Klasik Fars Şiirinde Hz. Nuh / H.H. Noah in Classical Persian Poet

Yıl 2014, Sayı: 25, 233 - 261, 24.09.2014

Yasemin Yaylalı

Öz

Öz: Hz. Nuh, Fars edebiyatında özellikle Klasik şiirde sıkça kullanılan mazmunlardan biri olmuştur. Hz. Nuh, İdris’ten sonra kırk ya da elli yaşında peygamber olmuştur. Kuran’da bildirildiği üzere dokuz yüz elli yıl yaşamıştır. Hz. Nuh kendi zamanında kavmine azap gönderilen ilk peygamberdir. O, asırlarca kavmini doğru yola çağırmış; ancak onlar Hz. Nuh’un çağrısına kulak asmamışlardır. Bunlar arasında eşi Vâhile ve oğlu Kenan da vardır. Hz. Nuh, Allah’ın emriyle bir gemi yapmış; içine her canlıdan bir çifti ve kendisine inananları yerleştirmiştir. Tufan başladığında inanmayanlar helak olmuştur. Klasik Fars şiirinde şairler tarafından gerek Hz. Nuh’un gemisine, dokuz yüz elli yıl süren ömrüne, ona inanmayan karısı Vâhile ile oğlu Kenan’a ve Nuh Tufanına telmihler yapılarak; gerekse Kur’an’da Hz. Nuh kıssasının anlatıldığı ayetlerden iktibasta bulunularak sıkça yer verilmiştir. Nuh’un gemisi, Fars şiirinde genellikle huzura erme, kurtuluş ve sığınak simgesi olmuştur. Yaklaşık dokuz yüz elli yıl ömrüyle en uzun süre yaşayan Hz. Nuh’un ömrü de omr-i Nuh (Nuh ömrü) terimiyle Fars şiirinde çok uzun yaşamın simgesi olarak şairlerce kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Nuh, gemi, şiir.

Abstract: H.h. Noah Excellency is one of the significations used commonly in Persian Literature, especially in Classical Persian Poetry. After Idris (Enoch), H.h. Noah Excellency became prophet at nearly 40 or 50 years old. Reported in the Quran he lived for nearly 950 years. H.h. Noah excellency is the first prophet sent for as a torment for his eponym for the first time. Throughout the ages, he called his eponym for the right way. But, they always neglected his callings. Among those who did not obey to H.h. Noah’s callings, was his wife, Vahile and his son, Kenan. Upon the order of God, H.h. Noah built a ship, and when shipbuilding was ended, he settled a couple of every living animals and people who they obeyed to him on his ship’s board. When the flood started, those who do not believe in H.h. Noah were exhausted. In classical Persian Poetry, references were attributed to both H.h. Noah’s ship, and his life which lasted for 950 years and his faithless wife, Vahile, along with his son Kenan and H.h. Noah Flood. In addition, the verses where the tale of H.h. Noah Excellency is told at Quran were placed by Persian writers. H.h. Noah’s ship generally became the sign of shelter of peace and liberation. With his 950year- life, the life of  Prophet H.h. Noah accepted as the person with the longest life was used commonly in Persian Poetry with the term of omr-i Noah as the sign of long life by Persian writers.

Keywords: Noah, ship, poetry.

Anahtar Kelimeler

Nuh, gemi, şiir.

Kaynakça

• Abdullah Aydemir, İslâmî Kaynaklara Göre Peygamberler, Ankara 1992.
• ‘Alî Ekber Dihhudâ, Lugatnâme I-L, Tahran 1337 hş.
• Attâr-i Nîşâbûrî, İlahînâme (tsh. Muhammed Rızâ Şefî‘î-yi Kedkenî), Tahran 1387 hş. Attâr-i Nîşâbûrî, Mantıku’t-tayr (tsh. Muhammed Rızâ Şefî‘î-yi Kedkenî), Tahran 1388 hş. Bahattin Dartma, Nuh Tufanı, İstanbul 2005. Ekrem Sarıkçıoğlu, Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, Isparta 2011. Enverî, Dîvân-ı Enverî (nşr. Sa‘îd-i Nefîsî), Tahran 1337 hş. Fahruddîn-i Irâkî, Mecmu‘a-i Âsâr-i Fahruddîn-i Irâkî (tsh. Nesrîn-i Muhteşem), Tahran 1372 hş. Hâcû-yi Kirmânî, Dîvân-ı Kâmil-i Hâcû-yi Kirmânî (nşr. Sa‘îd-i Kâne‘î), Tahran 1374 hş. Hâfız-ı Şîrâzî, Dîvân-ı Hâfız-ı Şîrâzî (tsh. Seyyid ‘Alî-yi Muhammed), Tahran 1372 hş. Hâfız-ı Şîrâzî, Dîvân-ı Hâfız-ı Şîrâzî (nşr. Muhammed-i Kazvînî, Kâsım-ı Ğanî), Tahran 1384 hş. Hâkânî-yi Şirvânî, Dîvân-ı Hâkânî-yi Şirvânî I-II (nşr. Mîr Celâluddîn-i Kezzâzî), Tahran 1375 hş. İskender Pala, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul 2000. Kâ‘ânî-yi Şîrâzî, Dîvân-ı Hakîm Kâ‘ânî-yi Şîrâzî (tsh. Emîr Sânî‘î “Hânsârî”, Tahran 1380 hş. M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi I-II, İstanbul 2005. Menûçihrî-yi Dâmgânî, Dîvân-ı Menûçihrî-yi Dâmgânî (tsh. Muhammed-i Debîrsiyâkî), Tahran 1375 hş. Mes‘ûd-i Sa‘d-i Selmân, Dîvân-ı Mes‘ûd-i Sa‘d-i Selmân (tsh. Muhammed Veliyyü’lhak-ı Ensârî), Tahran 1339 hş. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Mesnevî-yi Ma‘nevî I-VI (tsh. R. A. Nicholsun), Tahran 1381 hş. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Külliyât-ı Şems-i Tebrîzî I-II (tsh. Nizâmuddîn-i Nûrî), Tahran 1388 hş.
• Muhteşem-i Kâşânî, Dîvân-ı Muhteşem-i Kâşânî (tsh. Mihr ‘Alî-yi Gurgânî), Tahran 1373 hş. Nâsır-ı Husrev, Dîvân-ı Nâsır-ı Husrev (nşr. Cihângîr-i Mansûr), Tahran 1375 hş. Nimet Yıldırım, Fars Mitolojisi Sözlüğü, İstanbul 2008. Nûruddîn ‘Abdurrahmân b. Ahmed Câmî, Mesnevî-yi Heft Evreng (tsh. Murtazâ Muderris-i Gîlânî), Tahran 1386 hş., s. 598. Ömer Faruk Harman, “Nûh”, DİA, İstanbul 2007, C. XXXIII, s. 224-227. Robert Graves-Raphael Patai, İbrani Mitleri (çev. Uğur Akpur), İstanbul 200 Senâî-yi Gaznevî, Dîvân-ı Hakîm Senâî-yi Gaznevî (tsh. Pervîz-i Bâbâyî), Tahran 1375 hş. Senâî-yi Gaznevi, Hadîkatu’l-hakîkâ ve Şerî‘atu’t-Tarîka (tsh. Muhammed Takî Muderris-i Razevî), Tahran 1387 hş. Sûzenî-yi Semerkandî, Hakîm Sûzenî-yi Semerkandî “ve Dîvân’ı” (nşr. Nâsıruddîn Şâh-ı Huseynî), Tahran 1344 hş. Şemîsâ, Sîrûs, Ferheng-i Telmîhât, Tahran 1386 hş. ‘Urfî-yi Şîrâzî, Külliyât-ı ‘Urfî-yi Şîrâzî I-III (tsh. Muhammed Veliyyü’l-hak-ı Ensârî), Tahran 1378 hş. Yâhakkî, Muhammed Ca‘fer, Ferheng-i Esâtîr ve Dâstân-i Vârehâ der Edebiyyât-i Fârsî, Tahran 1386 hş.