Content Analysis of Turkish Export Companies’ Sustaınability Expressions

Yıl 2018, Cilt: 29 Sayı: 84, 7 - 30, 06.07.2018

Esin Can , Burcu Özgül

Öz

Sustainability, together with global economic, social, and environmental issues, is the present topic of interest worldwide.
There is a need to have a holistic view of sustainability in addition to corporate governance for companies to maintain their
assets. Those with awareness of this responsibility frame strategies for sustainability and preserve transparency in communication
to all stakeholders. The present study aims to investigate economic, social, environmental, and management sustainability
statements on reports and web pages/activity report of the multinational companies featuring in top the 100 exporters list on
the Fortune Global 500 Companies 2017. The top 100 companies are included in the study sample as they represent the top
players in world trade and thus are highly visible. Not only do all stakeholders expect to create economic value in terms of profitability,
but they also expect to produce quality goods and services that improve the living standards of the society and reduce
social and environmental impacts resulting from the activities. Literature deals with content analysis studies of companies’ sustainability
reports. Majority of the previous studies highlight the differences in the content of the published reports according to
the countries and sectors. The present study is unique in terms of analysis of all information related to corporate sustainability
in the context of sustainability reports and web pages/activity reports of Turkish export companies.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, Corporate sustainability, Sustainability reports, BIST Sustainability Index

Türk İhracat Şirketleri Sürdürülebilirlik İfadeleri Üzerine Bir İçerik Analizi

Öz

Global dünyada var olan ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlarla birlikte, sürdürülebilirlik dünyada ilgi gösterilen bir kavram haline gelmiştir. Günümüzde şirketlerin, varlıklarını sürdürebilmeleri için, sürdürülebilirliğin tüm boyutlarını kurumsal yönetim ilkeleri ile birlikte ele almaları gerektiği konusu üzerinde durulmaktadır. Bu sorumluluk bilincine sahip olan ülkeler ve şirketler, sürdürülebilirlik stratejileri oluşturmakta ve bu faaliyetleri de tüm paydaşlarına açık ve şeffaf bir biçimde sürdürülebilirlik raporlarıyla sunmaktadırlar. Bu çalışmanın amacı; Fortune 500 Türkiye 2017 listesinde yer alan ihracatta ilk 100 içerisinde bulunan, uluslararası Türk şirketlerinin, sürdürülebilirlik raporları ve web sayfalarının/ faaliyet raporlarının ekonomik, sosyal, çevresel ve yönetim boyutlarına ilişkin açıklamalarının içerik analizi yöntemiyle incelenmesidir. Örneklem grubu olarak ihracatta ilk 100 şirketin seçilmesinin temel nedeni; global ticarette yer alan çokuluslu şirketlerin faaliyetlerinin daha görünür olmasıdır. Tüm paydaşlar, bu işletmelerden kârlılık bağlamında ekonomik değer yaratmasını beklemenin yanı sıra, toplumun yaşam standartlarını artıran kaliteli mal ve hizmet üretmelerini ve sürdürdükleri faaliyetlerden dolayı neden oldukları sosyal ve çevresel etkileri en aza indirmelerini beklemektedir. Literatürde şirketlerin sürdürülebilirlik raporlarına ait içerik analizi çalışmaları bulunmaktadır. Tüm çalışmaların ortak noktası; yayımlanan raporların içeriğinde ülkeye ve sektörlere göre farklılıklar tespit edilmiş olmasıdır. Çalışma, Türk ihracat şirketlerinin sürdürülebilirlik raporları ve web sayfalarındaki/faaliyet raporlarındaki kurumsal sürdürülebilirlikle ilgili tüm bilgilerin analiz edilmesi açısından, özgün bir nitelik taşımaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Kurumsal sürdürülebilirlik, Sürdürülebilirlik raporlar, BIST Sürdürülebilirlik Endeksi

Kaynakça

• Aras, G. ve Sarıoğlu, G. U. (2015). Kurumsal raporlamada yeni dönem: Entegre raporlama. İstanbul: TÜSİAD.
• Argüden, Y. (2007). Yönetim kurulu sırları. İç Denetim Dergisi, 20(Sonbahar), 30–32.
• Arslantaş, C. C. ve Afacan Fındıklı, M. (2010). İMKB-50’de yer alan şirketlerin yönetim kurulu yapılanmaları. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(2), 258–275.
• Barkemeyer, R., Preuss, L., & Lee, L. (2015). On the effectiveness of private transnational governance regimes—Evaluating corporate sustainability reporting according to the Global Reporting Initiative. Journal of World Business, 50(2), 312–325.
• Baykara, M., Daş, R. ve Karadoğan, İ. (2013, May). Bilgi güvenliği sistemlerinde kullanılan araçların incelenmesi. 1st International Symposium on Digital Forensics and Security (ISDFS’13) (s. 231–239). Elazığ.
• Bıçakçı, A. B. (2012). Sürdürülebilirlik yönetiminde halkla ilişkilerin rolü. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 47–56. Borsa İstanbul. (2014). Şirketler için sürdürülebilirlik rehberi. http://www.borsaistanbul.com/data/ kilavuzlar/surdurulebilirlik-rehberi.pdf adresinden edinilmiştir
• Borsa İstanbul. (2017). Bist Sürdürülebilirlik Endeksi. http://www.borsaistanbul.com/endeksler/ bist-pay-endeksleri/surdurulebilirlik-endeksi adresinden edinilmiştir.
• Ceran, E. B. (2017). Kurumsal sürdürülebilirlik kavramı ve ölçümüne ilişkin bir ön çalışma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 59–70. Çaymaz, E., Soran, S., & Erenel, F. (2014). The relationship between corporate sustainability and corporate social responsibility in busines: Global compact Turkey. Journal of Management Marketing and Logistic, 1(3), 208–217.
• Çıtak. L. ve Ersoy, E. (2016). Firmaların BIST sürdürülebilirlik endeksine alınmasına yatırımcı tepkisi: Olay çalışması ve ortalama testleri ile bir analiz. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8(1), 43–57.
• Dönmez Polat, D. (2017). Sürdürülebilirlik bakış açısı ile işletme. I. Mendeş Pekdemir (Ed.), İşletmelerde sürdürülebilirlik dinamikleri içinde. İstanbul. Beta Yayınevi.
• Faris, C., Gilbert, B., Lebianc, B., Ballou, B., & Heitger, D. L. (2013). Demystifing sustainability risk: Integrating the triple bottom line an enterprise risk management program. Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission.
• Fisk, P. (2010). Sürdürülebilir büyüme “insan, gezegen, kar” (E. Yıldırım, Çev.). İstanbul: Media Cat Kitapları.
• Gao, S. S., Heravi, S., & Xiao, J. Z. (2005). Determinants of corporate social and environmental reporting in Hong Kong: A research note. In Accounting Forum (Vol. 29, No. 2, pp. 233–242). Elsevier. Gedik, T. ve Çil, M. (2015). Batı Karadeniz bölgesinde yer alan orman ürünleri sanayi işletmelerinde sürdürülebilir üretim uygulamaları üzerine bir araştırma. Ormancılık Dergisi, 11(2), 1–12.
• Glavič, P., & Lukman, R. (2007). Review of sustainability terms and their definitions. Journal of Cleaner Production, 15(18), 1875–1885. Global Reporting Initiative. (t.y.). G4 sürdürülebilirlik raporlaması kılavuzları: Raporlama ilkeleri ve standart bildirimler. https://www.globalreporting.org/resourcelibrary/Turkish-G4-Part-One. pdf adresinden edinilmiştir.
• Gökçe, O. (2006). İçerik analizi - Kuramsal ve pratik bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Güngör Tanç, Ş. ve Cingöz, A. (2011). Kurumsal yönetim ve çevresel performans: İMKB’de işlem gören şirketler üzerine bir araştırma. Mödav, 4, 203–219.
• Gürer, Ç. ve Tutkun, S. (2014). Sürdürülebilirlik yolculuğu. KPMG Gündem Dergisi, 19(TemmuzEylül), 20–22.
• Huang, T., & Wang, A. (2010, October). Sustainability reports in China: Content analysis. In Future Information Technology and Management Engineering (FITME), 2010 International Conference on (Vol. 2, pp. 154–158). IEEE. IIA Global Perspectives and Insights. (2015). Beyond the Numbers: Internal audit’s role in nonfinancial reporting. Retrieved from https://iaonline.theiia.org/2017/Pages/Beyond-theNumbers.aspx İngiltere Büyükelçiliği Ankara ve Sabancı Üniversitesi. (2012). CDP Türkiye En İyi Uygulamalar Kitapçığı. http://research.sabanciuniv.edu/18931/1/CDP_Turkiye_-_En_iyi_Uygulamalar_Kitapcigi.pdf
• Karabulut, E. (2004). İşletmelerde yeşil yönetim uygulamalarının işletme başarısına katkısını incelemeye yönelik bir araştırma. İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 33(1), 51–68.
• Karataş Çetin, Ç., Varan S. ve Fışkın, C. S. (2015). Sürdürülebilirlik raporlamasında paydaş katılımı: Türkiye’deki firmaların analizi. Ege Stratejik Araştırma Dergisi, 6(1), 9–35.
• Kavut, L. (2010). Kurumsal yönetim, kurumsal sosyal sorumluluk ve çevresel raporlama: IMKB 100 şirketlerinin çevresel açıklamalarının incelenmesi. YÖNETİM: İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, 66, 9–43.
• Kolk, A. A. (2003). Trends in sustainability reporting by the fortune global 250. Business Strategy and The Environmental, 12, 279–291.
• Kolk, A. A. (2004). Decade of sustainability reporting: Developments and significance. International Journal of Environment and Sustainable Development, 3(1), 51–64.
• Korkmaz, S. (2009). İşletmelerin sosyal sorumlulukları. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Mısırdalı Yangil, F. (2015). Kurumsal sürdürülebilirlik kapsamında sürdürülebilirlik raporlarına yönelik içerik analizi: Türkiye’deki en büyük 100 sanayi işletmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3), 356–376.
• Milne, M. J., & Adler, R. W. (1999). Exploring the reliability of social and environmental disclosures content analysis. Accounting, Auditing and Accountability Journal, 12(2), 237–256.
• Orakçıoğlu, S. (2014). Sürdürülebilirlik ve istikrar. Turcomoney Dergisi, 45, 72.
• Özçelik, F. (2013). Sürdürülebilirlik performans karnesi. Journal of Yaşar University, 8(30), 4985–5008.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323–343.
• Özgül, B. ve Tarhan Mengi, B. (2016). Kurumsal sürdürülebilirlik ve güvencesi: “İç denetim”. İstanbul: Beta Yayınevi.
• PWC, İMKB ve İş Dünyası ve Sürdürülebilirlik Kalkınma Derneği. (2011). Türk İş Dünyası’nda sürdürülebilir uygulamaları değerlendirme raporu. Yazar Renneboog, L., Horst, J. T., & Zhang, C. (2008). Socially responsible investments: Institutional aspects, performance, and investor behavior. Journal of Banking & Finance, 32(9), 1723–1742.
• Schaltegger, S., & Herzig, C. (2006). Corporate sustainability reporting-an overview. S. Schaltegger, M. Bennett, & R. Burritt (Eds.), Sustainability accounting and reporting (pp. 301–324).
• Dordrencht, Springer Publishing. Stray, S. (2008). Environmental reporting: The U.K. water and energy industries: A research note. Journal of Business Ethics, 80, 697–710.
• Şahin, Z., Çankaya, F. ve Karakaya, A. (2018). Sürdürülebilirlik raporlarının sektörlere ve yıllara göre analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 20, 17–32
• Tang, F. Y., & Chan, K. Y. (2010). Research on sustainability reporting in Hong Kong. An honours degree project submitted to the school of business in partial fulfillment of the graduation requirement for the degree of bachelor of business administration (Honours). Hong Kong: Hong Kong Baptist University. Retrieved from http://libproject.hkbu.edu.hk/trsimage/hp/07009496.pdf
• TÜSİAD. (2008). Yönetim Kurulları’nda iç denetim hakkında sorulması gereken 12 soru. İstanbul: Yazar.
• Uluslararası Entegre Raporlama Konseyi. (2013). Uluslararası <ER> Çerçevesi. http://ww4. ticaret.edu.tr/kyss/wp-content/uploads/sites/35/2014/07/13-12-08-THE-INTERNATIONALIR-FRAMEWORK-Turkish.pdf adresinden 20.01.2018 tarihinde edinilmiştir.
• Uzun, A. K. (2006, Ağustos). Kurumsal yönetim ve iç denetimin rolü. Referans Gazetesi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. basım). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yontar, İ. G. (2008). Sürdürülebilir çevre ve ekonomi için bir araç: Türkiye’de ISO 14001 çevre yönetim sistemi standardı. Review of Social, Economic & Business Studies, 9(10), 477–500.
• Yurtsever, G. (2014, Aralık). Sürdürülebilirlik yaşam biçimimiz olmak zorunda – Kişisel ihtiyaçlar. Turcomoney Dergisi, 47, 98.