Some Poems of Rahmi Efendi from Harput which are Not Included in His Released Divan

Yıl 2020, Sayı: 36, 1 - 42, 04.09.2020

Ahmet Karataş

Öz

Hodja Rahmî Efendi is one of the most important poems of Harput (Elazığ) in the 19th century. He was born in 1217/1802 in Hoğu (Yurtbaşı), one of the central villages of Harput, and died there in 1303/1886. After his madrasa education in Harput, Antep and Kayseri, he returned to his village and worked there as a mudarris, and he was busy with science and poetry until his death. There are two works of Rahmî: Divan and Şerh-i Bostan. When he was about to die, he edited his Divan and handed it over to his friends for publication. The death of Rahmî Efendi coincided with the printing of the Divan. This work was published separately as two separate publications with the addition of several poems. While I was working on the collection of books belonging to the Harputlu Efendigil family in the Library of Ankara University Faculty of Theology, I found a copy of Rahmi Efendi's manuscript divan. In this manuscript I have seen some of his poems that have not been published so far. I added some of the his poems that I came across when I was scanning the newspaper Mamuretülaziz and made them ready for publication with this article.

Anahtar Kelimeler

Harput, Rahmi Efendi, divan, Mamuretülaziz newspaper

Harputlu Şâir Rahmî Efendi’nin Neşredilen Divânında Bulunmayan Bazı Şiirleri

Öz

Hoca Rahmî Efendi, Harput’un (Elazığ) XIX. asırdaki en önemli şâirlerinden biridir. 1217/1802’de Harput’un merkez köylerinden olan Hoğu’da (Yurtbaşı) doğmuş, 1303/1886’da yine orada vefât etmiştir. Harput, Antep ve Kayseri’deki medrese tahsilinden sonra köyüne dönerek orada müderrislik yapmış, vefâtına kadar da ilim ve şiirle meşgul olmuştur. Kendisinden geriye divânı ile Şirâzî’nin Bostan’ına yaptığı Türkçe şerh kalmıştır. Vefâtına yakın divânını düzenleyerek basmaları için dostlarına teslim etmiş, eserin basımıyla kendisinin vefâtı aynı günlere denk gelmiştir. Bu divân birkaç şiir ilâvesiyle iki ayrı neşir olarak bugünkü harflerle de okuyucuyla buluşmuştur. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Kütüphanesi’nde bulunan Harputlu Efendigil âilesine âit kitap koleksiyonuyla ilgili çalışırken Rahmî Efendi’nin en yakın arkadaşı Harput müftülerinden Ömer Naîmî Efendi’nin torunu müftü-müderris Mehmed Kemâleddin Efendi’nin istinsâh ettiği Rahmî Efendi divânını tespit ettik ve bu nüshada onun şimdiye kadar neşredilmemiş bazı şiirlerinin bulunduğunu gördük. Söz konusu koleksiyondaki bir mecmuada onun yayımlanmamış üç şiirine, Ma'mûretülazîz Gazetesi’ni tararken yine divân dışında kalmış üç şiirine daha rastladık. Bunları da yazma divânındaki yayımlanmamış şiirlerine ilâve ederek bu makale vâsıtasıyla neşre hazır hâle getirdik.

Anahtar Kelimeler

Harput, Rahmî Efendi, Divan, Ma'mûretülazîz Gazetesi

Kaynakça

• Arslan, Mehmet, “Hasan Hakkı Paşa, İşkodralı”, http://www. turkedebiyatiisimler sozlugu.com [erişim tarihi: 20.02.2020].
• Aydın, Mahir, “Doksanüç Harbi”, DİA, IX, İstanbul 1994, 498-499.
• Beysanoğlu, Şevket, Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları, I-II, İstanbul: Işıl Matbaası, 1957-1960.
• Cengiz, Halil Erdoğan- Eren, Gönül Hatay, Rahmi-i Harputî Divanı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1996.
• Dîvân-ı Rahmî-i Harputî, Ma‛mûretü’l-azîz: Vilâyet Matbaası, 1303.
• Dîvânu Ebî Temmâm et-Tâî (haz. Muhyiddîn el-Hayyât), yy., Nezâretü’l-Ma‛ârifi’l-Umûmiyye, 1973.
• Dîvânu Kays b. Züreyh (nşr. ve şrh. Abdurrahman el-Mustâvî), Beyrut: Dârü’l-Ma‛rife, 2004.
• Eser-i Merhûm Ziyâ Paşa: Tercî-i Bend ve Terkîb-i Bend, İstanbul: Ahmed Kâmil ve Şerîki Matbaası, 1928.
• Gencer, Ali İhsan, “Ayastefanos Antlaşması”, DİA, İstanbul 1991, IV.
• İnal, İbnülemin Mahmud Kemal, Son Asır Türk Şairleri, I-IV, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1969-1970.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi: Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri (1876-1907), VIII, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2007.
• Karaman, Oktay, “Diyarbakır Valisi Hatunoğlu Kurt İsmail Hakkı Paşa’nın Diyarbakır’daki Aşiretleri Islah ve İskân Çalışması [1868-1875]”, History Studies International Journal of History: Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi [Prof. Dr. Enver Konukçu Armağanı], Samsun 2012, s. 227-249.
• Karataş, Ahmet, “Harput Ulemâsından Müderris-Müftü Mehmed Kemâleddin Efendi”, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 49 (2015), s. 29-126.
• Karataş, Ahmet, “Kemâleddin Harputî Efendi’nin Şiirleri”, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 50 (2016), s. 71-135.
• Karataş, Ahmet, “Yeni Bilgiler Işığında Harputlu Şâir Rahmî Efendi ve Sâre Hatun (Sarahatun) Camii’nin Yeniden İnşâsına Yazdığı Kaside”, Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, VII/13 (2020), s. 51-86.
• Kavaz, İbrahim - Onur, M. Naci, Harputlu Rahmî Dîvânı, Ankara: İzzet Paşa Vakfı Yayınları (Ertem Matbaası), 1996.
• Ma‛mûretülazîz Gazetesi, nr. 88, 15 Ramazan 1302/ 29 Haziran 1885, s. 1.
• Ma‛mûretülazîz Gazetesi, nr. 92, 20 Şevvâl 1302/ 2 Ağustos 1885, s. 2-3.
• Ma‛mûretülazîz Gazetesi, nr. 96, 19 Zilka‛de 1302/ 30 Ağustos 1885, s. 2.
• Mecmûa, AÜİF Kütüphanesi, Yazmalar Blm., nr. 36.
• Mecmûa, AÜİF Kütüphanesi, Yazmalar Blm., nr. 36143.
• Rahmî-i Harputî, Dîvân, AÜİF Kütüphanesi, Yazmalar Blm., nr. 36812.
• Sunguroğlu, İshak, Harput Yollarında, I-IV, İstanbul: Elazığ Kültür ve Tanıtma Vakfı Yayınları, 1958-1968.
• Yalçın, Hayriye, Sırp Çete Hareketleri ve Osmanlı Devleti (1804-1878), yüksek lisans tezi, 2010, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.