The Second Man or a Remarkable Exception? Marcel Mauss as a Savant Unable to Be Positioned in the Social Sciences

Yıl 2020, Cilt: 40 Sayı: 1, 499 - 539, 23.07.2020

Şeyda Sevde Tunçbilek

Öz

Marcel Mauss (1872-1950), due to his cautious approach toward the conditions of the period and the burden social relations had brought as well as toward theoretical generalizations, never converted the articles he had published in L’Année Sociologique or the broadly dispersed articles he had written into a general theory by seating them in a conceptual framework. Therefore, categorizing Mauss’ studies, which had crossed the traditional boundaries among disciplines in one thrust, following his intellectual footsteps, and stabilizing his modus operandi in the epistemological and methodological sense are quite difficult. Mauss’ studies, which remain in fragments, had long been seen as a complement to Durkheim’s sociology project, and Mauss had been sentenced to the position of a natural and mandatory successor. Since the 1980s, however, approaches assessing Mauss as a direct follower of Durkheim have lost altitude, and the idea that Mauss had been a remarkable exception came to the agenda through his areas of interest in such things as beliefs, rituals, categories, of thought, symbols, techniques of body, and collective representations, together with studies from social scientists like Marcel Fournier, Camille Tarot, Irène Théry, and Alain Caillé, especially in regard to Revue de M.A.U.S.S. (Mouvement anti-utilitariste dans les sciences sociales), and through orientations such as the totality of social fact, critiques on ethnocentrism, social morphology studies, and the defense of cultural relativism. By underlining the unique aspects of Mauss’ sociological and anthropological approach, this study substantially contributes to the movement that has surrendered to his originality and abandoned studying Mauss adjacent to Durkheim. Though, here, Mauss’ studies, oscillating between the secondary-man position and being a remarkable exception are discussed with an alternative reading that ignores not the intimacy and professional proximity between Durkheim and Mauss but also does not condemn Mauss to Durkheim-centered reading.

Anahtar Kelimeler

Anthropology, Sociology, Total social fact, Gift, Habitus, Symbolic meaning, Techniques of body

İkinci Adam ya da Kayda Değer Bir İstisna: Sosyal Bilimlerde Konumlandırılamayan Bir Düşünür Olarak Marcel Mauss

Öz

Fransa’da antropolojinin kurucusu Marcel Mauss (1872-1950) gerek dönemin koşulları ve sosyal ilişkilerinin getirdiği yük gerekse teorik genellemelere karşı temkinli yaklaşımı sebebiyle çok geniş bir yelpazede kaleme aldığı çalışmalarını kavramsal bir çerçeveye oturtarak genel bir kurama dönüştürmemiştir. Bu nedenle Mauss’un disiplinler arasındaki geleneksel sınırları tek hamlede geçen çalışmalarını kategorize etmek, düşünsel izleğini takip etmek, epistemolojik ve metodolojik anlamda modus operandisini sabitlemek oldukça güçtür. Mauss’un fragmanlar halinde kalan çalışmaları uzun süre Durkheim’ın sosyoloji projesinin bir tamamlayıcısı olarak görülmüş, Mauss doğal ve zorunlu bir vârislik pozisyonuna mahkûm edilmiştir. Ancak 1980’li yıllardan itibaren bu tür yaklaşımlar irtifa kaybetmiş; inançlar, ritüeller, düşünce kategorileri, semboller, bedensel teknikler ve kolektif temsiller gibi ilgi alanları ve toplumsal olguların bütünselliği, etnosentrizm eleştirisi, sosyal morfoloji incelemeleri, kültürel görecelilik savunusu gibi yönelimleri ile Mauss’un sosyal bilimler tarihinde kayda değer bir istisna olduğu düşüncesi gündeme gelmiştir. Bu çalışma, Mauss’un sosyolojik ve antropolojik yaklaşımının özgün yanlarının altını çizerek, Mauss’u Durkheim düşüncesine bitişik okumaktan vazgeçen ve orijinalliğini teslim eden akıma büyük ölçüde katılmaktadır. Ancak burada Mauss’un ikinci adam pozisyonu ile kayda değer bir istisna olma hâli arasında salınan çalışmaları Durkheim ve Mauss arasındaki insani ve mesleki yakınlıkları görmezden gelmeyen ama aynı zamanda Mauss’u Durkheim-merkezli okumalara da hapsetmeyen alternatif bir okuma biçimiyle ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Antropoloji, Sosyoloji, Bütünsel toplumsal olgu, Armağan, Habitus, Sembolik anlam, Bedensel teknikler

Kaynakça

• Abélès, M. (2017). Devletin Antropolojisi (2. basım, N. Ökten, Çev.). Dipnot Yayınları.
• Bert, J.-F. (2012). L’Atelier de Marcel Mauss-Un anthropologue paradoxal. CNRS Éditions.
• Bert, J.-F. (2012). Par quoi se définit une religion « élémentaire » ? Notes sur le séminaire de Marcel Mauss à l’EPHE (1922-1923). Archives de Sciences Sociales des Religions, 159, 171–201.
• Birnbaum, P. (1984). Marcel Mauss: Socialisme et bolchévisme. Dans: P. Birnbaum, Dimensions du pouvoir (pp. 55–60). Presses Universitaires de France.
• Bourdieu, P. (2009). Bekârlar Balosu (Ç. Eroğlu, Çev.). Dost Kitabevi Yayınları.
• Bourdieu, P., & Wacquant, L. (2014). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar (7. basım, N. Ökten, Çev.) İletişim Yayınları.
• Caillé, A. (2010/2). Ouverture maussienne. Revue de MAUSS, 36, 25–33.
• Chanial, P. (2010/2). Bourdieu, un « héritier » paradoxal? Reveu du MAUSS, 36, 483–492.
• Deliège, R. (2006). Une histoire d’anthropologie. Éditions du Seuil.
• Dumont, L. (1983). Marcel Mauss: une science en devenir. Dans Essais sur l’individualisme: Une perspective anthropologique sur l’idéologie moderne (pp. 193–215). Éditions du Seuil.
• Dzimira, S. (2007). Marcel Mauss, savant et politique. Édition La Découverte/M.A.U.S.S.
• Eriksen, T. H., & Nielsen, F. S. (2014). Antropoloji tarihi (4. basım, A. Bora, çev.). İletişim Yayınları.
• Fournier, M. (1994). Marcel Mauss. Fayard. Fournier, M. (1996). L’élection de Marcel Mauss au Collège de France. Genèses. Sciences sociales et histoire, 22(1), 160–165.
• Fournier, M. (1996). Si je devais réécrire la biographie de Marcel Mauss... Revue européenne des sciences sociales, 34(105), 27–37.
• Fournier, M. (2010/2). Durkheim, Mauss et Bourdieu: Une filiation? Revue de MAUSS, 473–482.
• Marcel Mauss (1872-1950). Trivium [En ligne]. Kabakcı, E. (2019). Sosyolojiyi kurmak. Vadi Yayınları.
• Lévi-Strauss. (2013). Marcel Mauss’un Eserine Giriş. Sosyoloji ve Antropoloji içinde (Ö. Doğan, Çev., s. 15–57). Doğu Batı Yayınları.
• Lévi-Strauss, C. (1960). Leçon inaugurale faite le Mardi 5 Janvier 1960. Chaire d’Anthropologie Sociale, Collège de France.
• Mauss, M. (1971). Essais de sociologie. Éditions de Minuit. Mauss, M. (2001a). Effet physique chez l’individu de l’idée de mort suggérée par la collectivité. Dans Sociologie et Anthropologie (pp. 313–330). Quadrige / PUF.
• Mauss, M. (2001b). Esquisse d’une théorie générale de la magie (9e édition). Dans Sociologie et Anthropologie (pp. 3-141). Quadrige / PUF.
• Mauss, M. (2001c). Les techniques du corps. Dans Sociologie et Anthropologie (pp. 365–386). Quadrige / PUF.
• Mauss, M. (2001d). L’Ethnographie en France: Une science négligée, un musée à former. Revue européenne des sciences sociales, 1(49), 209–234.
• Mauss, M. (2012). Leçon d’ouverture de Marcel Mauss donnée le 23 février 1931 (Archives familiales). Dans J.-F. Bert, L’Atelier de Marcel Mauss (pp. 249–264). CNRS Éditions.
• Mauss, M. (2013). Sosyoloji ve Antropoloji (4. basım, Ö. Doğan, çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Mauss, M., & Murray O., S. (1989). A 1934 Interview with Marcel Mauss. American Ethnologist, 16(1), 163–168.
• Mauss, M., & Philippe, B. (1979). L’œuvre de Mauss par lui-même. Revue française de sociologie (20-1), 209–220.
• Moebius, S. & Nungesser, F. (2013). La filiation est directe : Der Einfluss von Marcel Mauss auf das Werk von Claude Lévi-Strauss. European Journal of Sociology, 54, 231–263.
• Tarot, C. (1999). De Durkheim à Mauss, l’invention du symbolique : Sociologie et science des religions. Editions La Découverte / M.A.U.S.S.
• Tarot, C. (2003). Sociologie et anthropologie de Marcel Mauss. La Découverte.
• Tarot, C. (2010/2). Un inconnu célébrissime: Marcel Mauss. Reveu de MAUSS, 36, 21–24.