Historiography as a Means of Creating Enemy: The Perception of the Holy City and Jerusalem in Crusader Sources

Yıl 2023, Sayı: 42, 75 - 94, 28.04.2023

Ayşe Çekiç

https://doi.org/10.26650/jos.1225310

Öz

The most important reason dominating the Crusades is the desire to save the city of “Holy Jerusalem” from the hands of the Muslims, who are considered pagan. This desire laid the groundwork for the perception of “Jerusalem is ours, we must save it”, as well as the idea of taking the Crusaders to Jerusalem on behalf of pilgrimage. When the historiography, which was created due to the intentional attempt to create an enemy of this approach, was processed through Jerusalem, it served both to save Jerusalem and to internalize the perception of Jerusalem in the imagination of the Crusaders.The article focuses on how and in what way the idea of the sanctity of Jerusalem was handled in the Crusader chronicles. While the purpose of this idea in creating the “other”, that is, the enemy Muslim, is put forward from the sources of the Crusaders, the benefits of using it as a historical material are mentioned. In the sanctification of Jerusalem, the instrumentality of historiography during the Crusades was evaluated in this way. In the article, causality and instrumentality methods are used together. In this context, it has been tried to make it clear why the perception of Jerusalem was processed in the Crusader sources and how it served as an instrumental to historiography..

Anahtar Kelimeler

Crusaders, Jerusalem, Perceptions of Jerusalem, Muslims, Historiography

Düşman Yaratma Aracı Olarak Tarih Yazımı: Haçlı Kaynaklarında Kutsal Şehir Algısı ve Kudüs

Öz

Haçlı Seferlerini domine eden en önemli sebep “Kutsal Kudüs” şehrinin putperest addedilen Müslümanların elinden kurtarılma arzusudur. Bu arzu Haçlıları Kudüs’e hac vazifesi adına götürme düşüncesinin yanında “Kudüs bizimdir kurtarmalıyız” algısının oluşmasına da zemin hazırlamıştır. Bu yaklaşımın kasıtlı bir düşman yaratma girişimi olmasından kaynaklı oluşturulan tarih yazımı, Kudüs üzerinden işlendiğinde ise hem Kudüs’ü kurtarmaya hem de Kudüs algısının Haçlı muhayyilesinde içselleştirilmesine hizmet etmiştir. Makalede, Haçlı kroniklerinde Kudüs’ün kutsallığı düşüncesinin nasıl ve ne şekilde işlendiği üzerinde durulmuştur. Bu düşüncenin “öteki” yani düşman Müslüman yaratmadaki gayesi Haçlı kaynaklarından hareketle ortaya konulmakla birlikte, bunun tarihi bir malzeme olarak kullanımının faydalarına değinilmiştir. Kudüs’ün kutsallaştırılmasında Haçlı Seferleri esnasında tarih yazımının araçsallığı da bu minvalde değerlendirilmiştir. Makalede nedensellik ve araçsallık yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Bu çerçevede neden Haçlı kaynaklarında Kudüs algısının işlendiği ve tarih yazımına araçsal bir vaziyette nasıl hizmet ettiği aşikâr kılınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Haçlılar, Kudüs, Kudüs Algısı, Müslümanlar, Tarih yazıcılığı

Kaynakça

• Abu’l Farac, Bar Hebraeus Gregory. Abû’l-Farac Tarihi. Çeviren Ömer Rıza Doğrul. C. II. Ankara: TTK, 1999. Agibalova-Donskoy, Ye.-G. Ortaçağ Tarihi. Çeviren Çağdaş Sümer. İstanbul: Yordam, 2017.
• Asbridge, Thomas. Haçlı Seferleri. Çeviren Ekin Duru. İstanbul: Say, 2014.
• Augustinus. Tanrı Devleti (Seçmeler). Çeviren Öncel Sencerman. Ankara: Bilgesu, 2021. Ayan, Ergin, Haçlı Tarihi. Çev. Anonim. İstanbul: Selenge, 2013.
• Barber-Bate, Malcolm-Keith. Letters From the East (Crusaders, Pilgrims and Settlers in the 12th-13th Centruise. UK: Ashgate, t.y.
• Cahen, Claude. Haçlı Seferleri Zamanında Doğu ve Batı. Çeviren Mustafa Daş. İstanbul: Yeditepe, 2016.
• Çalışır, A. Onur, ed. Denizaşırı Ülkeden Havadisler: Haçlıların Mektupları (1097-1252). İstanbul: Kutlu, 2018. Çekiç, Ayşe. Kudüs’ün Gölgesinde Eyyûbî - Haçlı İlişkileri 1171 - 1250 (Savaş, Diplomasi ve Barış). Ankara: Gece Kitaplığı, 2020.
• Dawson, Christopher. Batı’nın Oluşumu. Çeviren Dinç Tayanç. İstanbul: Dergah, İstanbul. Demirkent, Işın. Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 1997.
• Deuilli Odo. II. Haçlı Seferi (VII. Louis’in Doğu’ya Seyehati). Çeviren Caner Togaç. İstanbul: Kronik, 2021.
• Fulcherius Carnotensis. Kudüs Seferi “Kutsal Toprakları Kurtarmak”. Çeviren İlcan Bihter Barlas. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları, 2009.
• Geoffroi de Villehardouin-Henri de Valenciennes. Kontantinopolis’te Haçlılar. Çeviren Ali Berktay. İstanbul: İletişim, 2001.
• Gibbon, Edward. Roma İmparatorluğunun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi. Çeviren Asım Baltacıgil. C. III. İstanbul: İndie, 2019.
• Gunther Von Pairis. Konstantinopolis’in Zaptı (Bir Keşişin Kaleminden IV. Haçlı Seferi). Çeviren Kutsi Aybars Çetinalp. İstanbul: Kronik, 2022.
• İbn Şeddad, Bahaadin. Selahaddin-i Eyyubi. Çeviren M. Selim Bilge. Diyarbakır: Lis yayınları, 2015. İbnü’l-Esîr, İzzeddin. el- Kâmil fi’t- Târîh Tercümesi. Çeviren Heyet. C. 9. İstanbul: Ocak, 2016.
• İncil. İstanbul: Yeni Yaşam, 2016.
• Jean de Joinville. Bir Haçlının Hatıraları. Çeviren Cüneyt Kanat. İstanbul: Yeditepe, 2016.
• Jones, Dan. Haçlılar: Kutsal Topraklar Uğruna Yapılmış Savaşların Kanla Yazılmış Öyküsü. Çeviren Melisa Miller. İstanbul: Kuzey Yayınları, 2020.
• Kanat-Burçak, Cüneyt-Devrim. Sorularla Haçlı Seferleri. İstanbul: Yeditepe, 2015. Lewis, Bernard. Çatışan Kültürler. Çeviren Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Profil, 2021.
• Nazif, Süleyman. Hz. İsa’ya Açık Mektup. Editör Emir Hüseyin Yiğit. İstanbul: Büyüyenay, 2016.
• Nicolle, David. Birinci Haçlı Seferi 1096-99. Çeviren L. Ece Sakar. İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2013. Öz, Mustafa. “Hâkim-Biemrillâh”. İçinde DİA, 15:199-201. TDV, 1992.
• Paine, Mike. Haçlı Seferleri. Çeviren Cumhur Atay. İstanbul: Kalkedon, 2011.
• Peter Tudebodus. Bir Tanığın Kaleminden Birinci Haçlı Seferi Kudüs’e Yolculuk. Çeviren Süleyman Genç. İstanbul: Kronik Yayınları, 2019.
• Pirenne, Henri. Hz. Muhammed ve Charlemagne. Çeviren Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Yayınları, 2006. Polat, Ziya. “Kudüs Katliamı Bağlamında Haçlı Seferlerinin Sebepleri”. Milel ve Nihal. 16, 16/1 (2019): 175-98.
• ———. Umut İradesi: İmadüddin Zengi. İstanbul: Hiperlink, 2019.
• Raimundus Aquilers. Haçlılar Kudüs’te Bir Papazın Gözünden İlk Haçlı Seferi. Çeviren Süleyman Genç. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2019.
• Runciman, Steven. Haçlı Seferleri Tarihi. Çeviren Fikret Işıltan. C. I. Ankara: TTK, 2008. Usta, Aydın. Çıkarların Gölgesinde Haçlı Seferleri. İstanbul: Yeditepe, 2016.
• Voegelin, Eric. Siyasi Dinler. Çeviren Sezai Zeybekoğlu. İstanbul: Küre, 2021. Watson, Peter. Fikirler Tarihi: Ateşten Freud’a. Çeviren heyet. İstanbul: YKY, 2020.
• Willermus Tyrensis. Haçlılar Türkler Karşısında Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği III (1143-1184). İstanbul: Kronik Yayınları, 2019.
• ———. Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği-Başlangıçtan Kudüs’ün Zaptına Kadar-. Çeviren Ergin Ayan. İstanbul: Ötüken, 2016.