YERELLEŞME TEORİSİNİN ANALİZİ VE EKONOMİK PARAMETRELER ÜZERİNDEKİ RASYONALİTESİ

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 1, 55 - 83, 06.01.2016

Zülküf Ayrangöl , Mustafa Tekdere

Öz

1970’li yıllardan sonra geleneksel kamu yönetimi anlayışının sorgulanır hale gelmesi, yerelleşme olgusunun ulusal ve uluslararası düzeyde tartışılmasına sebep olmuştur. Bununla beraber güçlü bir reform dalgasının etkisi altına giren kamu yönetimi gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde önemli değişiklikler yaşamıştır. Yerelleşme kavramı günümüzde farklı şekillerde tanımlanmaktadır. Literatürde genel kabul gören Dünya Bankası tanıma göre, kamusal yetki ve sorumlulukların merkezi yönetimden taşra örgütüne, yerel yönetimlere, yarı özerk yönetim örgütlerine veya özel sektöre devredilmesi olarak ifade edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde yerelleşmeye önem verilmesinin ekonomik gelişme, istikrar ve demokratik gelişim gibi birçok amacı vardır. Çalışmada yerelleşmenin teorik temelleri ele alınmış ve onun ekonomik büyüme ve kalkınma, makroekonomik istikrar, bütçe açığı, borçlanma, istihdam, gelir ve kaynak dağılımı gibi ekonomik parametreler üzerindeki rolü incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Merkezi Yönetim, Yerel Yönetimler, Yerelleşme

Kaynakça

• [1] Acar, İ. A. ve Kitapcı, İ. (2009). Bir Mali Yerelleşme Deneyimi Olarak İsveç. Maliye Dergisi, Sayı: 157, http://212.174.133.188/calismalar/maliye_dergisi/yayinlar/md/157/05.ibrahim.Attila.ACAR_i smail.KiTAPCI.pdf
• [2] Adamolekun, L. (1991). Decentralization Policies: Problems and Perspectives. Asian Journal of Public Administration, 13(1), s. 67-92.
• [3] Alodalı, M. F. B., Özcan, L., Çelik, F. ve Usta, S. (2007). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve Türkiye’de Belediyelerde Özerklik. Selçuklu Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, http://iibfdergi .kmu.edu.tr/userfile s/file/mayis2007/1.pdf.
• [4] Arslan, N. T. (2008). Yerelleşme, Özerklik ve Demokratikleşme Açısından Mahalli İdareler Hakkında Bir Değerlendirme. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), http://eskidergi.cumhuriyet.edu. tr/makale/1841.pdf.
• [5] Atasayar, H. H. (2005). Milli Eğitim Bakanlığı Taşra Örgütü Yöneticilerinin Yerelleşme Konusundaki Görüşleri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale, http://www. belgeler.com/blg/sde/milli-egitim-bakanligi-tasraorgutu-yoneticilerinin- yere lesme-konusundaki- gorusleri-ideas-of-the-provincial-managersof-the-ministry -of-national-education-about-localization.
• [6] Aydınlı, H. İ. (2003). 1980 Sonrası Türk Belediye Sisteminde Yeni Liberal ve Desantralist Eğilimler. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (5), 2003/1, s. 73-86, http://kosbed.kocaeli.edu.tr /sayi5/aydinli.pdf.
• [7] Bali, B. B. (2006). Mali Desantralizasyon Sürecinde Yerel Yönetimlerin Borçlanması: Bir Teorik Çerçeve Denemesi. A. Güner, S. Yılmaz, (Ed.), Mali Yerelleşme: Teori ve Uygulama Üzerine Yazılar, Güncel Yayıncılık, 1. Basım, İstanbul.
• [8] Bilgiç, V. K. (2008). Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı. A. Balcı, A. Nohutçu, N. K. Öztürk, B. Coşkun (Ed.), Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar; Sorunlar, Tartışmalar, Çözüm Önerileri, Modeller, Dünya ve Türkiye Yansımaları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara.
• [9] Bucak, E. B. (2000). Eğitimde Yerelleşme. Detay Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara. [10] Burki, S. J., Guillermo, E. P. & Dillinger, W. R. (1999). Beyond The Centre: Decentralizing The State. World Bank Latin American and Caribbean Studies, No: 19636, The World Bank, Washington D.C.
• [11] Çekiç, A. (2010). Küreselleşen Dünya’da Yerelleşme Süreci ve Yerelleşmede Demokratik Zeminin Sağlamlaştırılması İçin E-Katılımcılık Çözümünün Değerlendirilmesi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(2), http://www.arastirmax.com/system/files/dergiler/10693/makaleler/11/2/arastirmax _1710_pp_155168.pdf.
• [12] Çelen, M. (2006). Yerel Yönetimler ve Koşullu Mali Yükümlülükler. A. Güner, S. Yılmaz, (Ed.), Mali Yerelleşme: Teori ve Uygulama Üzerine Yazılar, Güncel Yayıncılık, 1. Basım, İstanbul.
• [13] Çiftçi, S. ve Çürük, L. (2011). Kamu Yönetiminde Paradigma Değişimi Çerçevesinde Reformlar: İngiltere Örneği. Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(4).
• [14] Demircan, E. S. (2008). Yeni Ekonomik Düzende Küreselleşme Yerelleşme Bağlamında Belediyelerde Yeni Mali Yönetim Anlayışı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 30, Ocak-Haziran 2008, s. 99-128.
• [15] Dileyici, D. ve Vural, İ. Y. (2006). İdarelerarası Rekabet ve Mali Yerinden Yönetim. C. Can Aktan, D. Dileyici, İstiklal Y. Vural, (Ed.), Kamu Ekonomisi ve Kamu Politikası, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara.
• [16] Dyer, C. & Rose, P. (2005). Decentralization for Educational Development? An Editorial Introduction. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 35(2), June 2005, pp: 105-113, http:// www.tand fonline.com/doi/pdf/10.1080/03057920500129809
• [17] Ebel, R. D. and Yilmaz. S. (2002). On the Measurement and Impact of Fiscal Decentralization. World Bank Study 2809. Policy Research Working Paper. http://wwwwds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/2002/04/12/000094946_02040304 241194/Rendered/PDF/multi0page.pdf
• [18] Ebel, R. D. and Yilmaz, S. (2004). On the Measurement and Impact of Fiscal Decentralization. Washington DC: Urban Institute. http://www.urban.org/UploadedPDF/411137_fiscal _decentralization.pdf
• [19] Economic Premise (2010). Taxation and Decentralization. Poverty Reduction and Economic Management (PREM) Network, No: 38, The World Bank, http://siteresources.worldbank.org/INTPREMNET/Resources/EP38.pdf.
• [20] Edquist, L. (2005). Decentralization of Educational Management in Vietnam. Master’s Thesis in PoliticalScience, Jönköping International Business School, Jönköping University,http://www.google.com.tr/url?sa=t&rct= j&q=&esrc =s&source= web&cd= 1&ved= 0CDoQ FjAA&url= http%3A%2F% 2Fhj.diva-portal.org %2Fsmash% 2Fget%2Fdiva2%3A 3757%2FF ULLTEXT01&ei= KUAaUOTBOYiL4gTVyIGQBw&usg= AFQjCNH IOQNK00zWak_C0Kk-0orauJ TIjw&sig2= sdNtWajIyxKb 7XGH5czcIw
• [21] Eken, M. (2005). Yönetimde Şeffaflık; Teori-Uygulama. Sakarya Kitabevi, 1. Baskı, Adapazarı.
• [22] Eriçok, R. E. (2011). Küresel Kriz Sonrasında Kamu Yönetiminde Anlayış Değişimi: Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı. A. Kesik, H. Canpolat, (Ed.), Küreselleşme ve Kamu Yönetiminde Dönüşüm, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
• [23] Faguet, J. P. & Sanchez, F. (2008). Decentralization’s Effects on Educational Outcomes in Bolivia and Colombia. World Development 36(7), http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0305750 X08000569.
• [24] Fritzen, S. A. & Lim, P. W. O. (2006). Problems and Prospects of Decentralization in Developing Countries. Encyclopedia of Public Administration and Public Policy, National University of Singapore, http:// www.google.com. tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ve d=0CE0QFjAA&url =http%3A%2F%2Fwww.spp.nus.edu.sg%2FHandler.ashx%3Fpath%3DData%2FSite%2FSit eDocuments%2Fwp%2F2006%2Fwp16_06.pdf&ei=bWkUUPuRLuqO4gS224CIBQ&usg=A FQjCNHEdT2N13jEhrUcl_GXMEZNQAi9wQ.
• [25] Galiani, S., and Schargrodsky, E. (2001). School Decentralization and Education Quality: The Role of Fiscal Deficits. Working Papers 41, Universidad de San Andres, Departamento de Economia, revised Dec 2001, http:// papers. ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=297829.
• [26] Gatti, R. (2001). The Economics of Decentralization: A Review of the Literature and the Case of Education Provision. Development Research Group, The World Bank Working Paper.
• [27] Hanson, E. M. (1997). Educational Decentralization: Issues and Challenges. http://www.thedialogue.org/PublicationFiles/PREAL%209-English .pdf
• [28] Hinsz, S., Patel, M., Meyers, C. & Dammert, A. (2006). Effects of Decentralization on Primary Education: Phase I: A Survey of East Asia and the Pacific Island. UNICEF Regional Office for Asia and the Pacific, http://www.unicef.org/files/Effects_of_Decentralization_on_Prim ary_Educa tion-_Phase_I_ A_Survey_of_East_Asia_and_the_Pacific_ Islands .pdf.
• [29] Karlsen, G. E. (2000). Decentralized Centralism: Framework For a Better Understanding of Governance in The Field Of Education. Journal of Education Policy, Vol:15, No:5, pp. 525-538, http://www.ingenta connect.com/ content/routledg/ tedp/ 2000/00000015/00000005/art00004.
• [30] Keleş, R. (2010). Avrupa’ya Uyum Sağlama Sürecinde Türkiye’de Yerel Yönetimler. A. Kesik, M. Çak, M. Karakaş, (Ed.), Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Sorunları ve Geleceği, N. Falay, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara
• [31] Keskin, N. E. (2008). Dünya Bankası ve Eğitimde Yerelleşme: Kamu Okullarında İşletmecilik. Küreselleşme ve Demokratikleşme Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, Akdeniz Üniversitesi İİBF Yayını, http://www.academia .edu/1079299/ Dünya_Bankası_ ve_Eğitimde_ Yerelleşme.
• [32] Kirmanoğlu, H. (2007). Kamu Ekonomisi Analizi. Beta Yayıncılık, 1. Baskı, Kasım 2007. [33] Leung, F. K. S. (2004). Educational Centralization and Decentralization in East Asia.
• APEC Educational Reform Summit, Beijing, China, http://ott .educ.msu.edu/apec/downloads/LeungSystemicReform.pdf.
• [34] Litvack, J., Ahmad, J. & Bird, R. (1998). Rethinking Decentralization in Developing Countries. Sector Studies Series, The World Bank, Washington, D.C., http://www1.worldbank.org/publicsector/ decentralization /Rethinking %20Decentralization.pdf.
• [35] Lo, W. Y. W. (2010). Decentralization of Higher Education and its İmplications for Educational Autonomy in Taiwan. Asia Pacific Journal of Education, 30(2), 127-139, http://www.tandfonline.com/doi/pdf/ 10.1080/02188 791003 721572.
• [36] Martinez-Vaguez, J. & Mcnab, R. M. (1997). Fiscal Decentralization, Economic Growth and Democratic Governance. International Studies Program Working Paper: 97(7), Andrew Young School of Policy Studies, Economics Department and Policy Research Centre, Georgia State University, http:// www.fiscalreform.net/library/pdfs/intergovernmental decentralization/fiscal_ decent ralization,_ economic_ growth, _and_democratic_governance.pdf.
• [37] Martinez-Vazquez, J. and Robert M Mcnab (2001) Cross-country Evidence on the Relationship between Fiscal Decentralisation, Inflation, and Growth. International Studies Programme, Georgia University.
• [38] Meloche, J. P., Vaıllancourt, F. & Yılmaz, S. (2004). Decentralization or Fiscal Autonomy? What Does Really Matter? Effects on Growth and Public Sector Size in European Transition Countries. World Bank Policy Research Working Paper3254, http://elibrary worldbank.org/docserver/download/3254.pdf? expires= 134390017 3&id =id& accname= guest& checksum 7483E6FD445D9C33B 937FF2E379 CEC1A.
• [39] Mello, Luis De and Matias Barenstien (2001) Fiscal Decentralisation and Governance: A Cross-country Analysis. IMF Working Paper 01/71, https://www.imf.org/external/ pubs/ft/wp/2001/wp0171.pdf
• [40] Mutlu, A. (2006). Eğitim ve Sağlık Hizmetlerinin Desantralizasyonu. A. Güner, S. Yılmaz, (Ed), Mali Yerelleşme: Teori ve Uygulama Üzerine Yazılar, Güncel Yayıncılık, 1. Basım, İstanbul.
• [41] Nadaroğlu, H. (2001). Mahalli İdareler: Teorisi-Ekonomisi-Uygulaması. Beta Yayıncılık, Yenilenmiş 7. Baskı, İstanbul.
• [42] Neyaptı, B. (2005). Equalization via Fiscal Decentralization. Working Papers 2005/11, Turkish Economic Association. http://www.tek.org.tr/dosyalar/Bilin-2.pdf
• [43] Nohutçu, A. ve Balcı, A. (2008). Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı. A. Balcı, A. Nohutçu, N. K. Öztürk, B. Coşkun, (Ed.), Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar; Sorunlar, Tartışmalar, Çözüm Önerileri, Modeller, Dünya ve Türkiye Yansımaları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara
• [44] Oates, W. (1972). Fiscal Federalism. Hamshire, England: Harcourt Brace Jovanovich.
• [45] Oates, W. (1999). An Essay on Fiscal Federalism. Journal of Economic Literature, 47, 1120-1149.
• [46] Özcan, M. ve Mutuş, C. (2009). Katmanlı Yetki (Subsidiarite) İlkesinin Avrupa Birliği’nde Uygulanması. V. K. Bilgiç, (Ed.), Değişik Yönleriyle Yerelleşme, Bilgiç, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
• [47] Özmüş, L. (2005). Desantralizasyon (Yerelleşme) ve Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara, www.hkmo. org.tr/resimler /ekler/SUO5 _175_ek.pdf.
• [48] PREMnote 41 (2000). Decentralization and The Challenge of Hard Budget Constraints. The World Bank, http://www1.worldbank.org/publicsector/ decentralization /June21 seminar/budgetconstraints.pdf.
• [49] Rondinelli, D. A. (1981). Government Decentralization inComparative Perspective: Theory and Practice in Developing Countries. IRAS, 2, 133-145. http://ras.sagepub.com/content /47/2/133.citation
• [50] Sakınç, S. (1998). Vergilendirme Yetkisinin İdarelerarası Tahsisi ve Türkiye Uygulaması. XIII. Türkiye Maliye Sempozyumu: Anayasal Mali Düzen, Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını No: 12, 14-16 Mayıs 1998, Bodrum-Muğla.
• [51] Sakınç, S. (2012). Yerel Yönetimler Maliyesi Teori-Politika-Uygulama. Orion Kitapevi, 3. Baskı, Ankara.
• [52] Scott, Z. (2009). Decentralization, Local Development and Social Cohesion: An Analytical Review. GSDRC Research Paper, İnternational Development Department, University of Birmingham, http://www.gsdrc .org/docs/ open/PO60.pdf.
• [53] Sezer, Ö. (2008). Küreselleşme Sürecinden Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Yapısal ve İşlevsel Dönüşümü. Yayınlanmış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi SBE, Ankara, http://www.scribd.com/doc/78241312/Kuresellesme-Surecinde-Turkiye-de-Yerel Yonetim lerin-Yapisal- Ve-Islevsel-Donusumu-Struc tural-and-Functional-Transformation-of-LocalGovernments-in-Tur.
• [54] Sobacı, M. Z. (2011). İdari Reformun Altın Çağında Kamu Hizmetinde Derin Dönüşüm. A. Kesik, H. Canpolat, (Ed.), Küreselleşme ve Kamu Yönetiminde Dönüşüm, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
• [55] Sözen, S. (2005). Teori ve Uygulamada Yeni Kamu Yönetimi. Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
• [56] Spahn, P. B. (1999). Decentralization, Local Government Capacity and Creditworthiness: Macroeconomic Aspects. ECSIN Working Paper No: 6, The World Bank, http://siteresources.worldbank.org/INTURBAN TRAN SPORT/ Resources /bernd.pdf.
• [57] Şan, G. (2007). AB ve Yerel Yönetimler Bağlamında Subsidiarite (Yerellik) İlkesi. http://www.yerelsiyaset.com/pdf/temmuz2007/11.pdf.
• [58] Tanzi, V. (1995). Fiscal Federalism and Decentralization: A Review of Some Efficiency and Macroeconomic Aspects. Annual World Bank Conference on Development Economics, he World Bank, http://www.mef.gob.pe /conteni dos/pol_econ/documentos /Fiscal_Federalism_Decentralization.pdf.
• [59] Tatar, M. (1993). Desantralizasyon ve Sağlık Reformları: Türk Sağlık Sisteminde Yeni Yapılanma Modeline Teorik Bir Bakış. Amme İdaresi Dergisi, 26(4), yayin.todaie.gov.tr/goster.php?Dosya=MDU1MDUzMDUy.
• [60] Tiebout, C. (1956). A Pure Theory of Local Expenditures. The Journal of Political Economy, 64(5), 416-424. http://www.unc.edu/~fbaum/teaching/PLSC541_Fall08/tiebout_1956.pdf
• [61] Toksöz, F., Özgür, A. E. ve Koç, L. (2010). Küreselleşme ve Yerelleşme Bağlamında Yerel Yönetimler. N. Falay, A. Kesik, M. Çak, M. Karakaş, (Ed.), Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Sorunları ve Geleceği, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara.
• [62] Toprak, E. (2005). Etkin ve Demokratik Bir Devlet İçin Türk Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma. Şubat yayınları, 1. Baskı. [63] Uluatam, Ö. (2012). Kamu Maliyesi. İmaj Yayınevi, Yenilenmiş 12. Baskı, Ankara.
• [64] Ulusoy, A. ve Akdemir, T. (2009). Yerel Yönetimler ve Mali Özerklik: Türkiye ve OECD Ülkelerinin Karşılaştırmalı Analizi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), http://sbe.balikesir.edu.tr/dergi /edergi/ c12s21/makale/c12s21m17.pdf.
• [65] USAID (2009). Democratic Decentralization Programming Handbook. http://capacity4dev.ec.europa.eu/public-pub.sector-reform-decentralisation /document /usaid- 2009-democratic-decentralisation-programming-handbook.
• [66] Yılmaz, H., Emil, M. F. ve Kerimoğlu, B. (2012). Yerel Yönetimler Maliyesi – Temel İlkeler ile Mevzuat ve Uygulama Açısından Türk Yerel Yönetim Yapılanmasında Mali Yönetim ve Kaynak Kullanım Sistemi. Mali Hizmetler Derneği Yayın No: 10, Ankara.
• [67] Yuliani, E. L. (2004). Decentralization, Deconcentration and Devolution: What do They Mean?. The Interlaken Workshop on Decentralization, Switzerland, http://www.cifor.org/publications/pdf _files/interlaken /Compil ation.pdf.
• [68] Winkler, D. R. (1989). Decentralization in Education: An Economic Perspective. The World Bank Working Paper: 143, Washington, D.C., http://wwwwds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/1989/ 03/01/00000 9265_3960927170518/Rendered/PDF/multi_page.pdf.
• [69] World Bank (2002). Romania Local Social Services Delivery Study. Report No: 23492- RO, Vol: 2(Main Report), http://siteresources.worldbank.org/ EXTRO MA /Resources/lssdmain.pdf