Analyzing the Turkish and Arabic Subtitle Translations of English Idioms in the Animated Movie Ice Age: The Meltdown

Yıl 2023, Sayı: 42, 53 - 74, 28.04.2023

Arife Eray , Muammer Sarıkaya

Öz

Idioms play an important role in cultural formation and are also an indispensable part of a language. These phrases usually have different unique meanings and cause much confusion in the translation process. Idioms carry the semantic values of each society and contain the customs, traditions, and lifestyles of that geography; thus, they may not have a direct equivalent in the target language. Therefore, the translation with the closest meaning to the desired expression in the source language is preferred in the translation process. As with every kind of translation, idioms are frequently observed in audio-visual translation products as well. Just as the importance of audio-visual translations has increased these days in the communications between different societies, so has the interest of translation scholars in this field also increased. This brings up dubbing and subtitle translation studies, which are the two basic types of audio-visual translation. This study analyzes the types of English idioms used in Ice Age: The Meltdown, produced by Blue Sky Studios in 2006 as the second in the series of animated Ice Age movies, and the translation strategies used for the Turkish and Arabic subtitle translations of the idioms encountered in this movie. The data analysis section of this study utilizes Chitra Fernando’s idiom typology, Henrik Gottlieb’s subtitle translation strategies, and Mona Baker’s idiom translation strategies. Within this scope the analyses evaluate whether the idioms in question are source- or target language-oriented. In this context, the study has determined that the analyzed translations are closer to the target language.

Anahtar Kelimeler

Audiovisual translation, subtitle, idiom translation, idiom types, animation movies

Ice Age: The Meltdown Animasyon Filmindeki İngilizce Deyimlerin Türkçe ve Arapça Altyazı Çevirilerinin İncelenmesi

Öz

Bir kültürün oluşumunda önemli bir rol oynayan deyimler aynı zamanda dilin vazgeçilmez bir parçasıdır. Genellikle gerçek anlamından farklı, kendine özgü anlamları olan bu söz öbekleri çeviri sürecinde çeşitli karmaşalara sebep olmaktadır. Her toplumun kendine ait anlamsal değerlerini taşıyan ve söz konusu coğrafyanın örf, adet, gelenek, görenek ve yaşam biçimlerini barındıran deyimlerin çeviri esnasında hedef dilde birebir karşılığı bulunmayabilir. Bundan dolayı çeviri sürecinde kaynak dilde ifade edilmek istenen anlama en yakın çeviri tercih edilmektedir. Her çeviri türünde olduğu gibi görsel-işitsel çeviri ürünlerinde de deyimler sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde toplumların birbiriyle iletişiminde görsel-işitsel çevirinin önemi arttıkça çeviribilimcilerin bu alana olan ilgisi de aynı ölçüde artmaktadır. Bu da görsel-işitsel çevirinin iki temel türü olan dublaj ve altyazı çeviri çalışmalarını gündeme getirmektedir. Bu çalışmada 2006 yılında Blue Sky Studios tarafından üretilen Ice Age animasyon film serisinin ikinci filmi olan Ice Age: The Meltdown (Buz Devri: Erime Başlıyor) filminde kullanılan İngilizce deyimlerin türleri ve bu deyimlerin Türkçe ve Arapça altyazı çevirilerinde kullanılan çeviri stratejileri analiz edilmiştir. Verilerin analizinde Chitra Fernando’nun deyim tipolojisi, Henrik Gottlieb’in altyazı çeviri stratejileri ve Mona Baker’in deyim çeviri stratejileri kullanılmıştır. İncelemede söz konusu deyimlerin kaynak dil odaklı mı yoksa hedef dil odaklı mı oldukları değerlendirilmiştir. Bu bağlamda yapılan çevirilerin hedef dile yakın aktarımlar olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Görsel-işitsel çeviri, alt yazı, deyim çevirisi, deyim türleri, animasyon filmler.

Kaynakça

• Ahmed Emin. “Arap Edebiyatında Meseller”. çev. Zehra Özli, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2(2012), 219-223.
• Aksan, Doğan. Anadilimizin Söz Denizinde . Ankara: Bilgi Yayınevi, 2002. Aksan, Doğan . Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Bilgi Yayınevi, 2015.
• Aksoy, Ömer Asım. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 2 (Deyimler Sözlüğü). İstanbul: İnkılap Yayınevi, 2017. Baker, Mona. In other words: A coursebook on translation. Abingdon, Oxon: Routledge, 2011.
• Bilgin, Abdulcelil. Kur’an’daki Deyimler ve Zemahşeri’nin Keşşaf ’ı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
• Chaume, Frederic. «The turn of audiovisual translation: New audiences and new Technologies.» Translation Spaces 2. 2013: 105-123.
• Chiaro, Delia. «Audiovisual Translation.» The Encyclodepia of Applied Linguistics içinde. yazan C. A. Chapelle, 1050-1060. UK: Blackwell Publishing Ltd., 2013.
• Dewi, Indry Caesarria. «Audiovisual Translation of English Idioms in Harry Potter and The Deathly Hallows Movie: An Analysis of English To Indonesian Subtitle.» Passage. 2016: 56-69.
• Doğru, Erdinç. Dilin Derin Devleti Deyimler. Ankara: Fecr Yayınları, 2011.
• Durmuş, İsmail. «Mesel.» TDV İslam Ansiklopedisi. 25.01.2014. https://islamansiklopedisi.org.tr/mesel#1 (erişildi: 11.01.2022).
• Erdoğan, Nesrin. «Altyazı ve Dublaj Çevirileriyle İlgili Yöntem ve Tekniklerin Çeviribilim Açısından İncelenmesi .» Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
• Erkalan Çakır, Nesibe. «Çeviri ve Spor Açısından Çokkültürlülük.» Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Uluslararası Filoloji ve Çeviribilim Dergisi. 2020: 149-170.
• Fernando, Chitra. Idioms and idiomacity. New York: Oxford University Press, 1996.
• Gottlieb, Henrik. «Language-political implication of subtitling.» Topics in Audiovisual Translation içinde. yazan Pilar Orero. 83-100. Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 2004.
• Gottlieb, Henrik. «Subtitling- “A New University Discipline”.» Teaching Translation and Interpreting: Training, talent and experience içinde. yazan Cay Dollerup ve Anne Loddegaard. Philadelpia: John Benjamins Publishing Company, 1992.
• Günay Köprülü, Sevtap. «Görsel-İşitsel Çeviri.» International Journal of Languages’ Education and Teaching. 2016: 160-170.
• Gürçağlar, Şehnaz Tahir. Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları, 2016.
• Howwar, Montgomery. «Seeking the nature of idioms: A socio-cultural study in idiomatic English and Arabic meanings.» International Journal of Scientific and Research Publications. 2013: 13.
• İbn Reşîk, Ebu ‘Ali el-Hasan bin Reşîk el-Kayrevânî. el-‘Umde fî Mehâsini’ş-şi’r ve Âdâbihi. Beyrut: Dâru’l- Cîl., 1981.
• Jaskanen, Susanna. «On the inside track to Loserville, USA: Strategies used humorin translating humour in two Finnish versions of Reality Bites. .» Pro Gradudissertation, University of Helsinki, (1999).
• Krefting, Laura. «Rigor İn Qualitative Research: The Assessment Of Trustworthiness.» The American Journal of Occupational Therapy. 1991: 214-222.
• Kuran, Nedret Pınar. Kültürlerarası İletişim Aracı Olarak Çeviri: Ingeborg Bachmann’ın Das dreißigste Jahr adlı Öyküsü’nün Türkçe ve İngilizce Çevirileri üzerinde bir Eleştiri Denemesi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, 1993.
• Lewis, Michael. Implementing the lexical approach. Boston: Thomson, 2002.
• Merriam-Webster. Idiom. https://www.merriam-webster.com/dictionary/idiom (erişildi: 10 02, 2022). Nâsîf, İmil. Erva’ mâ Kîle mine’l-Emsâl. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1994.
• Newmark, Peter. A Text Book of Translation. London: Prentice Hall Inc., 1988.
• Okyayuz, Ayşe Şirin ve Mümtaz Kaya. Görsel-İşitsel Çeviri Eğitimi. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2017. Rianantang, Cylas Desidarius. “Classification of Translation Strategies of Pure Idioms in The Translation of
• Pramoedya’s Rumah Kaca into House of Glass by Max Lane”. (Lisans tezi, Sanata Dharma Üniversitesi, 2010).
• Sarıkaya, Muammer. «Arap Göç Edebiyatinda Aforizmalar.» Nüsha Şarkiyat Araştırmalar Dergisi. 2004: 7-24.
• Sponholz, Christine. «Teaching Audiovisual Translation Theoretical Aspects, Market Requirements, University Training and Curriculum Development.» Johannes Gutenberg-Universität Mainz, 2003. Türk Dil Kurumu. Deyim. https://sozluk.gov.tr/ (erişildi: 10.15.2022).
• Vardar, Berke. Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. Ankara: TDK Yayınları, 1982. Vermeer, Hans J. A Skopos Theory of Translation. Heidelberg: Text Con Text Verlag, 1996. Yücel, Faruk. Çevirinin Tarihi. İstanbul: Çeviribilim Yayınları, 2016.
• Zhang, Ying, ve Junyan Liu. «Subtitle translation strategies as a reflection of technical limitations: a case study of Ang Lee’s films.» Asian Social Science. 2009: 113-118.