TELEVİZYON HABERLERİNDE KADINLARA YÖNELİK ŞİDDETİN TEMSİLİ: ÖZGECAN ASLAN CİNAYETİ ÜZERİNDEN BİR İNCELEME

Yıl 2017, Sayı: 52, 39 - 66, 20.07.2017

Veli Boztepe

https://doi.org/10.17064/iuifd.333103

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de kadınlara yönelik şiddetin televizyon haberlerindeki temsil biçimlerini incelemek, söz konusu temsil biçimlerinin erkek egemen söylemle bağlantısını ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, farklı yayın çizgilerine sahip üç televizyon kanalının (Kanal D, Kanal 7, TRT1) ana haber bültenleri üç aylık (1 Ocak-31 Mart 2015) bir araştırmayla ele alınmıştır. Çalışmada eleştirel söylem çözümlemesi yöntemi kullanılmıştır. Haber analizinin makro düzeyinde haber başlıklarında ve ana metinde esas olayın ve arka plan bilgilerinin nasıl sunulduğu incelenmiştir. Mikro düzeyde ise, sözcük seçimleri, sözdizim, mecazlar, benzetmeler, deyimler, tonlamalar vb. ele alınmıştır. Ayrıca retorik bir öğe olarak görüntü de analiz konusu haline getirilerek, haber metinlerinin söyleminde verilen mesajların, görsel anlatıda verilen mesajlarla ne ölçüde güçlendirildiği üzerinde durulmuştur. Çalışmanın sonuçları, incelenen televizyon kanallarının dışlayıcı temsil biçimlerinde ve sorunlu söylemlerde genel olarak benzeştiklerini ortaya koymaktadır. Kadınlara yönelik şiddeti daha çok adli bir olay olarak ele alan, ‘kriminal’ bir dille sunan, dramatik yapıyı öne çıkaran, duygu sömürüsüne ve magazinleştirmeye dayanan haberlerde, şiddete gerekçeler yaratılmakta ve şiddete maruz kalan kadınlar ‘kurban’ gibi gösterilmekte, hatta suçlanmaktadır. Söz konusu haberlerde kadınların yerine erkekler konuşturulmakta, devletin-hükümetin sorumluluğu görünmez kılınmakta, ‘diğer ülkelerde de var’ anlayışıyla kadınlara yönelik şiddet normalleştirilmektedir. Sonuç olarak, televizyon haberleri kadınlara yönelik şiddetin önlenmesine katkıda bulunmak bir yana, kadın karşıtı söylemi yeniden üreten, pekiştiren bir işlev görmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kadınlara Yönelik Şiddet, Televizyon Haberleri, Temsil

REPRESENTATIONS OF VIOLENCE AGAINST WOMEN IN TELEVISION NEWS: AN ANALYSIS ON “ÖZGECAN ASLAN MURDER”

Öz

This paper investigates how the representations of violence against women in Turkish television news sustain and reproduce the dominant misogynist discourse. A three month-long study (January 1 to March 31, 2015) was conducted on the coverage of the violence against women in the prime-time news bulletins of three Turkish television channels with different broadcasting policies (Kanal D, Kanal 7, and TRT1). Employing critical discourse analysis, the study focused upon the ways in which violence against women is constructed in news headlines and main stories and examines the vocabulary choice, word order, tropes, metaphors, idioms, and intonations, etc. therein. Moreover, images in the news as a rhetorical device are examined with particular attention to how the messages conveyed by the news texts and those conveyed by visual representations reinforce each other. Research findings reveal that these television channels have similar exclusionary forms of representation and discourse. It is also found that news stories dramatize violent events and foreground their sensational dimensions, turning them into criminal cases, often victimizing the women in question, or accusing them by producing some justification for the violence. The news coverage makes the state’s responsibility invisible, silences women’s voices, and let men speak in place of them. Furthermore, it tends to normalize this form of violence by making reference to similar events in other parts of the world. Consequently, the television news does not contribute to the solution of this social problem; on the contrary, it serves to perpetuate the dominant perceptions.

Anahtar Kelimeler

Violence Against Women, Television News, Representation

Kaynakça

• Alankuş, S. (2007). Önsöz: Neden Kadın Odaklı Habercilik? In S. Alankuş (Ed.), Kadın Odaklı Habercilik (25-66). İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayıncılık.
• Altun, A., Gencel Bek M., Esen Altun E. (2007). Televizyon Dizilerinin Kadına Yönelik Şiddet Temsillerinde Ataerkil Rejimin İdeolojisi. İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 9-61.
• Aziz, A., Köker, E., Altun, A., Gencel, M., Küçük, N.T. (1994). Medya, Şiddet ve Kadın: 1993 Yılında Türk Basınında Kadınlara Yönelik Şiddetin Yer Alma Biçimi. Ankara: KSSGM yayını.
• Boztepe, V. (2015). Bir Sosyal Dışlanma Biçimi Olarak Yoksulluğun Türkiye’deki Televizyon Haberlerine Yansımaları (Unpublished Ph.D. thesis). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye.
• Burton, G. (1995). Görünenden Fazlası (N. Dinç, Trans.). İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Coward, R. (1993). Kadınlık Arzuları, Günümüzde Kadın Cinselliği (A. Türker, Trans.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Dorer, J. (2006).İnternette Cinsiyet: Yeni İletişim Teknolojileri İle Birlikte Cinsiyet Ayrımına İlişkin Araştırmalara Bakış. In D. İmançer (Ed.), (D. İmançer, ve A. İmançer, Trans.), Medya ve Kadın (199-212). Ankara: Ebabil Yayınları.
• Dursun, Ç. (2008). Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet ve Haber Medyası: Alternatif Bir Habercilik. Ankara: KSGM Yay.
• Dursun, Ç. (2010). Kadınlara Yönelik Şiddet Karşısında Haber Etiği. Fe Dergi, 2(1), 19-32.
• Dursun, Ç. (2011). Türkiye’de 1975-2010 Arasında Haber, Habercilik ve Gazetecilik Çalışmalarında Kadın Sorunlarına Bakış ve Feminist Yaklaşımlar. In S. Sancar (Ed.), Birkaç Arpa Boyu. 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar (603-647). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Easteal, P., Holland, K., Judd, K. (2015). Enduring Themes and Silences in Media Portrayals of Vio- lence Against Women. Women’s Studies International Forum-48(103-113). doi: 10.1016/j.wsif.2014.10.01
• Erdoğan, İ. & Alemdar, K. (2002). Öteki Kuram. Ankara: Erk Yayınları.
• Ertürk, Y. (2015). Sınır Tanımayan Şiddet: Paradigma, Politika ve Pratikteki Yönleriyle Kadına Şiddet Olgusu. İstanbul: Metis Yayınları.
• Hall, S. (1994). İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü. In M. Küçük (Ed. & Trans.), Medya İktidar İdeoloji (57-97). Ankara: Ark.
• İlhan, V. ve Civelek, S. (2014). Televizyon Ana Haber Bültenlerinin İkonografik Analizi: Kadının Yeri ve Temsili, NWSA-Humanities, 9(2), 59-81.
• İnal, A. (1996). Haberi Okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları.
• İnal, A. (2005). Medyanın Etkisi Sorunsalına Başka Bir Bakış. In S.Alankuş (Ed.), Medya ve Toplum (65-80). İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Oskay, Ü. (2000). Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri. İstanbul: Der Yayınları.
• O’Sullivan, T., Dutton, B., Rayner, P.(1998). Studying the Media. 2. Baskı, Londra: Arnold.
• Özer, Ö. (2009). Eleştirel Haber Çözümlemeleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Rao, S. (2014). Covering Rape in Shame Culture: Studying Journalism Ethics in India’s New Televi- sion News Media. Journal of Mass Media Ethics: Exploring Questions of Media Morality, 29(3), 153-167. doi: 10.1080/08900523.2014.918497.
• Sutherland, G., McCormack, A., Pirkis, J., Vaughan, C., Dunne-Breen, M., Easteal, P., Holland, K. (2016). Media Representations of Violence Against Women and Their Children: Final Report (Anrows Horizons, 03/2016). Sydney: Anrows.
• Şakı Aydın, O. (2015). Türkiye’de Medya ve Kadın İlişkisi, Retrieved January 28, 2017 from: http:// birsam.org/haber/turkiyede-medya-ve-kadin-iliskisi.
• Tokdoğan N. (2013). Hak Haberciliğinde Temel Bir Uğrak: Kadın Odaklı Habercilik ve JİNHA Örneği. Mülkiye Dergisi, 37(3), 9-35.
• Toker, H. & Altun, D. (2015). Toplumsal Şiddetin Aktarım Yoluyla Yeniden Üretilmesi: Basının Televizyonlaşması Bağlamında Şefika Etik Cinayeti. Selçuk İletişim Dergisi, 9(1), 115-140. doi: 10.18094/si.26839.
• Tokgöz, O. (2010). Temel Gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi.
• Tuchman, G. (1978). Introduction: The Symbolic Annihilation of Women by the Mass Media. In G. Tuchman, A. K. Daniels & J. Bennét (Eds.), Heartand Home: Images of Women in theMass Media (v-viii.). New York: Oxford University.
• Uğur Tanrıöver, H. (2007). Medyada Kadınların Temsil Biçimleri ve Kadın Hakları İhlalleri. In S. Alankuş (Ed.), Medya ve Toplum (149-166). İkinci Baskı, İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Van Dijk, T.A. (1988a). News as Discourse. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers. Van Dijk, T.A. (1988b). News Analysis: Case Studies of International and National News in thePress. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Van Dijk, T.A. (1994).Söylemin Yapıları ve İktidarın Yapıları. In M. Küçük (Ed. and Trans.), Medya İktidar İdeoloji (271-312). Ankara: Ark.
• Van Dijk, T. A. (2001). Critical Discourse Analysis. In D. Schiffrin, D. Tanen, H.E. Hamilton (Ed.), Handbook of Discourse Analysis (352-371). Oxford: Blackwell Publishers.
• Van Zoonen, L. (2012). Medyaya Feminist Yaklaşımlar. In S. İrvan (Ed.), Medya, Kültür ve Siyaset (467-509). Ankara: Alp Yayınevi.
• Webb, J. (2008). Understanding Representation. London: Sage Publications.
• Yaktıl, Oğuz, G. (2012). Televizyon Haberlerinde Temsil Sorunu: Kadınlar Haberin Neresinde? In Ö. Özer (Ed.), Haberi Eleştirmek (217-246). Konya: Literatürk Yayınları.