Pechenegs in the Historiography of the Russian Empire

Yıl 2021, Sayı: 36, 97 - 117, 20.12.2021

Mualla Uydu Yücel

https://doi.org/10.26650/gaad.872978

Öz

The first studies on the Pechenegs, who had an important presence in the north of the Black Sea, eastern Europe and the Balkans, were carried out by V. G. Vasilyevskiy 1872 towards the end of the Russian Empire period and continued with P. Golubovskiy (in 1884). In his work “Byzantium and Pechenegs”, Vasilyevskiy revealed the relations of the Pechenegs with Byzantine with in detail. Golubovskiy mentioned the Pechenegs in terms of their geography and political history, especially their relations with Russians. We will mention this in this work, we will try to show how both authors describe the Pechenegs in their works. Also, did the Pechenegs, who were told that they did not establish a state by saying “they can not take part in a state organization” because they lived scattered in Turkish history, not really establish a state? Or is this thought originated from the writing of Russian historians? In the historiography that continued throughout the 19th century, more information is given about the political history of the Pechenegs and they fill the gap that arose after the collapse of the Bulgarian State and emphasize that, for the Byzantine rule in the 11th and 12th centuries, their brothers in Asia were as terrible enemies as the Saldjūḳ Turks. The authors of this period also showed that one of the causes of the First Crusade was the Pechenegs' compression of Byzantium from the Balkans.. The Pechenegs established political relations with the eastern Slavicans in the north of the Black Sea in 896. Russian annals have found it appropriate to give these relationships mostly through legends.. In these myths the Pechenegs were given as a very difficult nation to defeat. At the time, some Eastern Slavian dwellers living under the Khazars’ ruling preferred to act together in common interests, instead of fighting a strong Turkish tribe. Eastern Slavs and some tribes joined together as a nation, and they emerged by taking the name Russian and founded the Kiyev princedom. As it is known, the Khazars were influential in the establishment of this princedom. This princedom, which encountered the Pecheneg, Uz and Kuman / Kipchak tribes after the Khazars and was constantly attacked by them, claimed that the Turkish tribes did not establish a state in history writing.. That is why we use this expression today in our own historiography when describing them.

Anahtar Kelimeler

Pechenegs, Byzantium, Khazars, Slavs, Historiography, Russian Empire

Rusya İmparatorluğu Dönemi Tarih Yazımında Peçenekler

Öz

Karadeniz’in kuzeyi ile Doğu Avrupa ve Balkanlarda önemli siyasi ve kültürel varlık gösteren Peçeneklere dair ilk özel çalışmalar Rusya İmparatorluğu döneminin sonlarına doğru 1872 yılında V.G. Vasilyevskiy ve 1884 yılında P.V. Golubovskiy tarafından yapılmıştır. Vasilyevskiy bugün dahi üzerine çıkılamayan “Bizans ve Peçenekler” adlı çalışmasında Peçeneklerin Bizans’a yaşattıklarını tüm teferruatı ile ortaya koyarken; Golubovskiy Peçeneklerin yaşadıkları coğrafya ile siyasi tarihlerinden özellikle de Ruslar ile olan ilişkilerinden bahsetmiştir. Bu çalışmamızda her iki yazarın eserlerinde Peçenekleri nasıl anlattıklarını ortaya koymaya çalışacağız. Bu iki bilim insanın ve sonrasında yapılan çalışmalarda dağınık yaşadıkları için “bir devlet teşekkülü içerisinde yer alamayan” denilerek devlet kurmadıkları söylenen Peçenekler gerçekten de bir devlet kurmamışlar mıdır? Yoksa bu düşünce Rus tarihçilerinin yazımından mı kaynaklanmıştır? Bunun üzerinde duracağız. 19. yüzyıl boyunca devam eden yazımda Peçeneklerin daha çok siyasi tarihleri ile ilgili bilgiler verilmekte, onların Bulgar Devletinin yıkılmasından sonra ortaya çıkan boşluğu doldurdukları ve 11. ve 12. yüzyılda Bizans yönetimi için, Asya’daki kardeşleri Selçuk Türkleri kadar korkunç düşman oldukları vurgulanmaktadır. Bu dönem yazarları Birinci Haçlı Seferinin sebeplerinden birini de Peçeneklerin Balkanlardan Bizans’ı sıkıştırmaları olarak göstermektedirler. Peçenekler 896 yılında geldikleri Karadeniz’in kuzeyinde Doğu Slavyan boyları ile siyasi ilişkiler kurmuşlardır. Rus yıllıkları bu ilişkileri daha çok efsaneler üzerinden vermeyi uygun bulmuşlardır. Bu efsanelerde Peçenekler yenilmesi çok güç bir millet olarak verilmişlerdir. O sırada Hazarların idaresi altında yaşayan bazı Doğu Slavyan boyları, yine güçlü bir Türk boyu ile mücadele etmek yerine ortak menfaatlerde birlikte hareket etmeyi tercih etmişlerdir. Doğu Slavları ve bazı kavimler birleşerek bir millet teşekkülü içerisinde yer almışlar ve Rus adı ile ortaya çıkarak Kiyev Knyazlığını kurmuşlardır. Bilindiği üzere bu Knyazlığın kurulmasında Hazarlar etkili olmuşlardır. Hazarlardan sonra arka arkaya, Peçenek, Uz ve Kuman/Kıpçak Türk boyları ile karşılaşan ve onların sürekli saldırılarına maruz kalan bu Knyazlığın tarih yazımında araştırıcılar bu Türk boylarına kanaatimizce “devlet” kurdurmamışlardır. O yüzden de bizde bugün kendi tarih yazımında onları anlatırken bu ifadeyi kullanmaktayız.

Anahtar Kelimeler

Peçenekler, Bizans, Hazarlar, Slavlar, Tarih Yazımı, Rusya İmparatorluğu

Kaynakça

• Васильевский В.Г., Византия и печенега // Васильевский В.Г Труды. -СПб: 1908-II. Голубовскш, П.В., Печенеги, горки и половцы до нашествш татар. История южнорусских степей 1Х-ХШ вв., Клевь, 1884.