Savunma Sanayi Ürünlerinde Türkiye’nin Rekabet Gücünün Belirlenmesi: Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler ve Karşılaştırmalı İhracat Performansı

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 485 - 503, 02.08.2023

Zehra Vildan Serin , Seda Yeldan

Öz

Jeopolitik durumu nedeniyle, Türkiye savunma sanayi, açısından tarih boyunca stratejik öneme sahip olmuştur. Türkiye son yıllarda savunma sanayinde önemli adımlar atarak dışa bağımlılığını azaltmış, pek çok ülkeyle rekabet edecek konuma gelmiştir. Türkiye özellikle 2000 yılından itibaren savunma sanayinde yerli üretimini artırmayı başarmıştır. Bu çalışmanın temel amacı, savunma sanayi ihracatında küresel güç olan ABD, Rusya, Çin, Fransa ve Almanya karşısında zırhlı araç, topçu, füze vegemi ürün gruplarında Türkiye’nin rekabet gücünün belirlenmesi ve Dünya savunma sanayi pazarında Türkiye’nin seçilen ülkeler karşısında rekabet güçlerinin avantajlı konumda olup olmadığını ortaya koymaktır. Çalışmamız konuyla ilgili sınırlı sayıda çalışma barındıran literatüre de katkı sağlayacaktır. Bu çalışmada ‘Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler’ (AKÜ) indeksi ve ‘Karşılaştırmalı İhracat Performans’ (KİP)- indeksi yöntemleri 2010-2020 dönemi için uygulanmıştır. Araştırma bulguları, Türkiye’nin 2010-2020 döneminde zırhlı araç ihracatında , AKÜ indeks değerlerine göre rekabet gücünün yüksek olduğunu göstermektedir Topçu ürün grubunda KİP indeks değerlerinde Türkiye 2015 yılında Rusyadan üstün bir performansa sahiptir. Dalgalı bir indeks seyri izlese de, 2011-2017 yılları arasında seçilmiş ülkelerden topçu ürün ihracat performansı yüksektir. Füze KİP indeks değerleri karşılaştırmalı ihracat performansı genel olarak düşüktür. Türkiye füze ihracatında dezavantajlı bir konuma sahiptir. Gemi ihracat performansında 2010 ve 2019 yıllarında Rusyadan daha iyi konuma ulaştığı bulgusuna ulaşılmıştır. ABD ile ise 2012 sonrası ihracat performansı yüksektir. 2018 yılına kadar Çin’den daha avantajlı konumdadır. Türkiye’ nin savunma zırhlı araç, topçu ve gemi ürün ihracatında ABD, Rusya, Çin, Fransa ve Almanya karşısında rekabet gücünün devam etmesi Türkiye’nin bu ürün guruplarında araştırma ve geliştirmeye verdiği önemi artırmasına ve uyguladığı stratejik ticaret politikalarını devam ettirmesine bağlıdır.

Anahtar Kelimeler

Rekabet gücü, Açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler, Karşılaştırmalı ihracat, Performans savunma sanayi, Türkiye

Determining the Competitiveness of Türkiye’s Selected Defense Products: A Revealed Comparative Advantage and Comparative Export Performance

Öz

Türkiye has had strategic importance for the defense industry throughout history due to its geopolitical status. Türkiye has taken important steps in the defense industry in recent years by reducing its dependence on foreign sources and has come to a competitive position with many countries. Türkiye has succeeded in increasing its domestic production in the defense industry, especially since 2000. The main purpose of this study is to determine Türkiye’s competitiveness regarding armored vehicle, artillery, missile, and ship product groups with the USA, Russia, China, France, and Germany as the global powers in defense industry exports. The study aims to reveal whether Türkiye has an advantageous position regarding its competitiveness with the selected countries in the world defense industry market. This research will also contribute to the literature, which contains a limited number of studies on the subject. This study applies the revealed comparative advantages (RCA) and comparative export performance (CEP) index methods to the 2010-2020 period. The research findings show Türkiye’s to have high competitive power in terms of armored vehicle exports over the 2010-2020 period according to the RCA index values. Türkiye surpassed Russia in terms of artillery product requirements and CEP index values in 2015. Although the index follows a fluctuating course, the product export performance from non-commissioned officers when selected between 2011-2017 is high. The comparative export performances of the missile CEP index values are generally unsatisfactory. Türkiye shows a flawed performance regarding missile exports. In2010 and 2019, the export performance for ships was determined to be better than Russia. Export performance with the USA was high after 2012. The continuation of Türkiye’s competitive advantage against the USA, Russia, China, France, and Germany regarding the export of defense armored vehicles, artillery, and ship products will depend on Türkiye increasing the importance it gives to research and its orientations toward these product groups and on maintaining its strategic trade policies.

Anahtar Kelimeler

Competitiveness, revealed comparative advantage, comparative export performance, defense industry, Türkiye

Kaynakça

• Akgül, A. (1986). Savunma Sanayi İşletmelerinin Yapısı ve Türk Savunma Sanayi, Ankara, Başbakanlık Basınevi. google scholar
• Ateş, E. (2020). Savunma Sanayi Sektörünün İhracat Rekabet Gücünün Belirlenmesi: Türkiye Örneği. Euroasia International Congress on Scientific Researches and Recent Trends 7. Azerbaycan. google scholar
• Bakan, S., Akkaya, O. & Yalçın, T. (2019). Açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler endeksi: türkiye taşımacılık sektörü üzerine bir uygulama. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 2(2), 190-203. google scholar
• Balassa, B. (1965). Trade Liberalization and ‘‘Revealed’’ Comparative Advantage. Manchester School of Economic and Social Studies, 33, 99-124. google scholar
• Balassa, B. & Noland, M. 1989. The Changing Comparative Advantage of Japan and the United States. Journal of the Japanese and International Economies, 3(2),174-188. google scholar
• Baran, T. (2018). Türkiye’de Savunma Sanayi Sektörünün İncelenmesi ve Savunma Sanayi Sektörü Harcamalarının Ekonomi Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 58-81. google scholar
• Bashimov, G. (2014). Tekstil ve Hazır Giyim Sektörünün Karşılaştırmalı Avantajı: Türkiye ve Pakistan Örneği. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32-41. google scholar
• Buzdağlı, Ö., Bilici, N., Gerni, M., & Emsen, Ö. S. (2018). Stresli Ekonomilerde Savunma Sanayi Rekabet Gücünde Gelişmeler . International Conference on Eurasian Economies. 384-390. google scholar
• Çivi, E. (2001). Rekabet Gücü: Literatür Araştırması. Yönetim ve Ekonomi, 8(2), 21-38. google scholar
• Devlet Planlama Teşkilatı (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Makine İmalat Sanayii Özel İhtisas Komisyon Raporu. Ankara: DPT: 2536-ÖİK: 552. google scholar
• Donges, J.B., Krieger, B. C. Langhammer, R. J., Schatz, K.W.,Thoroe, C. (1982). The Second Enlargement Of The European Community : Adjustment Requirements And Challenges For Policy Reform. S. Kieler Studien, 171. google scholar
• Eceral, T.Ö., & Koroğlu, B.A. (2015). Incentive Mechanisms in Industrial Development: An Evaluation through Defense and Aviation Industry of Ankara, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 195,1563 - 1572. google scholar
• Fertö, I. & Hubbard L.J. (2003). Revealed Comparative Advantage and Competitiveness in Hungarian Agri-Food Sectors. The World Economy, 26(2), 247-59. google scholar
• Hinloopen, J. & Marrewijk, C. V. (2001). On the empirical distribution of the Balassa index. Review of World Economics / Weltwirtschaftliches Archiv, 13, 1-35. google scholar
• Hossein, S. & Malek. M. C. K. M. (2007). Computation of the Comparative and Competitive Advantage of the leather industry in Iran in the world markets. commertial seasonal (44), 235-265. google scholar
• Jucevicius, R. & Rybakovas, E. (2010). Competitiveness of Lithuanian Textile and Clothing Industry, 6th International Scientific Conference, 390-398. google scholar Kaitila, V. (1999). Trade and revealed comparative advantage: Hungary, the Czech Republic, and the European Union. Bank of Finland Institute for Economies in Transition (BOFIT), 8, 1-59. google scholar
• Karasu, S. (2019). 2005-2016 DönemindeTeknolojik Değişimin Türk İmalat Sanayinin Rekabet Gücü Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Kaya, A.A. (2006). İmalat Sanayi İhracatında Uzmanlaşma: Türkiye -Avrupa Birliği Analizi (1991-2003). Ege Akademik Bakış Dergisi, 2(6), 73-82. google scholar
• Ketenci, C. K., & Bayramoğlu, Z. (2018). Türkiye’de Ceviz Üretiminin Rekabet Analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(3),339-347. google scholar
• Khan, Z., & Batra, Z. (2005). Revealed Comparative Advantage: An Analysis for India and China. Indian Council for Research on International Economic Relations. 168, 1-85. google scholar
• Kök, R. & Çoban, O. (2005). Türkiye Tekstil Endüstrisi Ve Rekabet Gücü: AB Ülkeleriyle Karşılaştırmalı Bir Analiz Örneği, 1989-2001. İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 20(228), 68-81. google scholar
• Kösekahyaoğlu, L. (2003). Comparative Advantage of Turkey with Regard to the EU.Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 8(2), 147-156. google scholar Kösekahyaoğlu, L & Özdamar, G.(2005). Türkiye, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya ve Estonya’nın Sektörel Rekabet Gücü ve Dış Ticaret Yapısı Üzerine Karşılaştırmalı bir Analiz. Sosyoekonomi, 2005(2), 74-102 google scholar
• Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD). (2017). Türk Savunma ve Havacılık Sanayii 2017 Yılı Performans Raporu. Ankara. google scholar
• Salimifar, M. & Mirzaei, K. A., S. (2002). Iran’s Comparative Advantage in Pistachio Export. Agricultural Economy and Development (38), 7-28. google scholar
• Sandalcılar, A. R., Hacıimamoğlu, T., & Cihan, K. A. (2018). Türkiye ile ABD Arasında Ateşli Harp Silahları ve Malzemeleri Dış Ticaretinin Analizi. Business and Organization Research Kongresi . 401-409. google scholar
• Serin, V. & Civan, A. (2008). Revealed comparative advantage and competitivenes: a case study for Turkey towards the EU. Journal of Economics and Social Research, 10(2), 25-41. google scholar
• Sezgin, Ş. ve Sezgin, S. (2018). Dünya’da ve Türkiye’de Savunma Sanayi: Genel Bir Bakış. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12). google scholar
• Stockholm International Peace Research Institute. (2021). https://armstrade.sipri.org/armstrade/page/values.php google scholar
• Suntharalingam, C., Ahmad, T. M. A. T., Ali, A. K., Rusli, R. & Halim, N. A. (2011). Competitiveness Of Malaysia’s Fruits in The Global Agricultural And Selected Export Markets: Analyses Of Revealed Comparative Advantages And Comparative Export Performance. Economic and Technology Management Review, 6, 11-17. google scholar
• Şahinli, M. A. (2011). Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler İndeksi: Türkiye Pamuk Endüstrisi Üzerine Bir Uygulama. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi 11 (21), 227-240. ^ google scholar
• Trademap, (2022). www.trademap.org google scholar
• Türkiye Ticaret Bakanlığı, (2022). https://ticaret.gov.tr google scholar
• Utkulu, U. & Seymen, D. (2004). Revealed Comparative Advantage and Competitiveness: Evidence for Turkey visavis the EU/15. google scholar
• Yeşilkaya, M. (2017). Türk Savunma Sanayinin Uluslararası Rekabet Gücünün Belirlenmesi. 2. Uluslararası Savunma Sanayi Sempozyumu. 567-573. Worldbank, (2022). www.worldbank.org google scholar