. google scholar
• Türkeş, M., & Yetmen, H. (2019). Göbekli Tepe’nin Kökenleri. Uluslararası Göbekli Tepe ve Neolitik Çağ Yerleşimleri Kongresi, Şanlıurfa. https://doi.org/10.29228/ASOS.53884 google scholar
• Voski, A. (2016). The Role of Climate Change in Armed Conflicts across the Developing World and in the Ongoing Syrian War. Carleton Review of International Affairs, 3, 120-141. https://doi. org/10.22215/cria.v3i0.123. google scholar
• Wallerstein, I. (1974). The Modern World-System. New York: Vintage Books google scholar
• Yetmen, H. (2020). Türkiye İklimi. İstanbul: Kriter Yayınevi google scholar
• Yıldırım, A.E. (2008). https://www.tarimdunyasi.net/2008/11/25/sutfiyati-duserkenithalata- destek-suruyor/ (Erişim tarihi: 11.11.2022). google scholar
• Zipf, G. K. (1946). The P1P2/D Hypothesis: On the Intercity Movement of Persons. American Sociological Review, 11(6), 677-686. google scholar