Adalet Ağaoğlu’nun Fikrimin İnce Gülü’nde Aşağılık Duygusundan Yabancılaşmaya

Yıl 2021, Cilt: 61 Sayı: 2, 689 - 707, 30.12.2021

Cenk Tan

https://doi.org/10.26650/TUDED2021-971136

Öz

Adalet Ağaoğlu’nun Fikrimin İnce Gülü çağdaş Türk edebiyatının en ünlü romanlarından biridir. 1976 yılında yayımlanan ve çeşitli temaları ele alan bu roman, göçmen bir Türk işçisi olan Bayram’ın Türk sınır kapısından memleketteki köyüne kadar yaptığı yolculuğu aktarmaktadır. Bu araştırma Bayram’ın anlatısını iki ana başlık altında analiz etmektedir: aşağılık duygusu ve yabancılaşma. Daha özel anlamda, makale Bayram’ın eylemlerinin temel sebebinin aşağılık kompleksi olduğunu öne sürmektedir ki bu kompleks, Bayram’ın takıntılı meta fetişizmiyle birleşerek, onun toplumdan tamamen yabancılaşmasıyla sonuçlanmaktadır. Bu bağlamda, araştırma öncelikle aşağılık kompleksi kavramını bireysel psikoloji kuramı ve onun kurucusu olan psikolog Alfred Adler’in penceresinden irdelemektedir. Ek olarak araştırma, yabancılaşma kavramını da birden çok düşünüre yapılan göndermelerle ayrıntılı bir şekilde mercek altına almaktadır. Böylece makale, Bayram’ın kronik aşağılık duygularına sebep olan çocukluk ve gençlik dönemlerinde yaşamış olduğu travmaların ve sosyal geçmişinin kurbanı olduğunu ve bunun da kapitalist üretim sistemi tarafından kötüleştirildiğini ve sonunda Bayram’ın birey olarak yabancılaştığını, aşırı derecede hayal kırıklığına uğradığını ve etrafında bulunan herkes ve her şeyden soyutlandığını açığa çıkarmaktadır. Araştırma, Bayram’ın kendi yabancılaşmasının bilinçsiz bir kurbanı olduğunu ve sonunda anlamlı bir amacı ve umudu yitirmiş biçimde kendi başına çaresiz kaldıktan sonra öz bilince vararak döngüyü tamamladığı sonucuna varmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Adalet Ağaoğlu, Fikrimin İnce Gülü, aşağılık kompleksi, yabancılaşma, meta fetişizmi

From Inferiority to Alienation in Adalet Ağaoğlu’s Fikrimin İnce Gülü

Öz

Adalet Ağaoğlu’s Fikrimin İnce Gülü is one of the most celebrated novels of contemporary Turkish literature. Published in 1976 and dealing with a variety of themes, the novel tells the story of Bayram, a Turkish immigrant worker’s journey from the Turkish border gate to his native village. This study aims to analyse Bayram’s narrative under two major headings: inferiority and alienation. Specifically, the article argues that the ultimate cause of Bayram’s actions is the inferiority complex which, combined with his obsessive commodity fetishism, eventually ends up with his total alienation from society. To this end, the research initially scrutinises the concept of inferiority complex through the window of individual psychology and its founder, Alfred Adler. In addition, the study also examines the notion of alienation with references to several influential thinkers. Thus, the article reveals that Bayram has become the victim of his traumatic childhood, youth experiences and social background, which give rise to his chronic feelings of inferiority. These feelings of inferiority in turn are aggravated by the capitalist system of production, eventually leading to the alienation, extreme disillusionment and isolation of Bayram as an individual. This research concludes that Bayram is an unconscious victim of his alienation and finally completes the cycle to a self-conscious state of mind after being left on his own, desperate and void of meaningful purpose or hope.

Anahtar Kelimeler

Adalet Ağaoğlu, Fikrimin İnce Gülü, inferiority complex, alienation, commodity fetishism

Kaynakça

• Adler, A., & Brett, C. (2009). Understanding Human Nature - The Psychology of Personality. New York, NY: Oneworld Publications. google scholar
• Adler, A., Ansbacher, H. L., & Ansbacher, R. R. (1956). The Individual Psychology of Alfred Adler A Systematic Presentation in Selections from his Writings. New York, NY: Basic Books. google scholar
• Adorno, T. (2004). Negative Dialectics. London: Routledge. google scholar
• Ağaoğlu, A. (1977). Fikrimin İnce Gülü: Roman. İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları. google scholar
• Akgül, A. (2016). Yıpranan Nesne, Kaybolan Benlik: Fikrimin İnce Gülü Üzerine Psikanalitik Bir İnceleme. Monograf Edebiyat Eleştirisi Dergisi, (5), 151-171. Retrieved from http://monografjournal. com/sayilar/5/yipranan-nesne-kaybolan-benlik-monograf-sayi-5.pdf google scholar
• Akyüz, S., & Dabak, B. (2017). Erkekliğin Yol Hali: “Sarı Mercedes” ve “Otobüs” Filmlerinde Erkeklik Kurguları. Fe Dergi Feminist Eleştiri, 9(1), 80-91. doi: 10.1501/fe0001_0000000179 google scholar
• Aslan Ayar, P. (2020). Adalet Ağaoğlu’nun “Fikrimin İnce Gülü” Romanında İnsanı Yapılandıran Sistemin Eleştirisi. Türkiyat Mecmuası, 30(1), 25-49. doi:10.26650/iuturkiyat.690617 google scholar
• Ballard, B. W. (1990). Marxist challenges to Heidegger on alienation and authenticity. Man and World, (23), 121-141. Retrieved from https://doi.org/10.1007/BF01248719 google scholar
• Brachfeld, O. (1951). Inferiority Feelings in the Individual and the Group. New York, NY: Routledge. google scholar
• Carlson, J., & Maniacci, M. (2012). Alfred Adler Revisited. New York, NY: Routledge. google scholar
• Carlson, J., & Slavik, S. (1997). Techniques in Adlerian Psychology. New York, NY: Taylor & Francis. google scholar
• Carlson, J., Watts, R. E., & Maniacci, M. (2006). Adlerian Therapy: Theory and Practice. Washington, D.C.: American Psychological Association. google scholar
• Çağlayan, A. (2018). Adalet Ağaoğlu’nun Fikrimin İnce Gülü Romanının Yolculuk/Aşama Arketipi Bağlamında Çözümlenmesi. Edebî Eleştiri Dergisi, 2(2), 20-39. doi: 10.31465/eeder.407416 google scholar
• Durmaz, F. (2013). Romandan Sinemaya Uyarlamalar (1960-1986) (Master’s thesis, Osmangazi University, Eskişehir, Turkey). Retrieved from http://openaccess.ogu.edu.tr:8080/xmlui/handle/11684/925 google scholar
• Eronat, K. (2005). Adalet Ağaoğlu’nun ‘Fikrimin İnce Gülü’ adlı romanının incelenmesi. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 53(2005/1), 93-106. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ belleten/issue/45386/568885 google scholar
• Jaeggi, R., Neuhouser, F., & Smith, A. (2014). Alienation. New York, NY: Columbia University Press. google scholar
• Kaplan, L. J. (2006). Cultures of Fetishism. Basingstoke: Palgrave Macmillan. google scholar
• Lunt, D. (2012). World Spirit as Baal: Marx, Adorno, and Dostoyevsky on Alienation. The Journal of Speculative Philosophy, 26(2), 485-495. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/10.5325/ jspecphil.26.2.0485 google scholar
• Mosak, H. H., & Maniacci, M. P. (2015). Primer of Adlerian psychology: The Analytic - Behavioural -Cognitive Psychology of Alfred Adler. New York, NY: Routledge. google scholar
• Oberst, U. E., & Stewart, A. E. (2012). Adlerian Psychotherapy: An Advanced Approach to Individual Psychology. London: Routledge. google scholar
• Ollman, B. (1977). Alienation Marx’s Conception of Man in a Capitalist Society. Cambridge: Cambridge University Press. google scholar
• Öksüz, M. (2014). Mercedes Sevdasi. Türk Edebiyatı Aylık Fikir ve Sanat Dergisi: Vapurlar, Trenler ve Arabalar, (487), 58-63. google scholar
• Polat, M. E. (2016). Adalet Ağaoğlu’nun Bir Göç Romani: Fikrimin Ince Gülü. Göç Dergisi, 3(2), 225-238. doi:10.33182/gd.v3i2.580 google scholar
• Sweeney, T. J. (2019). Adlerian Counseling and Psychotherapy: A Practitioner’s Wellness Approach. New York, NY: Routledge. google scholar
• Wendling, A. E. (2009). Karl Marx on Technology and Alienation. Basingstoke: Palgrave Macmillan. google scholar
• Zimmerman, M. E. (1984). Karel Kosik’s Heideggerian Marxism. Philosophical Forum, 15(3), 222. google scholar