Veri zarflama analizinde girdi ve çıktıların belirlenmesindeki kararsızlık problemi için temel bileşenler analizine dayalı bir çözüm önerisi

Yıl 2010, Cilt: 39 Sayı: 1, 141 - 153, 03.12.2009

Esen Yıldırım

Öz

Veri Zarflama Analizi, çeşitli karar birimlerinin çok sayıda girdi ve çok sayıda çıktıya dayalı göreli etkinlik incelemelerinde sıklıkla başvurulan tekniklerden biridir. Karar birimlerinin göreli etkinliğinin matematiksel programlamaya dayalı bir yaklaşımla incelendiği bu süreçte, hangi girdi ve çıktıların modele dahil edileceği önemli ve belirleyici bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada, modele alınacak girdi ve çıktıların belirlenmesinde kararsız kalındığı hallerde, çok değişkenli analiz tekniklerinden Temel Bileşenler Analizi’nin, Veri Zarflama Analizi sürecine dahil edilmesi ile elde edilebilecek avantajlar, İstanbul ili kapsamında hizmet veren ilçe belediyelerinin mali etkinlik incelemesi üzerinde sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

VZA, TBA, belediye, etkinlik

A practical solution based on the principal component analysis to the indecision problem in determination of inputs and outputs in the data envelopment analysis

Öz

Data Envelopment Analysis (DEA) is one of the techniques widely used in the relatively efficiency evaluation of decision making units based on multiple inputs and outputs. The inputs and outputs to be included to the model play an important and determinant role in this process where the relative efficiency of decision units is evaluated with an approach based on a mathematical programming. In this study, in case of indecision problem in determination of inputs and outputs to be included to the model, several acquirable advantages of the use of Principal Component Analysis (PCA), as one of the multivariate statistical analyses techniques, within the process of DEA are going to be presented. With this scope, the financial efficiency of the district municipalities serving in Istanbul will be investigated as the case study.

Anahtar Kelimeler

DEA, PCA, municipality, efficiency

Kaynakça

• D. Osborne, T. Gaebler, Reinventing Goverment: How the Entrepreneurial Spirit is Transforming the Public Sector. New York: Plume, 1993, pp.147-154.
• D.W. Williams, Before Performans Measurement, Administrative Theory and Praxis. 24 (3), 457 (2002).
• K.J. Hayes, S. Chang, The relative efficiency of city manager and major-council forms of government. Southern Economic Journal. 57, 167-177 (1990).
• S.C. Deller, Production efficincy in local government: A parametric approach. Public Finance. 47, 32-44 (1992).
• M.L. Davis, K. Hayes, The Demand for Good Government. Review of Economic and Studies. 75, 148-152, (1993).
• B. De Borger, et al., Explaining differencies in productive efficiency: An application to Belgian Municipalities. Public Choice. 80, 339-358 (1994).
• B. De Borger, K. Kerstens, Cost efficiency in Belgian local governments: A comparative analysis of FDH, DEA, and econometric approaches. Regional Science and Urban Economics. 26, 145-170 (1996).
• A.C. Worthington, B.E. Dollery, An amprical survey of frontier efficiency measurement techniques in local government. Local Government Studies. 26, 23- 52 (2000).
• M.T. Balaguer, D. Prior, E. Tortosa, On the determinants of local government performance: A two-stage nonparametric approach”. European Economic Review. under press. (2006).
• Ö. Köseoğlu, Belediyelerde Performans Yönetimi. Türk İdare Dergisi. 447, 211-234 (2005).
• B. Ekici, Performans Denetimi ve İl Yönetiminde Uygulanabilirliği. Türk İdare Dergisi. 436, 135-157 (2002).
• N. Falay, Yerel Yönetimlerde Performans Ölçümü, 15. Türkiye Maliye Sempozyumu, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. Antalya, 2000, ss.377-410.
• H. Kirmanoğlu, M. Çak, Kamu Kesiminde Performans Ölçümü, 15. Türkiye Maliye Sempozyumu, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Antalya, 2000, ss.315-344.
• S. Ağcakaya, Yerel yönetimlerde Performans Ölçümü ve Benzer Tip Belediyelerde Mali Performans Uygulamaları. Sosyoekonomi. 10, 90-102 (2009).
• M. Kaplan, T. Çelik, R. Tekeli, Türkiye'de Büyükşehir Belediyelerinin Performanslarının Ampirik Analizi, 2002-2004, Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Kocaeli Üniversitesi, 2006.
• BEPER, Belediye Performans Ölçümü Projesi, http://www.beper.gov.tr, 2002 (Erişim: 2009).
• İ. Sağbaş, Küçük ve Orta Ölçekli Belediyeler İçin Performans Endeksi Geliştirme Projesi. TÜBİTAK, Proje No: 106K128, 2006-2008.
• T.C. Sayıştay Başkanlığı Resmi Web Sitesi, http://www.sayistay.gov.tr/, (Erişim: 2009).
• A. Charnes, W.W. Cooper, E. Rhodes, Measuring the Efficiency of Decision Making Units. European Journal of Operation Research. 2, 429-444 (1978).
• R. Shanmugam, C. Johnson, At a crossroad of Data Envelopment and Principal Component Analyses. Omega: The International Journal of Management Science. 35, 351-364 (2007).
• W.W. Cooper, L.M. Seiford, K.Tone, Data Envelopment Analysis-A Comprehensive Text with Models, Applications, References and DEA-Solver Software. 2. Ed, Springer, 2007, 23, p.116.
• L. Jenkins, M. Anderson, A Multivariate Statistical Approach to Reducing the Number of Variables in Data Envelopment Analysis. European Journal of Operational Research. 147, 51–61 (2003).
• İ.E. Yıldırım, Veri Zarflama Sürecinde Temel Bileşenler Analizi’nin Ayırım Gücünü Arttırıcı Etkisi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 2009, 38(1), 66-83.
• H. Tatlıdil, Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz. Akademi Matbaası, Ankara, 1996, ss.138-146.
• J.F. Hair et al., Multivariate Data Analysis. Prentice Hall, New Jersey, 1998, p.99.
• J. Zhu, Data Envelopment Analysis vs. Principal Component Analysis: An illustrative Study of Economic Performance of Chinese Cities. European Journal of Operational Research. 111, 50-61 (1998).
• I.M. Premachandra, A note on DEA vs principal component analysis: An improvement to Zhu’s approach. European Journal of Operational Research. 132, 553-560 (2001).
• P. Andersen, N.C. Petersen, A Procedure for Ranking Efficient Units in Data Envelopment Analysis. Management Science. 39, 10, 1261-1264 (1993).
• C. S. Cinca, C. M. Molinero, Selecting DEA specifications and ranking units via PCA. Journal of Operational Research Society. 22, 521-528 (2004).
• T.C. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü Resmi Web Sitesi http://www.bumko.gov.tr/TR, (Erişim: 2009).