Nesne a ve Eksiğin Eksikliği Ekseninde Kaygı: Kafka’nın Dönüşüm’ünde Kapsayıcı Metafor Olarak Metamorfoz

Yıl 2022, Cilt: 32 Sayı: 2, 763 - 781, 15.01.2023

Erman Kaçar , Nurten Birlik

https://doi.org/10.26650/LITERA2021-999045

Öz

Lacan’da bir duygulanım olarak tanımlanan kaygının kaynağı Yasa ya da Baba-nın-Adları değil, adlandırılamayandır. Bu yüzden Lacan, kaygının nedeninin anneden ayrılmanın yarattığı travma değil; bu travmanın yokluğu (eksikliğin eksikliği) olduğunu ileri sürer. Lacan’a göre bu durumun en açık göstergesi, kaygının dilin içinde yer almaya direnen adlandırılamayan’la karşılaşma ihtimali doğduğunda öznenin imgesele savrulmasını önleyen uyarıcı sinyal olarak ortaya çıkmasıdır. Yani kaygı, Baba-nın-Adının ya da babasal metaforun yokluğunda imgeler tarafından yutulma tehlikesi karşısında öznenin yaşadığı duygulanım olarak da tanımlanabilir. Adlandırılamayan kavramına yapılan bu Lacanyen referans, Franz Kafka’nın Dönüşüm romanında karşılaştığımız metamorfoza yeni bir boyut kazandırmaktadır. Lacanyen kaygı kavramından hareketle, Gregor Samsa’nın Baba-nın-Adı karşısında tabi olduğu yasa/simgesel düzen içerisinde bir belirip bir kaybolan ve kişinin arzulayan özne olarak inşa olabilmesine olanak tanıyan adlandırılamayan öğenin yarattığı kaygı duygulanımı ile mücadelesi deşifre edilebilir. Simgesel düzende bir gösteren-dışı kesik (nesne a) olarak belirlenim kazanan ve eksikliğin garantörü olarak Gregor’un arzusunu yapılandıracak olan yarık, Baba-nın-Adlarının fazla sert yapısı ve dayatmalarıyla tıkanmış ve Gregor’u simgesel düzenin dayatmaları karşısında kaygısından uzaklaştırarak, eksikliğin eksik olduğu bir oluş biçimine taşımıştır. Burada gitgide kendi arzusuna yabancılaşan Gregor’un seçebileceği iki yol vardır; ya içinde bulunduğu simgesel düzende, arzusunu yapılandıracak olan yarığı tıkayan dayatmalara karşı durarak kaygısına tutunacak ya da eksiğin eksikliğine doğru sürüklenerek kendisini simgesel düzenin dışına, imgelerin sonsuz anaforuna bırakacaktır. Bu çalışma, Lacanyen kaygı kavramından hareketle Gregor’un seçeceği yolu Dönüşüm’deki metamorfoz üzerinden yeniden okumayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Lacan, kaygı, Kafka, nesne a, adlandırılamayan

Anxiety at the Intersection of Objet a and the Lack of Lack: Metamorphosis as the Extended Metaphor in Kafka’sThe Metamorphosis

Öz

The source of anxiety, for Lacan, is not the Law or the Names-of-the-Father but the unnameable. Therefore, for him, the source of anxiety is not the trauma caused by the disconnection from the mother, but the absence of this trauma (the lack of lack). Anxiety arises as a warning signal when the possibility of encountering the unnameable that resists language comes up, to stop the subject’s relapsing into the imaginary. Anxiety can be defined as the affect in the face of the danger of being devoured by the images. We claim that in Kafka’s The Metamorphosis, Gregor’s struggle against anxiety is generated by the unnameable that makes itself felt now and then, and that enables him to constitute himself as a desiring subject in the symbolic. The rupture as an extra-linguistic suture that would constitute Gregor’s desire becomes dysfunctional due to the excessive oppression coming from the metonymic extensions of the Names-of-the-Father, and carries Gregor, distancing him from his anxiety, to a site of being where there is no lack of lack. Gradually moving away from his desire, Gregor is faced with two options: he will either cling to his anxiety by standing against these impositions that annul the suture, or leave himself to the endless flow of the images moving him to the lack of lack. This essay aims to reconsider and re-read Gregor’s choice through the extended metaphor of metamorphosis in The Metamorphosis, consulting Lacanian ideas of anxiety and objetaas its conceptual backcloth.

Anahtar Kelimeler

Lacan, anxiety, Kafka, objet a, the unnameable.

Kaynakça

• Angus, D. (1954). Kafka’s Metamorphosis and” The Beauty and the Beast” Tale. The Journal of English and Germanic Philology, 53(1), 69-71. google scholar
• Bal, M. (2014). Varoluşçuluk ve Franz Kafka’nın Dönüşüm’ü, Felsefe ve Edebiyat içinde, der. Mustafa Günay, Ali Osman Gündoğan, Konya: Çizgi Kitabevi. google scholar
• Baştürk, E. (2017). “Foucault İktidar Teorisinin Eleştirisi: Lacancı Bir Müdahale”. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 10(1), 46-67. google scholar
• Bowie, M. (2007). Lacan (V. Pekel Şenel, Çev.). Ankara: Dost. google scholar
• Castanet, H. (2017). Lacan’ı Anlamak (B. Aslan, Çev.). İstanbul: Encore. google scholar
• Classon, S. B. (2014). Kafka’s Identity Crisis: Examining The Metamorphosis as a Response to Anti-Semitism and Assimilation in Turn-of-the-Century Europe. [Master of Liberal Studies Theses, Rollins College]. https:// scholarship.rollins.edu/mls/50 google scholar
• Cléro, P. (2011). Lacan Sözlüğü (Ö. Soysal, Çev.). İstanbul: Say. google scholar
• Deleuze, G., Guattari, F. (2000). Kafka: Minör Bir Edebiyat İçin (Ö. Uçkan, Işık Ergüden, Çev.). İstanbul: YKY. google scholar
• Deleuze, G. (2005). Spinoza: Pratik Felsefe (U. Baker, Çev.). İstanbul: Norgunk. google scholar
• Direk, Z. (2015). Hayvan, Ağaç ve Egemen: Lacan ve Derrida’da Öteki. Felsefede Hayvan Sorusu, Cogito. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, (Bahar 2015), 243-273. google scholar
• Dolar, M. (2010). Kafka’s Voice. S. Zizék (Ed.), Lacan: The Silent Partners kitabı içinde (s. 312-335). Verso. google scholar
• Evans, D. (2019). Lacancı Psikanalize Giriş Sözlüğü (T. Sivrikaya, U. Y. Kara, Çev.) İstanbul: Islık. google scholar
• Fink, B. (2010). Lacancı Özne (K. Güleç, Çev.). İstanbul: Encore. google scholar
• Fink, B. (2016). Lacancı Psikanalize Bir Giriş (Ö. Öğütcen, Çev.). İstanbul: Encore. google scholar
• Goodden, C. (1977). “Points of Departure,” in The Kafka Debate, ed. Ange Flores. New York: Gordimer Press, 2-9. google scholar
• Homer, S. (2005). Jacques Lacan (A. Aydın, Çev.). Ankara: Phoneix. google scholar
• Jirgens, K. E. (2009). Jacques (Marie Emile) Lacan Biyografisi (1901-1981) (M. Kireççi, Çev.). MonoKL, İstanbul, (6-7), s.32. google scholar
• Jofen, J. (1978). Metamorphosis. American Imago, 35(4), 347-356. google scholar
• Johnson, S. (1993). Structural elements in Franz Kafka’s the metamorphosis. Journal of Marital and Family Therapy, 19(2), 149-157. google scholar
• Kaçar, E. (2018). “Lacan ve Topoloji”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (25), 535-554. google scholar
• Kaçar, E. (2019). “Öznenin Trajedisi: Aynanın Ötesine Geçmek”. Dört Öge, (15), 75-84. google scholar
• Kafka, F. (2006). Dönüşüm (V. Çorlu, Çev.). İstanbul: İthaki. google scholar
• Lacan, J. (1993). The Seminar of Jacques Lacan, Book 3: The Psychoses 1955-1956 (R. Grigg, Çev.). NY: WW Norton & Company. google scholar
• Lacan, J. (2005). Ecrits (A. Sheridan, Çev.). London: Routledge. google scholar
• Lacan, J. (2013). Psikanalizin Dört Temel Kavramı (N. Güngörmüş Erdem, Çev.). İstanbul: Metis. google scholar
• Lacan, J. (2014a). Baba-nın-Adları (M. Erşen, Çev.). İstanbul: Monokl. google scholar
• Lacan, J. (2014b). The Seminar of Jacques Lacan, Book 10: Anxiety (A. R. Price, Çev.). Cambridge: Polity. google scholar
• Nasio, J. D. (2007). Jacques Lacan’ın Kuramı Üzerine Beş Ders (Ö. Erşen, M. Erşen, Çev.). Ankara: İmge. google scholar
• Özcan, C. (2018). “Gerçeğin Eşiğindeki Kaygı”. Psikanaliz Yazıları, 37, 95-104. google scholar
• Rowe, M. (2002). Metamorphosis: Defending the human. Literature and Medicine, 21(2), 264-280. google scholar
• Sizemore, C. W. (1977). Anxiety in Kafka: A Function of Cognitive Dissonance. Journal of Modern Literature, 6(3), 380-388. google scholar
• Sokel, W. H. (1956). Kafka’s “Metamorphosis”: Rebellion and Punishment. Monatshefte, 203-214. google scholar
• Straus, N. P. (1989). Transforming Franz Kafka’s “Metamorphosis”. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 14(3), 651-667. google scholar
• Sweeney, K. W. (1990). Competing Theories of Identity in Kafka’s “The Metamorphosis”. Mosaic: A Journal for the Interdisciplinary Study of Literature, 23(4), 23-35. google scholar
• Webster, P. D. (1959). Franz Kafka’s “Metamorphosis” as death and resurrection fantasy. American Imago, 16(4), 349-365. google scholar
• Zizek, S. (2013). Yamuk Bakmak (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis. google scholar
• Zizek, S. (2014). Paralaks (S. Gürses, Çev.). İstanbul: Encore. google scholar