Öz
DOI: 10.26650/TurkJHist.2018. 369193
Türk-İslâm edebiyatı ve tarihinin mühim
kaynakları arasında yer alan fetihâmeler, fethedilen beldeleri, düşmana karşı
kazanılan başarıları haber veren mektup ve fermanlar ile bu fetihleri anlatan
tarihî ve edebî eserlerin genel adıdır. Edebî yönlerinin yanı sıra
fetihnâmeler, tarihî kaynak olarak da kullanılmaktadır.
Raşid Mehmed Efendi tarafından kaleme
alınmış olan ve bu çalışmada neşredilen fetihnâme, 1715’te Mora’nın yeniden
fethi üzerine hazırlanmış ve dönemin İran hükümdarı Şah Hüseyin’e
gönderilmiştir. Fetihnâmenin yayınladığımız sûreti Başbakanlık Osmanlı
Arşivi’nde 6 numaralı Nâme-i Hümâyûn Defteri içinde bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Venedikliler Raşid Mehmed Efendi Fetihnâme Osmanlılar Mora’nın İstirdâdı
Kaynakça
- I- Arşiv Vesikaları Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Ali Emiri-I. Mahmud (AE.SMHD.I.), nr. 250/20387. Ali Emiri-III. Ahmed (AE.SAMD. III.), nr. 111/10947. Cevdet-Adliye (C.ADL.) nr. 66/3972. Nâme-i Hümâyûn Defterleri (A.DVNS.NMH.d.), nr. 6, s. 352-362.
- II- Yazma Eserler Mustafa Sâmî Efendi, Münşeʼât-ı Sâmî Efendi, -Sadrıâ‘zam-ı fâzıl, fâtih-i Mora Şehîd ‘Ali Paşa merhûmdan Râşid Efendi'nin tesvîdiyle ‘Acem Şâhı'na giden fetih-nâme sûreti-, Uppsala Üniversitesi Kütüphanesi (Uppsala Universitetsbibliotek), nr. O_Nov_627, vr. 45a-47a. Râşid Mehmed Efendi, Fetihnâme-i Cezîre-i Mora, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, nr. 3655/4, vr. 48a-56a.
- III- Kaynaklar ve Akademik Araştırmalar Aksoy, Hasan, “Tarihî Bir Belge ve Türk İslâm Edebiyatında Bir Tür Olarak Fetihnâmeler”, İLAM Araştırma Dergisi, c. II, sy. 2 (Temmuz-Aralık 1997), s. 7-19. ______, “Fetihnâme”, DİA, c. 12, s. 470-472. Aynî, Bedreddin Ebî Muhammed Mahmûd b. Ahmed, ‘Umdetü'l-Kārî Şerhi Sahîhi'l-Buhârî, c. II, Kahire 1392/1972. Biltekin, Halit, Vak‘anüvis Râşid Efendi ve Divanının Tenkitli Metni, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1993. _______, “Vak’a-nüvis Mehmed Râşid Efendi, Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 3, sy. 11(2010), s. 162-166. Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, tah. Muhammed Fuâd Abdülbâkî vdg., Kahire 1400. Erdoğru, Mehmet Akif, “1635 Tarihli Revan Kalesi Fetihnamesi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, sy. 14 (1999), s. 25-32. Erkan, Mustafa, “Gazavatnâme”, DİA, c. 13, s. 439-440. Ertaş, Mehmet Yaşar, Sultanın Ordusu (Mora Fethi Örneği 1714-1716), İstanbul 2007. Feridun Bey, Münşe’âtü’s-Selâtîn, c. I, İstanbul 1858. Fihrisü'l-Mahtûtâti't-Türkiyyeti'l-ʻOsmâniyye, c. III, Kahire 1990. Göger, Veysel-Sarıkaya, Hüseyin, “Mora’nın İstirdâdına Dair Bir Kaynak Değerlendirmesi ve Nâdir’in Vâkı‘ât-ı Gazavât’ı” , Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, sy. 20 (2009), s. 1-32. Günay, Fatih, “Râşid Mehmed Efendi”, DİA, c. 34, s. 463-465. ______, Râşid (Vak‘anüvis): Hayatı, Edebî Kişiliği, Divanının Tenkitli Metni ve İncelemesi, Basılmamış Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne 2001. Kayapınar, Levent, Osmanlı Klasik Dönemi Mora Tarihi, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1999. Kiel, Machiel-Alexander, John, “Mora”, DİA, c. 30, s. 280-285. Kütükoğlu, Mübahat S., Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Ankara 2013. Mustafa bin Musa, Tarih-i Sefer ve Feth-i Kandiye, Fazıl Ahmed Paşa’nın Girit Seferi ve Kandiye’nin Fethi, 1666-1669, haz. Meltem Aydın, İstanbul 2016. Özergin, M. Kemâl, “Râşid”, İA, c. 9, s. 632-634. Râşid Mehmed Efendi, Târîh-i Râşid, c. I-II, haz. Abdülkadir Özcan vdg., İstanbul 2013. Türkoğlu, Serkan, Vakanüvis Râşid’in Sıhhat-âbâd Mesnevîsi, Ankara 2015. Uzunçarşılı, İsmail H., Osmanlı Tarihi, c. IV/I, Ankara 1995. Yılmaz, Mehmet, Kültürümüzde Arapça ve Farsça Asıllı Vecizeler Sözlüğü, c. I, İstanbul 2008. Yücel, Abubekir Sıddık, Mühürdâr Hasan Ağa’nın Cevâhirü’t-Tevârîh’i, Basılmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 1996. Zettersteen, K. V., Die Arabischen, Persischen und Türkischen Handschriften der Universitatsbibliothek zu Uppsala, c. II, Uppsala 1935.
Öz
DOI: 10.26650/TurkJHist.2018. 369193
A fathnama–an important source for
Turkic-Islamic literature and history–is the generic name of letters and
imperial firmans giving information about the victories against enemies and
newly conquered lands. Apart from its literary aspects, a fathnama can also be
used as a historical source.
The fathnama by Râshid Mehmed Effendi,
examined in this article, was prepared in order to give information about the
conquest of Morea in 1715 and dispatched to the ruler of Iran, Shah Hussain. A
copy of the work published here is accessible from the Namah-ı Humayun Record,
no. 6, in the Ottoman Archive of the Prime Ministry.
Anahtar Kelimeler
Ottomans Venetians Fathnama/Fetihname Râshid Mehmed Efendi the Reconquest of Morea
Kaynakça
- I- Arşiv Vesikaları Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Ali Emiri-I. Mahmud (AE.SMHD.I.), nr. 250/20387. Ali Emiri-III. Ahmed (AE.SAMD. III.), nr. 111/10947. Cevdet-Adliye (C.ADL.) nr. 66/3972. Nâme-i Hümâyûn Defterleri (A.DVNS.NMH.d.), nr. 6, s. 352-362.
- II- Yazma Eserler Mustafa Sâmî Efendi, Münşeʼât-ı Sâmî Efendi, -Sadrıâ‘zam-ı fâzıl, fâtih-i Mora Şehîd ‘Ali Paşa merhûmdan Râşid Efendi'nin tesvîdiyle ‘Acem Şâhı'na giden fetih-nâme sûreti-, Uppsala Üniversitesi Kütüphanesi (Uppsala Universitetsbibliotek), nr. O_Nov_627, vr. 45a-47a. Râşid Mehmed Efendi, Fetihnâme-i Cezîre-i Mora, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, nr. 3655/4, vr. 48a-56a.
- III- Kaynaklar ve Akademik Araştırmalar Aksoy, Hasan, “Tarihî Bir Belge ve Türk İslâm Edebiyatında Bir Tür Olarak Fetihnâmeler”, İLAM Araştırma Dergisi, c. II, sy. 2 (Temmuz-Aralık 1997), s. 7-19. ______, “Fetihnâme”, DİA, c. 12, s. 470-472. Aynî, Bedreddin Ebî Muhammed Mahmûd b. Ahmed, ‘Umdetü'l-Kārî Şerhi Sahîhi'l-Buhârî, c. II, Kahire 1392/1972. Biltekin, Halit, Vak‘anüvis Râşid Efendi ve Divanının Tenkitli Metni, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1993. _______, “Vak’a-nüvis Mehmed Râşid Efendi, Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 3, sy. 11(2010), s. 162-166. Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, tah. Muhammed Fuâd Abdülbâkî vdg., Kahire 1400. Erdoğru, Mehmet Akif, “1635 Tarihli Revan Kalesi Fetihnamesi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, sy. 14 (1999), s. 25-32. Erkan, Mustafa, “Gazavatnâme”, DİA, c. 13, s. 439-440. Ertaş, Mehmet Yaşar, Sultanın Ordusu (Mora Fethi Örneği 1714-1716), İstanbul 2007. Feridun Bey, Münşe’âtü’s-Selâtîn, c. I, İstanbul 1858. Fihrisü'l-Mahtûtâti't-Türkiyyeti'l-ʻOsmâniyye, c. III, Kahire 1990. Göger, Veysel-Sarıkaya, Hüseyin, “Mora’nın İstirdâdına Dair Bir Kaynak Değerlendirmesi ve Nâdir’in Vâkı‘ât-ı Gazavât’ı” , Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, sy. 20 (2009), s. 1-32. Günay, Fatih, “Râşid Mehmed Efendi”, DİA, c. 34, s. 463-465. ______, Râşid (Vak‘anüvis): Hayatı, Edebî Kişiliği, Divanının Tenkitli Metni ve İncelemesi, Basılmamış Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne 2001. Kayapınar, Levent, Osmanlı Klasik Dönemi Mora Tarihi, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1999. Kiel, Machiel-Alexander, John, “Mora”, DİA, c. 30, s. 280-285. Kütükoğlu, Mübahat S., Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Ankara 2013. Mustafa bin Musa, Tarih-i Sefer ve Feth-i Kandiye, Fazıl Ahmed Paşa’nın Girit Seferi ve Kandiye’nin Fethi, 1666-1669, haz. Meltem Aydın, İstanbul 2016. Özergin, M. Kemâl, “Râşid”, İA, c. 9, s. 632-634. Râşid Mehmed Efendi, Târîh-i Râşid, c. I-II, haz. Abdülkadir Özcan vdg., İstanbul 2013. Türkoğlu, Serkan, Vakanüvis Râşid’in Sıhhat-âbâd Mesnevîsi, Ankara 2015. Uzunçarşılı, İsmail H., Osmanlı Tarihi, c. IV/I, Ankara 1995. Yılmaz, Mehmet, Kültürümüzde Arapça ve Farsça Asıllı Vecizeler Sözlüğü, c. I, İstanbul 2008. Yücel, Abubekir Sıddık, Mühürdâr Hasan Ağa’nın Cevâhirü’t-Tevârîh’i, Basılmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 1996. Zettersteen, K. V., Die Arabischen, Persischen und Türkischen Handschriften der Universitatsbibliothek zu Uppsala, c. II, Uppsala 1935.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 11 Temmuz 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Sayı: 67 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları