A STUDY ABOUT TURKISH PRESIDENTS’ IMAGE IN TURKISH POLITICAL HISTORY AFTER 1980

Yıl 2013, Sayı: 45 - İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 75 - 100, 15.12.2013

Oğuz Göksu

Öz

The concepts of image and political leader have the features that complete and develop each other both in Turkey and in the world. In this study, the concept of leadership will be highlighted and the characteristics that a president should have will be discussed. It is aimed to determine the image codes of a president by stressing the importance of image in political lives of presidents in general. It is also intended to evaluate the images that the presidents who took the chair after the coup d’etat in 1980 in the Turkish political life, and also to discuss their rhetoric, emotional intelligence, physical features and personalities, way of dressings as well as nicknames. The findings of this study are expected to verify that the political image of a leader that is structured over the real characteristics of him or her in time should be in the right form to correspond to the expectations of target groups. As long as a president has superb traits, he or she receives acceptance and consent from multitudes. To some extent, presidents are shaped by their societies. The presidents who have totally different qualifications partly continue their images that have formed during their previous political careers when they take the presidential chair. The office of president somehow shapes those who assume this position according to state tradition. In this study, retrospective record scanning method has been carried out with regard to news, columns, captions, cartoons and audience comments. The paragraphs related to image in the news texts about presidents in electronic newspaper archives have been examined with descriptive and content analysis techniques with respect to the theoretical framework. The data that is categorically tabulated has been discussed along with sub-purpose questions.

Anahtar Kelimeler

Political Leader, Political Image, President

1980 SONRASINDA TÜRK SİYASİ HAYATINDA YER ALAN CUMHURBAŞKANLARININ İMAJLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

Bu çalışmada liderlik kavramı üzerinde durulacak ve bir cumhurbaşkanının hangi özelliklere sahip olması gerektiği tartışılacaktır. İmajın cumhurbaşkanlarının siyasi hayatlarındaki önemi vurgulanarak beş cumhurbaşkanının imaj kodlarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. 1980 darbesi sonrasında göreve gelen cumhurbaşkanlarının Türk siyasi hayatında yarattıkları imajların değerlendirmesi; retoriklerinin, duygusal zeka, fiziksel ve kişilik özelliklerinin, giyim tarzlarının ve lakaplarının tartışılması hedeflenmektedir. Çalışma sonunda ulaşılan bulgular; siyasi imaj, zaman içinde oluşturulan, liderin gerçekçi nitelikleri üzerine inşa edilen, hedef kitle ile örtüşen bir formda olmak durumundadır. Cumhurbaşkanı üstün niteliklere sahip olduğu müddetçe geniş halk kitleleri tarafından kabul ve onay görmektedir. Cumhurbaşkanları içinde bulundukları toplum tarafından şekillendirilmektedir. Birbirlerinden çok farklı niteliklere sahip cumhurbaşkanları, önceki siyasi kariyerlerinde oluşan imajlarını cumhurbaşkanlığı makamına geldiklerinde kısmen devam ettirmektedirler. Cumhurbaşkanlığı, makama sahip olan kişileri bir devlet geleneği kalıbına sokmaktadır. Çalışmada, metodolojik olarak haberler, köşe yazıları, fotoğraf altı yazıları, karikatürler ve izleyici yorumları göz önüne alınarak retrospektif arşiv tarama yöntemi uygulanmıştır. Elektronik gazete arşivlerinde, cumhurbaşkanlarıyla ilgili metinlerde bulunan imaja dair pasajlar betimsel ve içerik analizi teknikleriyle literatürde yer alan kavramsal çerçeve kapsamında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Siyasi Lider, Siyasi İmaj, Cumhurbaşkanı

Kaynakça

• Adair, J. (2008). Yenilikçi Liderlik Serdar Uyan (Translated by). İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Akyol, M. (1982). Ahmet Kenan, Kenan Evren Olurken, Retrieved Eylül 2, 2013 from http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/GununYayinlari/Npon2crK26K9oA5kBA8y9Q_ x3D__x3D_
• Aziz, A. (2007). Siyasal İletişim. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
• Barlas, M. (2010). Turgut Özal “Değişim’in” Siyasetteki Miladıydı, Retrieved Temmuz 17, 2012 from http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/barlas/2010/04/17/turgut_ozal_ degisimin_siyasetteki_miladiydi
• Batı, U. (2010). Reklamın Dili. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Berkan, İ. (2012). Silikon Vadisi’nde Bir Gün Böyle Geçti, Retrieved Mayıs 26, 2012 from http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/20630532.asp
• Besli, H. & Özbay, Ö. (2010). R. Tayyip Erdoğan Bir Liderin Doğuşu. İstanbul: Meydan Yayıncılık.
• Brooks, D. (2011). The Social Animal. New York: Random House.
• Cannor, S. (2005). Postmodernist Kültür. Doğan Şahiner (Translated by). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. (1996).
• Cemal, H. (2000). Sezer’den Mesaj, Retrieved Eylül 10, 2013 from http://gazetearsivi. milliyet.com.tr/GununYayinlari/Og7 TfMnaEb0G1mfgUphSFg_x3D__x3D_
• Çakar Mengü, S. & Akım, F. (2004). The Significance of Ethical Leadership Vision for Enabling Public Relations Activities to Reach an Ethical Level. Second International Symposium Communication in the Milennium a Dialog Between Turkishand American Schoolars, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları,771-788.
• Çakır, R. (2007). Erdoğan’ın Karizması mı, Gül’ün İmajı mı?, Retrieved Eylül 17, 2013 from http://haber.gazetevatan.com/0/121235/4/yazarlar
• Davis, M. (2008). Duygusal Zekanızı Ölçün. Solina Silahlı (Translated by). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Doruk, E. K. (2006). Sosyal Yaşamın Mimarları: Liderler. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 24, 127-141.
• Ergin, S. (2000). İmaj Sorununu Dağıtmaya Çalıştı, Retrieved Ağustos 17, 2013 from http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=-152366&yazarid=308
• Genel, M. G. (2012). Siyasal İletişim Kampanyalarında Sosyal Medyanın Kullanımı. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 4, Retrieved Nisan 25, 2013 from http://www.tojdac.org/tojdac/VOLUME2-ISSUE4_files/tojdac_v02i405. pdf
• Goleman, D. (2007). Duygusal Zeka. Banu Seçkin Yüksel (Translated by). İstanbul: Varlık Goleman, M.,Boyatzıs, R. & McKee, A., (2009). Yeni Liderler. Osman Deniztekin & Filiz Nayır (Translated by). İstanbul: Varlık. (2002).
• Kadıbeşegil, S. (2006). İtibar Yönetimi. İstanbul: Mediacat.
• Kaynak, M. & Mete, Ö. L. (1998). Erdoğan Operasyonu. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kazancı, M. (2009). Kamu ve Özel Kesimde Halkla İlişkiler. Ankara: Turhan Kitapevi.
• Kellerman, B. (2008). Kötü Liderlik. Fadime Kahya (Translated by). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (2004).
• Koraman, B. (1989). Bedri Çankaya Yolunda, Özal Karikatürü, Retrieved Ağustos 2, 2013 from http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/GununYayinlari/ v5EQN50yiREQRXXc15bgjw_x3D__x3D_
• Kouzes, J. M. & Posner, B. Z. (1997). The Leadership Challenge. San Francisco: JosseyBass Publishers.
• Kuşen, M. (2013). Kenan Evren’in Heykeli Memleketi İkiye Böldü, Retrieved Temmuz 18, 2013 from http://www.zaman.com.tr/gundem_kenan-evrenin-heykeli-memleketiniikiye-boldu_2111660.html
• Luecke, R. (2007). Güç, Etki ve İkna. Turan Parlak (Translated by). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (2003).
• Maxwell, O. C. (2006). Liderlik Nitelikleri. İbrahim Şener (Translated by). İstanbul: Beyaz Yayınları.
• McNair, B. (1999). An Introduction to Political Communication. New York: Routledge.
• Morgan, N. (2009). Trust Me. San Francisco: Jossey-Bass.
• Mutlu, E. (2004). İletişim Sözlüğü. Ankara: Ark Yayınevi.
• Okay A. & Okay, A. (2007). Halkla İlişkiler Kavram, Strateji ve Uygulamaları. İstanbul: Der Yayınları.
• Oktay, M. (2002). Politikada Halkla İlişkiler. İstanbul: Derin Yayınları.
• Özel, Z. (2009). Siyasi Lider İmajları: Gerçekliğin Yeniden Üretilmesi. Abdullah Özkan (Edited by). Siyasetin İletişimi (169-189). İstanbul: Tasam Yayınları.
• Özkan, A. (2007). Siyasal İletişim Stratejileri. İstanbul: Tasam Yayınları.
• Özkan, N. (2004). Seçim Kazandıran Kampanyalar. İstanbul: Mediacat.
• Özkan, N. (2009). Obama’nın Liderlik Sırları. İstanbul: Mediacat.
• Öztürk, A. (2008). İmajoloji. İstanbul: Edim Yayınları.
• Öztürk, T. E. (2012). Barack Obama Üzerinden Amerikan Dış Politikasının Yeniden İnşası, Retrieved Aralık 14, 2012 from http://www.siyasaliletisim.org/pdf/ obamaimajiveABDdispolitikasi.pdf
• Sertkaya, İ. (2008). Demokrasi Yolunda Bir Hayat Adnan Menderes. İstanbul: Yağmur
• Sampson, E. (1995). İmaj Faktörü. İstanbul: Rota Yayınları.
• Saruhan, Ş. C. & Özdemirci, A. (2011). Bilim, Felsefe ve Metodoloji. İstanbul: Beta.
• Thomson, D. (1997). Siyasi Düşünce Tarihi. Aydoğan, A. Y., Şişman, C., Yılmaz, H., Kösebalaban, H. T., Akyol, İ., Çayır, K., et al. (Translated by). İstanbul: Şule Yayınları.
• Türkkan, R. O. (1998). İkna ve Uzlaşma Sanatı. İstanbul: Hayat.
• Ulrich, D. & Smallwood, N. (2007). Leadership Brand. Boston: Harward Business School Press.
• Uysal, B. (1998). Siyaset Yönetim Halkla İlişkiler. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Uztuğ, F. (2007). Siyasal İletişim Yönetimi. İstanbul: Mediacat.
• Uztuğ, F. (2008). Markan Kadar Konuş. İstanbul: Mediacat.
• Ünal Erzen, M. (2008). Erdoğan’ın EQ Seviyesi, Retrieved Aralık 17, 2012 from http:// www.bozkirdabirses.com/kategoriler_icerik.php?Id=1142
• Ünal Erzen, M. (2008). Siyasi Lider İmajlarının Seçimlerde Etkisi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 31, 65-80.
• Versan, V. (1992-1993). Society and Leadership. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 23- 26.
• Yavaşgel, E. (2002). Çağdaş Yönetimlerde Stratejik Liderlik Vizyonunun İlk Koşulu; Gelecekle Uyumlu Olmak/Değişimi Yönetebilmek. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 15, 377-392. ------------ (2000). Köşk’e Sezer İmajı, Retrieved Eylül 11, 2013 from http://hurarsiv. hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=-203091 ------------ (2000). Polis Devletine Son, Retrieved Eylül 11, 2013 from http://gazetearsivi. milliyet.com.tr/GununYayinlari/ pg3gp1e6hT SofzXL1aRmFQ_x3D__x3D_ ------------ (2003). Laikliğe Tavır Almak İsteyene Fırsat Yok, Retrieved Eylül 11, 2013 from http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Gunun Yayinlari/OHmqq5enN29SuwRnGQ9shw_ x3D__x3D_ ------------ (2005). Lider Nedir? Lider Bir Kişide bulunması Gereken Vasıflar, Retrieved Aralık 14, 2012 from http://www.ekodialog.com/Konular/liderlik-nedir-onderlikozellikleri.html ------------ (2008). Ahmet Özal Adaylığını Açıkladı, Retrieved Eylül 17, 2013 from http:// www.hurriyet.com.tr/gundem/8439770.asp ----------- (2012). Gül, Silikon Vadisi’ndeki İncelemelerini Twitter’dan Paylaştı, Retrieved Eylül 11, 2013 from http://www.zaman.com.tr/dunya_gul-silikon-vadisindeki-incelemelerini-twitterda-paylasti_12930 39.html ------------ (2012). Süleyman Demirel’in Siyaset Anlayışı, Retrieved Aralık 24, 2012 from http://www.meshurbiyografiler.tr.gg/ S.ue .leyman-Demirel.htm ------------ (2013). The Best Connected World Leaders on Twitter, Retrieved Ağustos 17, 2013 from www.twiplomacy.com TABLOLAR: Tablo 1: Cumhurbaşkanlarının İmaj Kodları
• Betimsel ve içerik analizi teknikleriyle ulaşılan bulgular kategorisel içerik analizi türü ile Tablo 1’de şu şekilde düzenlenmiştir: Kenan Evren Turgut Özal Süleyman Demirel Ahmet Necdet Sezer Abdullah Gül Fiziksel Özellikleri Orta boylu Kısa boylu ve kilolu Orta boylu ve kilolu Kısa boylu Orta Boylu Giyim Tarzı Askeri üniforma, takım elbise ve sportif giyim Takım elbise ve sportif giyim Takım elbise Takım elbise Takım elbise Beden Dili Etkisiz ve pasif Etkili ve aktif Etkili ve aktif Etkisiz ve pasif Etkisiz ve pasif Lakap Netekim Kenan ve Kenan Paşa Ton ton Amca Morrison Süleyman, Çoban Sülü ve Baba Retorik Zayıf Güçlü Güçlü Zayıf Zayıf Duygusal Zeka Başarılı Başarılı Başarılı Başarılı Başarılı Kişilik Özellikleri Otoriter, diplomatik ve mesafeli Samimi, halktan biri ve yenilikçi Hazır cevap, zeki ve ikna edici Olgun, mesafeli ve seçkinci Sakin, sağduyulu ve ihtiyatlı Tablo 2: Cumhurbaşkanlarının Genel İmaj Kodları (Tablo 1’de yer alan kodlara göre oluşturulan genel imaj perspektifi) Kenan Evren Turgut Özal Süleyman Demirel Ahmet Necdet Sezer Abdullah Gül Genel İmaj Asker, laik ve devletçi Liberal, girişimci ve doğal