Kentsel Peyzajlarda Kültürel Ekosistem Hizmetleri Algıları: Amasya Yeşilırmak Kıyısı Örneği

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 23, 1 - 14, 30.06.2021

Şeyma Betül Albayrak Kılıçaslan , Aysel Ulus

https://doi.org/10.16950/iujad.807492

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma, kültürel miras öğeleriyle çevrili Amasya il merkezi Yeşilırmak kıyısında gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacı; Amasya halkının farklı kültürel ekosistem hizmetleri algılarını, hizmetlerin birbirleriyle olan ilişkilerini ve algıların sosyo-demografik ve sosyo-ekonomik özelliklere bağlı olarak değişimlerini geçerli ve güvenilir bir ölçekle belirlemektir. Bu çalışma için örneklem sayısı en az 383 kişi olarak tespit edilmiştir. 16-75 yaş arasındaki 244 erkek, 171 kadın olmak üzere toplam 415 katılımcı rasgele örnekleme yöntemi ile seçilmiş olup, anket yüz yüze uygulanmıştır. Faktör analizi sonucunda, Cronbach alpha katsayısı 0.933 olan beş faktörlü bir yapı ortaya çıkmıştır. Katılımcıların cinsiyet, yaş, eğitim ve aile aylık gelir durumlarına bağlı olarak yer duygusu, rekreasyon, estetik değerler, doğa bilinci ile eğitim değerleri ve sosyal ilişkiler faktörlerini algı düzeyleri belirlenmiştir. Verilerin normal dağılım göstermemesi sebebiyle, ilişkilerin yönünü ve şiddetini belirlemek üzere Spearman sıra korelasyonu analizi uygulanmıştır. Çalışmanın sonucunda; yer duygusunun en yüksek düzeyde algılanan kültürel hizmet olduğu, yer duygusu ile eğitim değerleri ve sosyal ilişkiler alt boyutlarının en güçlü ilişkiye sahip olan kültürel hizmetler olduğu, kadın katılımcıların kültürel ekosistem hizmetlerini erkek katılımcılara göre daha yüksek seviyede algıladığı belirlenmiştir. Bu çalışmada, Yeşilırmak kıyısındaki tarihi kentsel peyzajda yerel halk tarafından algılanan kültürel ekosistem hizmetleri 5 alt boyutta geçerli ve güvenilir şekilde ölçülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kültürel ekosistem hizmetleri, Algı, Amasya

Teşekkür

Bu makale hazırlamış olduğum "PEYZAJ DÜZENLEMELERİNİN KÜLTÜREL EKOSİSTEM HİZMETLERİ BAĞLAMINDA İRDELENMESİ: AMASYA YEŞİLIRMAK KIYISI ÖRNEĞİ" adlı Yüksek Lisans Tezi'nden üretilmiştir.

Kaynakça

• Ament, J. M., Moore, C. A., Herbst, M., Cumming, G. S. (2017) Cultural Ecosystem Services in Protected Areas: Understanding Bundles, Trade-Offs, and Synergies, Conservation Letters 10(4): 439–449. DOI: 10.1111/conl.12283
• Bertram, C. and Rehdanz, K. (2015) Preferences for cultural urban ecosystem services: Comparing attitudes, perception, and use, Ecosystem Services, Elsevier (12): 187–199. DOI: 10.1016/j.ecoser.2014.12.011.
• Bieling, C., Plieninger, T., Pirker, H., and Vogl, C. R. (2014) Linkages between landscapes and human well-being: An empirical exploration with short interviews, Ecological Economics (105): 19–30. DOI: 10.1016/j.ecolecon.2014.05.013
• Buchel, S. and Frantzeskaki, N. (2015) Citizens’ voice: A case study about perceived ecosystem services by urban park users in Rotterdam, the Netherlands, Ecosystem Services, Elsevier (12): 169–177. DOI: 10.1016/j.ecoser.2014.11.014.
• Dickinson, D. C., and Hobbs, R. J. (2017) Cultural ecosystem services: Characteristics, challenges and lessons for urban green space research, Ecosystem Services (25): 179–194. DOI: 10.1016/j.ecoser.2017.04.014
• Güzelci, O. (2012) Amasya Yalıboyu Evleri Üzerine Bir Biçim Grameri Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul.
• Karlıer, G. (2017) Kent Parkları Kavramı ve Bursa Kent Parklarında Kullanıcı Memnuniyetinin İrdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, T.C. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Ko, H. and Son, Y. (2018) Perceptions of cultural ecosystem services in urban green spaces: A case study in Gwacheon, Republic of Korea, Ecological Indicators, Elsevier (91): 299–306. DOI: 10.1016/j.ecolind.2018.04.006.
• Langemeyer, J., Baró, F., Roebeling, P., Gómez-Baggethun, E. (2015) Contrasting values of cultural ecosystem services in urban areas: the case of Park Montjuïc in Barcelona, Ecosystem Services (12): 178–186. DOI: 10.1016/j. ecoser.2014.11.016.
• (MEA) Millennium Ecosystem Assessment (2005) Ecosystems and Human Wellbeing: Bio- diversity Synthesis, World Resources Institute, Washington, DC.
• Natural England (2010) Experiencing landscapes: towards a judgement-making framework for ‘cultural services’ and ‘experiential qualities’, Natural England Commissioned Report NECR045, (December), 1–124.
• Özsüle, Z. (2005) Geleneksel Yerleşimlerin Korunması Açısından Kültürel Peyzaj Değerlendirmesi: Mudanya Örneği, Doktora Tezi, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Plieninger, T., Dijks, S., Oteros-Rozas, E., Bieling, C. (2013) Assessing, mapping, and quantifying cultural ecosystem services at community level, Land Use Policy (33): 118–129. DOI: 10.1016/j.landusepol.2012.12.013
• Rall, E., Bieling, C., Zytynska, S., Haase, D. (2017) Exploring city-wide patterns of cultural ecosystem service perceptions and use, Ecological Indicators, Elsevier (77): 80–95. DOI: 10.1016/j.ecolind.2017.02.001
• Riechers, M., Barkmann, J. ve Tscharntke, T. (2018) Diverging perceptions by social groups on cultural ecosystem services provided by urban green, Landscape and Urban Planning, Elsevier (175): 161–168. DOI: 10.1016/j.landurbplan.2018.03.017
• Schmidt, K., Walz, A., Martín-lópez, B., Sachse, R. (2017) Testing socio-cultural valuation methods of ecosystem services to explain land use preferences, Ecosystem Services (26): 270–288. DOI: 10.1016/j.ecoser.2017.07.001
• Smith, M., Ram, Y. (2017) Tourism, landscapes and cultural ecosystem services: a new research tool, Tourism Recreation Research 42(1):113–119. DOI: 10.1080/02508281.2016.1253206
• URL, (2018). http://www.amasya.gov.tr/, (accessed in: 08.09.2018), (In Turkish).
• Van Zanten, B.T., Zasada, I., Koetse, M.J., Ungaro, F., Hafner, K., Verburg, P.H. (2016) A comparative approach to assess the contribution of landscape features to aesthetic and recreational values in agricultural landscapes, Ecosystem Services (17): 87–98. DOI: 10.1016/j.ecoser.2015.11.011
• Vos, W. and Meekes, H. (1999) Trends in European Cultural Landscape Development: Perspectives for a Sustainable Future, Landscape and Urban Planning. DOI: 10.1016/S0169-2046(99)00043-2
• Vural, H. (2012) Tarım ve Gıda Ekonomisi İstatistiği. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları, 107(1): 116.
• Yılmaz, A., ve Şahin, K. (2009) Samsun Şehri ve Yakın Çevresinde Turizm ve Turist Algılaması, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research 2(7): 345–358. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi7pdf/yilmaz_ali_ksahin.pdf
• Zwierzchowska, I., Hof, A., Ioj, I., Mueller, C., Poni, L., Breuste, J., and Mizgajski, A. (2018) Multi-scale assessment of cultural ecosystem services of parks in Central European cities, Urban Forestry & Urban Greening (30): 84–97. DOI: 10.1016/j.ufug.2017.12.017