THE MODERNISATION OF OTTOMAN ECONOMY AS REFLECTED IN HUGO GROTHE’S WORKS COMPILED DURING WWI

Yıl 2018, Cilt 19 ‘Savaş ve Bilim’ Özel Sayısı, 110 - 123, 05.12.2018

Bilge Karbi

https://doi.org/10.30522/iuoba.460290

Öz

The desire by the Young Turks to modernize the Ottoman State in many fields
overlaps with the infiltration policies of Germany, an ally of the Ottoman
Empire during World War I. Scientists played an important role in the
implementation of this foreign policy. Dr. Hugo Grothe was one of them and, as
a cultural politician, orientalist and geographer he contributed to the
development of Ottoman-German relations during WWI. Grothe's interest in
Ottoman geography, which began long before the war, led him to write books on
both Germany's foreign policy as well as the socio-economic, political and
cultural structure of the Ottoman Empire. Translation
of Grothe’s works as well as the works of other orientalists can contribute
significantly to the studies on Ottoman history. In this article, emphasis will
be put on Ottoman State’s modernisation attempts particularly in the field of
economics, within the framework of books written or edited by Grothe during the
Great War.

Anahtar Kelimeler

Economic modernization, German science, German culture, Orientalism, First World War, Hugo Grothe, Ottoman Empire

HUGO GROTHE’NİN BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA HAZIRLADIĞI ESERLERDE OSMANLI İKTİSADİ MODERNLEŞMESİ ÜZERİNE GÖRÜŞLER

Öz

Jön Türklerin birçok
alanda Osmanlı devletini
modernleştirme arzusu, Birinci Dünya Savaşı’ndaki müttefiklerinden Almanya’nın
Osmanlı Devleti’ne yönelik nüfuz politikaları ile örtüşür. Bu dış politikanın
uygulanmasında bilim adamları da önemli rol oynamıştır. Dr. Hugo Grothe bir
kültür politikacısı, şarkiyatçı, coğrafyacı olarak Birinci Dünya Savaşı’nda
Osmanlı-Alman ilişkilerinin gelişmesine katkı sağlamıştır. Grothe’nin, Osmanlı
coğrafyasına savaştan çok önce başlayan ilgisi sayesinde kaleme aldığı eserler,
hem Almanya’nın bu konudaki dış politikası hakkında hem de Osmanlı Devleti’nin
sosyo-ekonomik, siyasi ve kültürel yapısı hakkında verdiği bilgiler açısından
değerlidir. Grothe’nin ve diğer şarkiyatçıların eserlerinin Türkçeye çevrilmesi
günümüz Osmanlı tarihi çalışmalarına katkı sağlayabilir. Bu makalede Grothe’nin
savaş zamanı yazdığı ve yayına hazırladığı eserler çerçevesinde Osmanlı
Devleti’nin iktisadi alandaki modernleşme çabaları üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

İktisadi modernleşme, Şarkiyatçılık, Birinci Dünya Savaşı, Alman bilimi, Alman kültürü, Hugo Grothe, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• Alman Dışişleri Bakanlığı Siyasi Arşiv (Politisches Archiv des Auswärtigen Amtes), R 64829
• Alman Federal Arşivi (Bundesarchiv Berlin-Lichterfelde), R 901/37717, 1912.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Hariciye Tahrirat / HR.TH. 321/79, 24 Temmuz 1905.
• Ağır, Seven, ve Semih Gökatalay. “Hukuk ve İktisat Perspektifinden Milli İktisat Mirasını Yeniden Düşünmek,” Geçmişten Geleceğe Türkiye Ekonomisi içinde, hazırlayan Murat Koyuncu, Hakan Mıhcı, ve A. Erinç Yeldan, 193-223. İstanbul: İletişim Yayınları 2017.
• Beydilli, Kemal. “Helmuth von Moltke,” TDV İslam Ansiklopedisi, c.30. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2005.
• Bilmez, Bülent Can. “Almanya’nın Türkiye’de Koloni Kurma Planları.” Toplumsal Tarih 8 (1994): 50-55.
• Das Wirtschaftsleben der Türkei: Die Grundlagen türkischer Wirtschaftsverjüngung. Edited by Hugo Grothe. Berlin: Druck und Verlag von Georg Reimer, 1916.
• Dölen, Emre. İstanbul Darülfünununda Alman Müderrisler (1915-1918). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Gencer, Mustafa. Jön Türk Modernizmi ve “Alman Ruhu”. İstanbul: İletişim Yayınları, 2003.
• Grothe, Hugo. Die asiatische Türkei und die deutschen Interessen. Gedanken zur inneren Umgestaltung des osmanischen Reiches und zu den Zielen der deutschen Kulturpolitik. Halle: Gebauer-Schwetschke Druckerei und Verlag, 1913.
• Grothe, Hugo. Länder und Völker der Türkei. Leipzig: Verlag von Veit & Comp., 1915.
• Grothe, Hugo. Türkische Asien und seine Wirtschaftswerte. Frankfurt am Main: M. Hendschel, 1916.
• Grothe, Hugo. Das Wirtschaftsleben der Türkei: Geld, Industrialisierung und Petroleumschätze der Türkei. Berlin: Druck und Verlag von Georg Reimer, 1918.
• Henderson, W. O. “German Economic Penetration in the Middle East: 1870-1914.” The Economic History Review 18 (1948): 54-64.
• Herlt, Gustav. “Die Industrialisierung der Türkei.” In Das Wirtschaftsleben der Türkei: Geld, Industrialisierung und Petroleumschätze der Türkei, ed. Hugo Grothe, 76-77. Berlin: Druck und Verlag von Georg Reimer, 1918.
• Herzog, Christoph “Almanca Konuşulan Ülkelerde Türkiyat ve Şarkiyat Çalışmalarının Gelişimi Üzerine Notlar,” çeviren Faruk Yaslıçimen, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 15 (2010): 77-148.
• Karbi, Bilge. “Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Osmanlı İmparatorluğu’na İktisadi-Askeri Nüfuzu (1914-1918).” Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 25 (2017):137-147.
• Ortaylı, İlber. Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu. İstanbul: İletişim Yayınları, 2008.
• Sarfati, Metin. “List’in İktisadi Düşüncesinin Türkleştirme Süreci Üzerindeki Yansımaları.” Türkiye’de İktisadi Düşünce içinde, hazırlayan M. Erdem Özgür, Alper Duman, ve Alp Yücel Kaya, 131-169. İstanbul: İletişim Yayınları 2017.
• Toprak, Zafer. Türkiye’de Milli İktisat (1908-1918). İstanbul: Doğan Kitap, 2012.
• Türk, Fahri. “Deutsche Siedlungspläne im Osmanischen Reich.” German Studies Review 33 (2010): 641-656.
• Türk, Fahri. Türkiye ile Almanya Arasındaki Silah Ticareti: 1871-1914, İstanbul: IQ Yay. 2012.
• Wallach, Jehuda. Bir Askeri Yardımın Anatomisi: Türkiye’de Prusya Alman Askeri Heyetleri 1835-1919. Çeviren Fahri Çeliker. Ankara: ATASE, 1977.
• “Grothe, Albert Louis Hugo.” Deutsche Biographie. Erişim 13 Eylül 2018, https://www.deutsche-biographie.de/gnd116878231.html#ndbcontent.
• “Deutsches Vorderasiatischenkomitee.” Berliner Tageblatt, 2 April 1912. Erişim 10 Eylül 2018. http://zefys.staatsbibliothek-berlin.de/index.php?id=dfg-viewer&set%5 Bimage%5D=3&set%5Bzoom%5D=default&set%5Bdebug%5D=0&set%5Bdouble%5D=0&set%5Bmets%5D=http%3A%2F%2Fcontent.staatsbibliothek-berlin.de%2Fzefys%2FSNP27646518-19120402-1-0-0-0.xml.