Social Democratic Revisionism Debates in the Context of Neo-Kantian Moral Philosophy

Yıl 2021, Sayı: 54, 97 - 116, 30.06.2021

Onur Alp Yılmaz

Öz

The views of the eighteenth-century philosopher, Immanuel Kant, resonated in his time as well as in the following centuries and inspired several subsequent philosophers. Kant’s debates on moral philosophy formed the axis of his entire philosophy, including the praxis of his own political philosophy. While, on one hand, Kant’s individual-oriented philosophy has been the subject of discussion among the followers of liberal ideology, on the other hand, it has been the subject of discussion among social democrats since the second half of the nineteenth century. These discussions, which started with Lassalle in Germany, continued with the Fabian Movement and reached their peak with Bernstein. As these movements broke away from orthodox Marxism, they evolved into a more ethically-centered point and transformed into a neo-Kantian project. The debate that enriched this transformation and formed the basis of social democracy as an ideology and political praxis took place between Bernstein and Kautsky. The duo, who discussed Kant and Marx’s understandings of morality by focusing on the existing society, tried to instigate a plan, strategy of power, and social strategy of ruling power. On one hand, the moral views of Marx form a more ambiguous definition of morality, and thus, the wider meaning of Marxism was interpreted by the duo; on the other hand, the role of Kant’s moral understanding in social democracy was discussed. In this context, this study first compares the Kantian and Marxist understanding of ethics, revealing the points where they differ from each other. Second, in this study, areas of social democracy following the Kantian philosophy, views of Lassalle, the Fabianist Movement, and the work of Kautsky and Bernstein are discussed.

Anahtar Kelimeler

Kant, Marxism, Moral Philosophy, Revisionism, Political Philosophy

Neo-Kantçı Ahlak Felsefesi Bağlamında Sosyal Demokrat Revizyonizm Tartışmaları

Öz

Kant, bir 18. yüzyıl filozofu olmasına karşın, görüşleri kendi döneminde olduğu kadar sonraki yüzyıllarda da yankı uyandırmış ve birçok kişiye ilham kaynağı olmuştur. Kant’ın ahlak felsefesi üzerinden yürüttüğü tartışmalar, onun siyaset felsefesi de dahil olmak üzere tüm felsefesinin mihverini oluşturmuştur. Kant’ın birey odaklı felsefesi, bir yandan liberal ideolojinin takipçileri arasında tartışma konusu olurken, diğer yandan da 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren sosyal demokratlar arasında tartışmalara konu olmuştur. Almanya’da Lassalle’le başlayan bu tartışmalar, Fabian Hareketi’yle sürmüş ve Bernstein’le doruk noktasına ulaşmıştır. Bu hareketler, Ortodoks Marksizmden koptukça daha etik merkezli bir noktaya evrilmiş ve adeta neo-Kantçı bir projeye dönüşmüştür. Bu dönüşümü besleyen ve sosyal demokrat revizyonizmin temellerini oluşturan tartışmaysa Bernstein ve Kautsky arasında yaşanmıştır. Kant ve Marx’ın ahlak anlayışlarını mevcut toplum üzerinden tartışan ikili, buradan sosyal demokrasiye bir gelecek planı, iktidar stratejisi ve toplum tahayyülü de çıkarmak için çabalamışlardır. Bir yandan daha muğlak bir ahlak tanımı olan Marx’ın ve dolayısıyla Marksizmin ahlak görüşleri iki tarafından yorumlanırken, diğer yandan da Kant’ın ahlak anlayışının sosyal demokrasideki rolünün ne olması gerektiği tartışılmıştır. Bu bağlamda bu çalışma, öncelikle Kantçı ve Marksist ahlak anlayışlarını karşılaştırarak birbirinden ayrıldığı noktaları gözler önüne sermiştir. İkinci olarak bu çalışmada, sosyal demokrasinin hangi alanlarda Kantçı felsefeyi takip ettiği, Lassalle, Fabiancı Hareket, Kautsky ve Bernstein’in görüşleri tartışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Kant, Marksizm, Ahlak Felsefesi, Revizyonizm, Siyaset Felsefesi

Kaynakça

• Althusser, Louis. Marx İçin. Çeviren. Işık Ergüden. İstanbul: İthaki Yayınları, 2015.
• Arendt, Hannah. “Kant’ın Siyaset Felsefesi Üzerine Notlar.” Çeviren. Yasemin Tezgiden Cogito41-42 Sonsuzluğun Sınırında: Immanuel Kant, (2005), 340-380.
• Berman, Sheri. The Social Democrat Moment. Cambridge: Harvard University Press, 1998.
• Bernstein, Eduard. Evrimsel Sosyalizm, Çeviren. Alkım Cerit ve Evren Bülaycı, İstanbul: Kavram, 1991.
• Bevir, Mark. “Sidney Webb: Utilitarianism, Positivism, and Social Democracy”. Journal of Modern History70, (2002), 2-62.
• Brenkert, G.George. Marx’ın Özgürlük Etiği, Çeviren. Yavuz Alogan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1998.
• Bora, Tanıl. Almanya’da Sosyal Demokrasinin Doğuşu (1848-1913), İstanbul: SODEV, 2004.
• Çeçen, Anıl. Sosyal Demokrasi. Ankara: Devinim, 1984.
• Cem, İsmail. Sosyal Demokrasi Nedir, Ne Değildir: ... ve Türkiye’de Olabilirliği, İstanbul: Cem Yayınları, 1984.
• Cole, George . D. H. History of Socialist Thought, C. III, New York: St. Martin’s Press, 1963.
• Demir, Aysel. Kant-Ahlak-Siyaset. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2020.
• Engels, Friedrich ve Marx, Karl. Felsefe İncelemeleri, Çeviren. Cem Eroğul, İstanbul: Yordam, 2017.
• Fincancı, Yurdagül. Günümüzde Sosyal Demokrasi. İstanbul: TÜSES, 1993.
• Gauchet, Marcel. La religion dans la democratie, Paris: Gallimard, 1998.
• Goldmann, Lucien. Kant Felsefesine Giriş. Çeviren. Afşar Timuçin, İstanbul: Metis, 1983.
• Joll, James. The Second International, Londra ve Boston: Routledge & Kean Paul, 1974.
• Kant, Immanuel. Ebedi Barış Üzerine Felsefi Deneme. Çeviren. Yavuz Abadab ve Seha Meray, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1960.
• Kant, Immanuel. Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi, çev. Ioanna Kuçuradi,Türkiye Felsefe Kurumu: Ankara, 1994.
• Kant, Immanuel. Gelecekteki Her Metafiziğe Prolegomena, Çeviren. Ionna Kuçaradi ve Yusuf Örnek, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, 1995.
• Kant, Immanuel. Critique of Pure Reason, Çeviren. Paul Guyer ve Allen W. Wood, Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
• Kant, Immanuel. Pratik Aklın Eleştirisi, Çeviren. Ioanna Kuçuradi, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, 2014.
• Kamalak, İhsan. “Sosyal Demokrasiyi Tanımlamak: Eduard Bernstein’in Yaklaşımı Üzerinden Bir Deneme İlkeleriyle Sosyal Demokrasi.” Sosyal Demokrasi Okumaları. Derleyen İbrahim Sarıtaş, 3-22. Ankara: Orion, 2012.
• Karatani, Kojin. Transkritik Kant ve Marx Üzerine. Çeviren. Erkan Ünal, İstanbul: Metis, 2017.
• Kautsky, Karl. The Class Struggle (Erfurt Program), Çeviren. Willian E. Bohn, Şikago: Charles H. Kerr & Company, 1910.
• Kautsky, Karl. Seçilmiş Politik Yazılar, Çeviren.. Celal Kanat, İstanbul: Kavram Yayınları, 1990.
• Kavukçuoğlu, Deniz. Sosyal Demokraside Temel Eğilimler (3. bs.). İstanbul: Cumhuriyet Kitapları, 2003.
• Kuehn, Manfred. Immanuel Kant. Çeviren. Bülent Doğan, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
• Lefebvre, Henri. Sosyalist Dünya Görüşü: Marksizm, Çeviren. Doğan Görsev, İstanbul: Yordam, 2014.
• Ostrowski, Marius. S. Eduard Bernstein on Social Democracy and International Politics. Oxford: Macmillan, 2018.
• Peffer, R. G. Marksizm, Ahlak ve Toplumsal Adalet, Çeviren. Yavuz Alogan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2001.
• Sağlam, Fazıl. “Bernstein.” Sosyalist Siyasal Düşünüş Tarihi, C. I Derleyen. Mete Tunçay, İstanbul: Bilgi Yayınevi, 1976.
• Saraçoğlu, Cenk. “Sosyal Demokrasi.” Siyaset Bilimi: Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler. Derleyen. E. Atilla Aytekin ve Gökhan Atılgan. 363-378, İstanbul: Yordam, 2018.
• Sassoon, Donald. One Hundred Years of Socialism: The West European Left in the Twentieth Century. Londra: Tauris, 2010.
• Uleman, J. K. An Introduction to Kant’s Moral Philosophy. NY: Cambridge University Press, 2010.
• Vaizey, John. Çağımızın Devrimleri: Sosyal Demokrasi, Çeviren. Ahmet Gazioğlu, İstanbul: Efes Yayınları, 1974.