Otizmli Çocuğu Olan Ailelerin Zorunlu Eğitim Sonrası Süreçte Karşılaştıkları Sorunların Sosyal Hizmet Perspektifinden Değerlendirilmesi ve Çözüm Önerileri

Yıl 2022, Sayı: 82, 439 - 465, 30.06.2022

Alp Koçer , Fatih Kucur

https://doi.org/10.26650/jspc.2022.82.10501994

Öz

Otizmli çocukların sayılarının gün geçtikçe artması, otizmli yetişkin olan bireylere yönelik hizmetlere olan ihtiyacı artırmaktadır. Türkiye’de otizmli bireylere yönelik verilen eğitim alanındaki hizmetler devlet okullarındaki programlarla sınırlıdır. Bu nedenle araştırmanın amacı otizmli çocuğa sahip ailelerin zorunlu eğitim sonrası süreçte karşılaştıkları sorunları sosyal hizmet perspektifinden değerlendirerek, karşılaşılan bu sorunlara sosyal hizmet prensipleri çerçevesinde çözüm önerileri sağlamaktır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden biri olan fenomenolojik araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, otizmli çocukları 18 yaş üstü ve zorunlu eğitimi tamamlamış aileler oluşturmaktadır. Bu kriterlere uygun 15’i İstanbul’da 1’i de İzmir’de olmak üzere toplam 16 aile ile görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış ve betimsel analizle yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda otizmli çocuğu olan ailelerin, zorunlu eğitim sonrası süreçte çocuklarının evde kalması, kurumları bulma ve başvurmada yaşanan sorunlar, kurumlardaki eğitimlerin, eğitimcilerin ve ders saatlerinin yetersizliği, ailelerin yalnız kalması gibi pek çok farklı sorunla karşılaştıkları ve bu sorunların çözülebilmesi için çeşitli hizmet ve uygulamalara ihtiyaç duydukları ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Otizm, Sosyal Hizmet, Yetişkinlik, Eğitim, Aileler

Evaluating the Problems Families with Autistic Children Encounter After Compulsory Education from the Perspective of Social Work and Recommended Solutions

Öz

The increasing number of children with autism increases the need for services for individuals who are adults with autism. In Turkey, services in the field of education for people with autism are limited to public school programs. As a result, the goal of the study is to assess the challenges faced by families with children with autism during the post-secondary education process from the perspective of social work and to propose solutions based on social work principles. The phenomenological research design, which is one of the qualitative research designs, was used in the research. The study group of the research consists of families whose children with autism are over the age of 18 and have completed compulsory education. By these criteria, interviews were conducted with a total of 16 families, 15 in Istanbul and 1 in Izmir. The findings of the interviews were collected with a semi-structured interview form and interpreted with descriptive analysis. This study revealed that families with autistic children face many different problems during the post-compulsory education process such as staying at home, problems in finding and applying to institutions, the inadequacy of education, educators, and course hours in institutions and families are left alone, and they need various services and practices to solve these problems.

Anahtar Kelimeler

Autism, Social Work, Adulthood, Education, Families

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2016a). 05 09, 2021 tarihinde https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/5616/otizm-spektrum-bozuklugu-kitabi-2016-indirmek-icin-tiklayiniz.pdf adresinden alındı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2016b). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik Ulusal Eylem Planı 2016-2019. 02 26, 2021 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/12/20161203-16.htm adresinden alındı
• Aktürk, A. (2017). Bakım rehabilitasyon merkezlerinde otizm spektrum bozukluğu olan bireylerle çalışan bakım elemanlarının karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Alexander, M. G., & Leather, R. C. (2013). Parents’ perspectives on appropriate sports programs for children with autism spectrum disorders. Palaestra, 27(4), 20-24.
• American Psychological Association. (tarih yok). 11 06, 2019 tarihinde https://www.apa.org/topics/autism/index adresinden alındı
• Arslan, S. (2011). İstanbul'da otistik çocuklar eğitim merkezlerindeki öğrenci ebeveynlerinin yaşamları boyunca karşılaştıkları sorunların incelenmesi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ateş, G. E. (2016). Rehabilitasyon merkezlerinde eğitim alan otizm tanısı almış olan çocuklara sahip ebeveynlerin yaşam doyumunun, aile işlevlerinin ve öğrenilmiş güçlülüğünün incelenmesi. Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Bashir, A., Bashir, U., Lone, A., & Ahmad, Z. (2014). Challenges faced by families of autistic children. International Journal Of Interdisciplinary Research And Innovations, 2 (1),, 64-68.
• Bishop-Fitzpatrick, L., Dababnah, S., Baker-Ericzén, M. J., Smith, M. J., & Magaña, S. M. (2019). Autism spectrum disorder and the science of social work: A grand challenge for social work research. Social work in mental health, 17(1), 73-92.
• Camarena, P. M., & Sarigiani, P. A. (2009). Postsecondary educational aspirations of high-functioning adolescents with autism spectrum disorders and their parents. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 24(2), 115-128.
• Ceco, U. (2018). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve otistik spektrum bozukluğu tanısı almış çocukların ebeveynlerinin yaşam kalitelerinin incelenmesi. Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli. Chen, J., Cohn, E. S., & Orsmond, G. I. (2019). Parents’ future visions for their autistic transition-age youth: Hopes and expectations. Autism, 23(6),, 1363-1372.
• Çopuroğlu, Y. C., & Mengi, A. (2014). Toplumsal Dışlanma ve Otizm. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 607- 629.
• Damiano, C. R., Mazefsky, C. A., White, S. W., & Dichter, G. S. (2014). Future directions for research in autism spectrum disorders. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 43(5), 828-843.
• DePape, A. M., & Lindsay, S. (2014). Parents’ experiences of caring for a child with autism spectrum disorder. Qualitative health research, 25(4),, 569-583.
• Frith, U. (1991). Autism and Asperger's Syndrome. Cambridge: Cambridge University Press.
• Gerhardt, P. F., & Lainer, I. (2011). Addressing the needs of adolescents and adults with autism: A crisis on the horizon. Journal of Contemporary Psychotherapy, 41(1),, 37-45.
• Greeff, P. A., & Walt, K. J. (2010). Resilience in Families with an Autistic Child. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 45(3),, 347– 355.
• Güven, G., & Efe Azkeskin, K. (2010). Erken çocukluk eğitimi ve okul öncesi eğitim. İ. H. Diken içinde, Erken çocukluk eğitimi (s. 2-50). Ankara: Pegem Akademi.
• Hodgetts, S., Zwaigenbaum, L., & Nicholas, D. (2015). Profile and predictors of service needs for families of children with autism spectrum disorders. Autism, 19(6), 673- 683.
• İnce, G. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuğa sahip ebeveynlerin spor ile ilgili görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(1), 109-124.
• İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi. (tarih yok). 05 11, 2021 tarihinde http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/sosyalhizmetler_ao/trsoshizuyg.pdf adresinden alındı
• Kaya, A. (2017). Otizmli çocuğa sahip ebeveynlerde benlik saygısı üzerine bir inceleme. Çağ Üniversitesi, Mersin
• Knapp, M., Romeo, R., & Beecham, J. (2007). The economic consequences of autism in the UK. Foundation for People with Learning Disabilities.
• Kudaibergenova, A. (2018). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların ailelerinin karşılaştıkları sorunlar: Edirne örneği. Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Marsack-Topolewski, C. N. (2020). Parental caregivers’ use of support networks for adults with autism by educational status. Journal of Family Social Work, 1-17.
• Neary, P., Gilmore, L., & Ashburner, J. (2015). Post-school needs of young people with high-functioning autism spectrum disorder. Research in Autism Spectrum Disorders, 18, 1-11
• Özkubat, U., Özdemir, S., Selimoğlu, Ö. G., & Töret, G. (2014). Otizme yolculuk: Otizmli çocuğa sahip ebeveynlerin sosyal destek algılarına ilişkin görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 323-348
• Renty, J., & Roeyers, H. (2006). Satisfaction with formal support and education for children with autism spectrum disorder: The voices of the parents. Child: Care, Health and Development, 32(3), 371-385.
• Sarcan, Ç. (2019). Otizmli bireylere sahip ailelerin yaşadıkları sorunların sosyolojik bir değerlendirmesi: Bulancak ilçesi örneği. Afyon Kocahisar Üniversitesi, Afyon.
• Taylor, J. L., & Seltzer, M. M. (2011). Employment and post-secondary educational activities for young adults with autism spectrum disorders during the transition to adulthood. Journal of autism and developmental disorders, 41(5), 566-574.
• Tohum Otizm. (tarih yok). 01 11, 2021 tarihinde https://www.tohumotizm.org.tr/otizm/onemli-bilgiler/yaslara-gore-egitimolanaklari/ adresinden alındı
• Yeşilkayalı, E., & Bölükbaşı, H. D. (2017). Özel eğitim hizmetleri ekibinin bir parçası olarak okul sosyal çalışmacıları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(43), 248-260.
• Wing, L. (2012). Otizm el rehberi. İstanbul, Turkey: Sistem Yayıncılık