On the Centennial of the Republic: Turkish Studies on Eastern European Turkish History in Türkiye

Yıl 2023, Sayı: 81, 465 - 491, 10.11.2023

Mualla Uydu Yücel

https://doi.org/10.26650/iutd.20238114

Öz

The Republic of Türkiye has attached great importance to research, education, and training regarding Turkish history since its establishment and provided the opportunity for much scientific research and many studies in this field. Throughout the historical process, these studies and research are known to have in fact started during the Ottoman Empire. At the end of the 18th century and throughout the 19th century, scientific studies on raising national consciousness among Ottoman intellectuals actually began being carried out, albeit to a lesser extent, and this yielded its results at the beginning of the 20th century. The study will first provide some brief information about this historical process and then attempt to reveal the point reached regarding Turkish history in Eastern Europe during the One-Party period (i.e., Republican era).

Anahtar Kelimeler

Eastern Europe, Turks, historiography, research

Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye’de Doğu Avrupa Türk Tarihi Çalışmaları

Öz

Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu andan itibaren Türk tarihinin araştırılmasına, eğitimine ve öğretimine çok önem verdi ve bu alanda birçok bilimsel araştırma ve çalışmanın yapılmasına imkân sağladı. Aslında tarihsel süreç içerisinde bu araştırma ve çalışmaların Osmanlı Devleti’nden itibaren başladığını söyleyebiliriz. Nitekim 18. yüzyılın sonu ve 19. yüzyıl boyunca Osmanlı aydınları arasında millî bilincin uyandırılmasına yönelik bilimsel çalışmalar az da olsa yapılmaya başlandı ve bu, semeresini 20. yüzyılın başından itibaren verdi. Çalışmamızda önce bu tarihsel süreç hakkında kısaca bilgi verilecek sonrasında Cumhuriyet dönemindeki Doğu Avrupa Türk tarihinde gelinen noktayı ortaya koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Doğu Avrupa, Türkler, tarihyazımı, araştırma

Kaynakça

• Ahmetbeyoğlu, A., “İslamiyet Öncesi Türk Tarihçiliğinin Problemleri”, Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Tarihçilik ve Tarih Yayıncılığı Sempozyumu, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2011, s. 293-300. google scholar
• ________, “Krum Han”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, sayı 25 (1989), s. 44-48. google scholar
• ________, “Kubrat Han ve Büyük Bulgar Devleti’nin Kuruluşu”, KaraM, sayı 13 (2007), s. 35-42. google scholar
• ________, “Tervel Han (702-718)”, Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu’na Armağan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Basımevi, İstanbul 1991, s. 563-568. google scholar
• ________, “Omurtag Han (814-831)”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, sayı 34 (1989), s. 42-46. google scholar
• Albayrak, Hasan, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tarih Yazımı, Kitabevi, İstanbul 2012. google scholar
• Atsız, Hüseyin Nihal, Türk Tarihinde Meseleler, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2016. google scholar
• Balkanlar El Kitabı, ed. O. Karatay-B. Atsız Gökdağ, I-III, KaraM-Vadi Yayınları, Çorum 2006. google scholar
• Çimen, Sabriye Gülay, Hüseyin Namık Orkun’un Hayatı ve Eserleri, Ankara 2011. google scholar
• Ekrem, Reşat, Attila ve Hunlar, İstanbul 1933. google scholar
• Esmen, C. T., 1928-1950 Arası Türkiye’de Avrupa Hun Tarih Yazımı, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2015. google scholar
• ________, Tek Parti Dönemi Tarihçiliğinde Avrupa Hunları, Berikan Yayınları, Ankara 2017. google scholar
• ________, Tarihyazımında İdeoloji ve Pratikleri, Yeni İnsan Yayınevi, İstanbul 2021. google scholar
• ________, “Cumhuriyet Döneminde Eski Türk Tarihçiliği”, Milliyetçilik Araştırmaları Dergisi, IV/1 (2022), s. 113-141. google scholar
• Eyice, Semavi, “Türk Tarihinin Ana Hatları”, Belleten, XXXII/128 (1968), s. 509-526. google scholar
• Hoştaş, G., “Tomris Hatun”, Tarihte İz Bırakan Kadınlarımız, ed. F. Aysel Ilgın, İdeal Yayınları, İstanbul 2022, s. 11-32. google scholar
• Ilgın, F. Aysel, “Boğarık Hatun”, Tarihte İz Bırakan Kadınlarımız, ed. F. Aysel Ilgın, İdeal Yayınları, İstanbul 2022, s. 33-46. google scholar
• İzgi, Özkan, Orta Asya Türk Tarihi Araştırmaları, TTK, Ankara 2014. google scholar
• Kabapınar, Yücel, “Başlangıcından Günümüze Türk Tarih Tezi ve Lise Tarih Kitaplarına Etkisi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, I/2 (1992), s. 143-178. google scholar
• Karatay O., “Doğu Avrupa Türk Tarihinin Ana Hatları (Altınorda Dönemi Öncesi Dönem)”, KARAM, s. 1-70. google scholar
• Koray, Enver, Türkiye Tarih Yayınları Bibliyografyası 1789-1955, İstanbul 1959. google scholar
• Köken, Nevzat, Cumhuriyet Dönemi Tarih Anlayışları ve Tarih Eğitimi (1923-1960), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2014. google scholar
• Mangaltepe, İ., “Ava Hakanı Bayan ve Dönemi”, İslam Öncesinden Çağdaş Türk Dünyasına Prof. Dr. Gülçin Çandarlıoğlu Armağanı, ed. H. Alan-A. Kara-O. Yorulmaz, Doğu Kütüphanesi, İstanbul 2008, s. 167178. google scholar
• Orta Asya Türk Tarihi, ed. Ahmet Kanlıdere, Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir 2013. google scholar
• Oral, Mustafa, Türkiye’de Romantik Tarihçilik 1910-1940, Asil Yayıncılık, Ankara 2006. google scholar
• Özcan, Abdülkadir, “Târîh-i Osmânî Encümeni”, DİA, XL, s. 83-86. google scholar
• Özcan, Ahmet, Türkiye’de Popüler Tarihçilik, TTK, Ankara 2011. google scholar
• Özcan, Kemal, “Üniversite Tarih Eğitiminde İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Genel Türk Tarihi Kürsüsü/Anabilim Dalı’nın Yeri”, Cumhuriyetin 80. Yılında Üniversitelerde Tarih Öğrenimi, Araştırmaları ve Yayınları Semineri, 16-17 Aralık 2003, Bildiriler, Globus Dünya Basımevi, İstanbul 2002, s. 129-149. google scholar
• Özçelik, İsmail, Tarih Araştırmalarında Yöntem ve Teknikler, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara 2010. google scholar
• Özdem, Remzi, “Almanlarda Türk Kanı”, Belleten, III/10 (1939), s. 357-361. google scholar
• Reşat Ekrem, Attila ve Hunlar, İstanbul 1933. google scholar
• Şakiroğlu, Mahmut, “Akdes Nimet Kurat”, DİA, XXVI, s. 430-431. google scholar
• Tarih II Orta Zamanlar, Maarif Vekâleti, İstanbul 1931. google scholar
• Togan, A. Zeki Velidî, Umumi Türk Tarihine Giriş, Enderun Kitabevi, İstanbul 1981. google scholar
• Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, Yeni Türkiye’nin Oluşumu 1923-1938 (3. Kitap), Bilgi Yayınevi, Ankara 2010. google scholar
• Türk Tarihinde Balkanlar, ed. Z. İskefiyeli-M.B. Çelik-S.Yazıcı, I-II, S.Ü. Balkan Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, Sakarya 2013. google scholar
• Türk Tarihinin Ana Hatları, Devlet Matbaası, İstanbul 1930. google scholar
• Uluskan Bayındır, Seda, Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010. google scholar
• Uydu Yücel, Muallâ, “Lisans ve Lisansüstü Eğitiminde Dersler ve Materyaller”, Genel Türk Tarihi Çalıştayı I, ed. M. Alpargu-F. Ünal vd., İstanbul 2018, s. 45-72. google scholar
• ________, “Mehmet Fuad Köprülü’nün Kaleminden Trakya’daki Kuman/Kıpçak Türkleri”, Ölümünün 50. Yıl Anısına Uluslararası M. Fuad Köprülü Türkoloji ve Beşeri Bilimler Sempozyumu Bildirileri, ed. F. Turan-E. Temel-H. Korkmaz, İstanbul 2017, s. 515-524. google scholar
• ________, “Omurtag Han”, Cumhuriyetin 100. Yılında 100 Türk Büyüğü, Devlet Adamları 2, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, V, İstanbul 2022, s. 170-201. google scholar
• ________, “Tomris Hatun”, Cumhuriyetin 100. Yılında 100 Türk Büyüğü, Devlet Adamları 2, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, V, İstanbul 2022, s. 508-523. google scholar
• Yinanç, Mükrimin Halil, “Tanzimat’tan Meşrutiyet’e Kadar Bizde Tarihçilik”, Millî Tarihin İnşası, ed. A. Şimşek-A. Satan, Tarihçi Kitapevi, İstanbul 2011, s. 59-96. google scholar