Mekke’nin Siyasal Yapısının Oluşum Sürecinde Kusay b. Kilâb / Qusay b. Kilab in the Process of Political Structure Formation in Mecca

Yıl 2014, Sayı: 24, 103 - 119, 17.04.2014

Cahit Külekçi

Öz

Öz: İslâmiyet’ten önce Hicaz’da herhangi bir siyasi birlikten bahsetmek neredeyse mümkün değildir. Kabileler, emir ya da şeyh denilen kişiler tarafından yönetilmekte ancak bu da geleneksel kurallara bağlı olarak gerçekleşmekteydi. Asabiyet, kabileleri bir arada tutan yegâne güç olarak görülmekteydi. Yönetim belli ailelerin etrafında şekillenirken, şura ya da danışma meclisi gibi kurumlara rastlanılmamaktaydı. Ancak Kusay’dan sonra Mekke’nin bu siyasal yapısı bir dönüşüme uğramış daha disiplinli bir halde yönetilmeye başlanmıştır. İslâmiyet de bu siyasal sisteme hitap etmiştir.

Anahtar Kelimeler: Arap, Kusay, Cahiliye, siyaset, meclis.

Abstract: It is almost impossible to talk about any political union in the Hijaz before Islam. Tribes managed by people who called the sheikh or the order, but that was occurring depending on the traditional rules. Asabiyat (tribal nationalism) was seen as the only force that holds together the tribes. Management is shaped around certain families and there was no organization such as the council or advisory council. However, after Qusay, this political structure of Mecca transformed and Mecca started to be managed in a more disciplined way. Islam addressed this political system.

Keywords: Arab, Qusay, Jahiliyya, politics, parliament.

 

Anahtar Kelimeler

Arap, Kusay, Cahiliye, siyaset, meclis.

Kaynakça

• Abdulaziz Dûrî, “İslâm’da Tarih Yazıcılığının Ortaya Çıkışı Üzerine Bir İnceleme: Ez-Zührî”, Trc: H. İbrahim Gök, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sa. 22, Konya 2006, s. 161- 177. Adem Apak, Anahatlarıyla İslam Tarihi I, İstanbul 2006. Akif Kayapınar, “İbn-i Haldun’un Asabiyet Kavramı: Siyaset Teorisinde Yeni Bir Açılım”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, sa. 15, İstanbul 2006, s. 83- 114. Belâzûrî, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Yahyâ b. Cabir, Ensâbu’l-Eşrâf, Thk: Riyad Zirikli- Süheyl Zekkar, Beyrut-Lübnan 1996. Cevad Ali, el-Mufassal fî Târîhi’l-Arabi kable’l-İslâm, Bağdat 1993. Dîzîre Sekkâl, el-Arab fi’l-Asri’l-Câhilî, Beyrut 1995. Ebû Ubeyd el-Bekrî, Abdullah b. Abdulaziz b. Muhammed b. Eyyûb b. Amr, Câhiliye Arapları, Trc: Levent Öztürk, İstanbul 1998. el-Merrekûşî, Ebû Ali el-Hasen b. Ali b. Ömer, Kitâbu’l-İstibsâr fî Acâibi’l-Emsâr, Nşr: Sa’d Zağlûl Abdulhamîd, Kuveyt 1985. Halil Abdulkerim, Kureyş mine’l-Kabîle ile’d-Devleti’l-Merkeziye, Beyrut-Lübnan 1997. Hüseyn eş-Şeyh, el-Arab kable’l-İslâm, İskenderiye 1993.
• İbn-i İshak, Ebû Abdullah Muhammed b. İshak b. Yesar, es-Sîretü’n-Nebeviyye, Thk: Ahmed Ferid el-Mezîdî, Beyrut-Lübnan 2004. İbn-i Hişâm, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdülmelik, es-Sîretü’n-Nebeviyye, Thk: Mustafa es-Sakka, İbrâhim el-Ebyari, Abdülhafız Şelebi, Kâhire 1936. İbn-i Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa’d b. Meni’ Zühri, Kitâbu’t-Tabakâtu’l-Kebîr, Thk: Ali Muhammed Ömer, Kâhire 2001. İbrahim Sarıçam, Emevî- Hâşimî İlişkileri )İslam Öncesinden Abbasilere Kadar), Ankara 1997. M. Hanefi Palabıyık, “Câhiliye Dönemi ve İslâm’ın İlk Yıllarında OkumaYazma Faaliyetleri”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sa. 27, Erzurum 2007, s. 529- 560. M. Hanefi Palabıyık, “Hz. Peygamber’in Devlet Kurma Faaliyeti (Tarihi Arka Plan ve Teşri’ Açısından)”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sa. 17, Ankara 2002, s. 99- 126. M. Salih Arı, “Câhiliye Toplumundan Medenî Topluma Geçiş Süreci: Yeni Bir Sosyal Düzenin Kuruluşu”, İSTEM, sa. 2, Konya 2004, s. 173- 188. Max Nordau, Tarih Felsefesi, Trc: Levent Öztürk, İstanbul 2001. Mehmet Sait Hatipoğlu, “İslam’da İlk Siyasi Kavmiyetçilik: Hilâfetin Kureyşliliği”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 23 sa. 1, Ankara 1979, s. 121- 213. Muhammed Âbid Câbirî, İslam’da Siyasal Akıl, Çvr: Vecdi Akyüz, İstanbul 19 Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi, İstanbul 1966. Neşet Çağatay, İslam’dan Önce Arap Tarihi ve Câhiliye Çağı, Ankara 1957 Tarif Khalidi, “Mutezilî Tarih Yazıcılığı: Makdîsî’nin Kitâbu’l-Bed’ ve’tTârîh’i”, trc: Hayrettin Nebi Güdekli, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sa. 41, İstanbul 2011, s. 237- 252. Ünal Kılıç, “Kabile Asabiyeti Bakımından Yezid b. Abdilmelik’in Hilafeti”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sa. XIV/ 1, Sivas 2010, s. 51- Yasin Gadbân, Medinetü Yesrib Kable’l-İslâm, Amman 1993.