Children’s Literature in Constitutional Period and Khalil Hamid’s Works for Children

Yıl 2022, Cilt: 62 Sayı: 1, 121 - 141, 30.06.2022

Beyhan Kanter

https://doi.org/10.26650/TUDED2022-1065726

Öz

The Constitutional Monarchy period is an era when children’s literature began to develop as a separate field and publications for children heightened. Khalil Hamid, who was a graduate of Darulfunun and a teacher for many years and a writer of stories for children in this period, is also among the authors who contributed to the development of children’s literary culture. Being one of the authors of both the Ottoman and Republican periods, he also wrote popular love novels, stories for children, detective novels, and works related to women’s rights and family life, especially during the years of the Constitutional Monarchy. The author’s writing activities in this period have been seen in magazines, especially for women and children. Although his works on women’s rights and detective novels have been cited as references, no studies have been conducted on his life, literary personality, and works written for children. This article unleased the information about Khalil Hamid’s literary personality, who has not been conducted any academic study related to him. Also, children’s books selected as sample will be examined in terms of pedagogical, aesthetic, thematic, and fictional perspective by considering characteristics of children’s literature in Constitutional Period.

Anahtar Kelimeler

Children literature, constitutional period, education, Khalil Hamid, pedagogy

Meşrutiyet Dönemi Çocuk Edebiyati ve Halil Hamid’in Çocuklara Yönelik Eserleri

Öz

Meşrutiyet Dönemi, çocuk edebiyatının ayrı bir alan olarak gelişmeye ve çocuklara yönelik yayınların artmaya başladığı bir süreci içine alır. Bu dönemde çocuklara yönelik süreli yayınların yanı sıra çocuk şiirleri ve hikâyelerinin de yaygın bir biçimde yazılması, çocuk kitaplarında görsel unsurlara yer verilmesi çocuk kültüründeki yenileşmelerin geniş kitlelere aktarılmasına etki eder. Meşrutiyet Dönemi çocuk edebiyatı külliyatında karşımıza çıkan isimlerden biri de Halil Hamid’dir. Hem Osmanlı hem de Cumhuriyet dönemi yazarları arasında yer alan Halil Hamid, özellikle Meşrutiyet yıllarında popüler aşk romanları, çocuklar için hikâyeler, polisiye romanlar ve kadın hakları, aile hayatı ile ilgili eserler kaleme almıştır. Darülfünun mezunu olan ve uzun yıllar öğretmenlik yapan yazarın Meşrutiyet Dönemi’ndeki yazı faaliyetleri özellikle kadınlara ve çocuklara yönelik dergilerde görülmektedir. Yazarın kadın hakları ile ilgili yazmış olduğu eserleri kadın konusunun ele alındığı çalışmalarda referans olarak gösterilmesine rağmen hayatı, edebî kişiliği ve çocuklara yönelik yazdığı eserleriyle ilgili herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Bu makalede, şimdiye kadar hakkında akademik bir çalışma yapılmamış olan Halil Hamid’in edebî kişiliği hakkında bilgi verilecek ve örneklem olarak seçilen çocuk kitapları Meşrutiyet Dönemi çocuk edebiyatının özellikleri göz önünde bulundurularak pedagojik, estetik, tematik ve kurgusal açıdan incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Meşrutiyet Dönemi, çocuk edebiyatı, Halil Hamid, pedagoji, eğitim

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2008). Türk eğitim tarihi. İstanbul: Pegem Akademi Yayınları. google scholar
• Beşiktaş Osmanlı Fakir Çocuklar Mektebi Tevzi-i Mükafat Cetveli ve Bilanço (1334) Sene-i Dersiye 1331- 1332. İstanbul: Necm-i İstikbal Matbaası. google scholar
• Bursalı Mehmed Tahir (2016). Osmanlı müellifleri C. 1. (Haz. M. A. Yekta Saraç). Ankara: TÜBA Yayınları. google scholar
• Güler, A. (2004). Başlangıcından 1950’ye kadar Balıkesir’de çıkan dergilerdeki edebî ve kültürel muhteva üzerinde bir inceleme. (Doktora Tezi) Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir. google scholar
• Gündüz, O. (2006). II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türk romanında yeni açılımlar, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 4, 8, 101-164. google scholar
• Halil Hamid (1326) İslamiyet’te feminizm yahud âlemi-i nisvânda müsâvât-ı tamme. İstanbul: Keteon Matbaası. google scholar
• Halil Hamid ( 19 Eylül 1329). bunu bilmem ki ben. Çocuk Duygusu, 16, 7-8. google scholar
• Halil Hamid (1 Ağustos 1329). hayvanlara acıyınız. Çocuk Duygusu, 9, 6-8. google scholar
• Halil Hamid (29 Ağustos 1329). kardeşine dokunma yavrum”. Çocuk Duygusu, 13, 2. google scholar
• Halil Hamid (5 Eylül 1329). Yavrular annelerini arıyor. Çocuk Duygusu, 14, 3. google scholar
• Halil Hamid (20 Mart 1330). İntikam oyunu. Çocuk Duygusu, 42, 8. google scholar
• Halil Hamid (1333). Kahramanların hikâyeleri. İstanbul: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hamid (1333a). Ayının hikâyesi. Dersaadet: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hamid (1333b). Arslanın eğlencesi. Dersaadet: Cemiyet Kütübhanesi. google scholar
• Halil Hamid (1333c). Tilkinin tuzakları. Dersaadet: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hamid (1333d). Köpeklerle kedinin seyahati. Dersaadet: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hamid (1333e). Fare ile kedi. Derssadet: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hamid (1333f). Kızıl şeytan. Dersaadet: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hamid (1333g). Küçük polis hafiyesi-çalınmış gerdanlık. Dersaadet: Cemiyet Kütübhânesi google scholar
• Halil Hamid (1334a).Dünkü, bugünkü, yarınki kadın. İstanbul: Necm-i İstikbal Matbaası. google scholar
• Halil Hamid (1334b). Küçük polis hafiyesi-çocuk hırsızı. İstanbul: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hamid (1335a). Kazın hikâyesi. Dersaadet: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hamid (1335b). Şeytanın arabası. İstanbul: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hamid (1335c). Yeni aile rehberi. İstanbul: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hamid (1335d). Ölmeyen aşk. İstanbul: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hamid (1335e). Anlaşılmayan kadın. İstanbul: Cemiyet Kütübhânesi. google scholar
• Halil Hâmid (7 Mart 1918) “Maziye Karışmış Simâlardan: M. Rauf Bey.”, Servet-i Fünûn, 1383, 82. google scholar
• İbnü’l- Emin Mahmut Kemal İnal (2002). Son asır Türk şairleri. C. IV. (Haz. İbrahim Başbuğ), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. google scholar
• Kurnaz, Ş. (2012). Balkan savaşlarında kadınlarımız. İstanbul: Ötüken Neşriyat. google scholar
• Okay, C. (1998). Osmanlı çocuk hayatında yenileşmeler. İstanbul: Kırkambar Yayınları. google scholar
• Okay, C. (1999). Eski harfli çocuk dergileri. İstanbul: Kitabevi Yayınları. google scholar
• Okay, C. (2002). Meşrutiyet dönemi çocuk edebiyatı. İstanbul: Medyatek Yayınevi. google scholar
• Öztürk, B. (2014). M. Kemaleddin’in meraklı romanları. İstanbul: Labirent Yayınları. google scholar Seval, Ş. (2017). Cinai meseleler, Osmanlı- Türk polisiye edebiyatında biçim ve ideoloji (1884- 1928). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Şirin, M. R. (2000) 99 soruda çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları. google scholar
• Şirin, M. R. (2018). Çocukluğun kozası ve çocuk kültürü. İstanbul: İz Yayıncılık. google scholar
• Şirin, M. R. (2019a). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. İstanbul: Uçan At Yayınevi. google scholar
• Şirin, M. R. (2019b). Çocuk, çocukluk ve çocuk edebiyatı. İstanbul: Uçan At Yayınevi. google scholar
• Taşdelen, V. (2013). Felsefeden edebiyata. Ankara: Hece Yayınları. google scholar
• Taşkıran, T. (1973). Cumhuriyet’in 50. yılında Türk kadın hakları. Ankara: Başbakanlık Basımevi. google scholar
• Tekdurmaz, B. (2004). Balıkesir halkevi çalışmaları ve Kaynak dergisinin sistematik indeksi. (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir. google scholar
• Üyepazarcı, E. (2008). Korkmayınız Mister Sherlock Holmes! Türkiye’de polisiye romanın 125 yıllık öyküsü (1881- 2006). İstanbul: Oğlak Yay. google scholar
• Üyepazarcı, E. (2019). Unutulanlar, hiç bilinmeyenler ve bilinmek istemeyenler C.1, İstanbul: Oğlak Yayınları. google scholar
• Yakar, Yasin M. (2014). Türk çocuk ve ilk gençlik edebiyatında polisiye. Türk Dili, 756, 675- 681. google scholar
• Zorbay, A.; Atik, A. (2020). Yeni harflerle Sıyanet (1914). İstanbul: Libra Kitap. google scholar