Osmanlı Belge ve Kaynakları Işığında 16. Yüzyıl Başlarında Osmanlı’nın Cezayir’e Girişinin Boyutları ve Arka Planı )Arşiv ve Analitik Çalışma(

Yıl 2022, Sayı: 41, 247 - 265, 28.10.2022

Metin Şerifoğlu

https://doi.org/10.26650/jos.1139779

Öz

Bu araştırma, 16. yüzyılın başlarında Osmanlı’nın Cezayir’e müdahalesini, boyutları ve arka planlarını ele almaktadır. Biz bu konuyu o tarihî döneme ait bir takım Osmanlı belge ve kaynaklarına dayanarak inceledik. Bu araştırmadaki amacımız, bu müdahalenin gerçekliğini, boyutlarını ve arka planlarını anlamak ve Osmanlıların Cezayir’i işgal edip servetini ve mülkünü yağmaladığını söyleyen bazı tarihçilerin iddialarını ortaya çıkarmaktı. Hayreddin Barbaros’un anıları, Osmanlı belgeleriyle birlikte, Osmanlı korsanlığı ile ilgili bazı tarihi araştırmaların ortaya koyduğu olumsuz imajı ortadan kaldıran en önemli tarihi kaynaklardan biridir. Bu arada Barbaros Hayreddin, deniz cihadı, hayır işleri, ezilen yoksullara yardım ve İspanya liderliğindeki Avrupa Haçlı projesine karşı koyma stratejilerinden birinin anlamını listeleyerek korsanlığın başka bir resmini sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cezayir, Osmanlılar, İspanya, Avrupa, Barbaros, Kuzey Afrika, Korsanlık

Teşekkür

Bilimsel emeğiniz için kıymetli editör hocamıza çok teşekkür ederim

Dimensions and Backgrounds of the Ottoman Entry into Algeria at the Beginning of the 16th Century in the Light of Ottoman Documents and Sources )Archival and Analytical Study(

Öz

This research deals with the issue of the Ottoman intervention in Algeria, as well as its dimensions and background during the first quarter of the 16th century. The study of this subject is based on a number of Ottoman documents as well as on sources who lived through that historical period and has been conducted in order to understand the reality of this intervention, its dimensions, and background. This research also seeks to reveal the falsehood of what some historians have said about the Ottoman intervention in Algeria being a colonial intervention based on seizing its wealth and property. The memoirs of Khair al-Din Barbaros along with the Ottoman documents are some of the most important historical sources and testimonies that were able to dispute the negative image some historical studies on Ottoman piracy had presented. Meanwhile, Khair al-Din presented another picture of piracy by listing the meanings of maritime jihad, charitable work, and helping the oppressed poor, as well as one of the strategies for confronting the Spanish-led European Crusade project

Anahtar Kelimeler

Algeria, Ottomans, Spain, Europe, Khair al-Din Barbarossa, North Africa, Piracy

أبعاد وخلفيات الدخول العثماني إلى لجزائر في بداية القرن 16م على ضوء الوثائق والمصادر العثمانية (دراسة أرشيفية تحليلية)

Öz

يتناول هذا البحث مسألة التدخل العثماني في الجزائر وأبعاده وخلفياته خلال الربع الاول من القرن 16. وقد قمنا بدراسة هذا الموضوع بالاستناد إلى جملة من الوثائق والمصادر العثمانية التي عايشت تلك الفترة التاريخية حتى نفهم حقيقة هذا التدخل وأبعاده وخلفياته، وأن نقف على حقيقة ماذهب إليه العديد من المؤرخين من أن التدخل العثماني للجزائر كان تدخلا استعماريا من أجل أخذ ثرواتها وممتلكاتها. وتعد مذكرات خير الدين برباروس إلى جانب الوثائق العثمانية أحد أهم المصادر والشهادات التاريخية التي نسفت تلك الصورة النمطية التي قدمتها بعض الدراسات التناريخية على أن القرصنة العثمانية ماهي إلى مجموعة من اللصوص وقطاع الطرق، استخدمتهم الدولة العثمانية للسيطرة على الجزائر وشمال إفريقيا، بينما يقدم خير الدين صورة اخرى للقرصنة قائمة معنى الجهاد البحري والعمل الخيري ومساعدة الفقراء والمظلومين، وإحدى الاستراتيجيات لمواجهة المشروع الاوروبي الصليبي بقيادة إسبانيا.

Anahtar Kelimeler

الجزائر, العثمانيون, إسبانيا, اوروبا, بربروس, شمال إفريقيا

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri:
• BOA, Osmanlı Arşivi. TSMA. No: 3293/1 BOA, Osmanlı Arşivi. TSMA No:6456/1 BOA, Osmanlı Arşivi. TSMA No:3054/1
• BOA, Osmanlı Arşivi. DVNSMHM. d. No 72/723 BOA, Osmanlı Arşivi. TSMA No:5910/1
• BOA, Osmanlı Arşivi. DVNSMHM. d. No 42/346 BOA, Osmanlı Arşivi. DVNSMHM. d. No 6/972 BOA, Osmanlı Arşivi. TSMA No: 7671/1
• BOA, Osmanlı Arşivi. TSMA No: 6456/1 BOA, Osmanlı Arşivi. TSMA, No: 2598/1 BOA, Osmanlı Arşivi. TSMA. No:7671/1
• Barbaros, Hayreddin. Muzekkerât Hayreddin Barbaros. Trc. Muhammed Darraj. Cezayir: Şeriket el-Esâle li’n-Neşir ve’t-Tevzî’, 2010.
• Benammar, Hmidâdu. ”el-Mesâdir el-Mehalliyye Fî Kitabet Târîh el-Cezâir fi’l-Ahd el-Osmânî“. el-Mecelle et-Târihiyye el-Arabiyye lid-Dirâset el-Osmâniyye. 61-62 )2020(.
• Çelebi, Katib ve Haci, Halife. Tuhfetü’l-Kibâr fî Esfâr el-Bihâr. İstanbul: Matbaa-i Bahriye, 1339. İlter, Aziz Samih. Şimâlî Afrikadaki Türkler. İstanbul: Vakit Gazetesi Yayınları, 1936.
• Kahraman, Kemal. ”Cezayir“. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1993, 7/486. Bozkurt, Nebi. ”Korsan“, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Piri Reis, Muhiddin. Kitab-ı Bahriye. İstanbul: Ertuğrul Zekâî, 1988.
• Şâhîn, Sureyyâ. Devru’l-Kenîse fî Hedmi ed-Devle el-Osmâniyye. Çev. Muhammed Harb. Cidde: Dâr el- Menâre lin’Neşri vet-Tevzî’, 1997.
• Şinnâvî, Abdulaziz. ed-Devle el-Osmâniyye Devletun İslâmiyye Mufterâ Aleyhâ. Kahire: Matbaat Camiat el-Kâhire, 1980.
• Temîmî, Abdulcelîl. ”Evvel Murâsele Min Ehli’l-Cezayir ilâ Essultân Selîm el-Evvel Fî Senet 1519“. el- Mecelle et-Târîhiyye. VI )1976(.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1983.