Aktif Failler Pasif Kurbanlar: Beş Sevim Apartmanı’nda Dişil Bir Hastalık Olarak Delilik

Yıl 2022, Cilt: 62 Sayı: 1, 101 - 120, 30.06.2022

Derya Güllük

https://doi.org/10.26650/TUDED2022-983026

Öz

Bu çalışmada, norm dışı kabul edilen ve aklın karşısında konumlandırılan delilik kavramının kadınlıkla ilişkilendirilmesi ve edebî metinlerde deliliğin cinsiyetlendirilme yönelimleri, Mine Söğüt’ün Beş Sevim Apartmanı başlıklı romanından yola çıkılarak okunacaktır. Delilik ile kadın(lık) arasındaki ilişkiyi merkeze alarak, beş katlı, beş odalı ve beş pencereli Beş Sevim Apartmanı’nda ikamet eden beş akıl hastasının, hayalle hakikati ve akılla akıl dışını buluşturan hikâyeleri, toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında ele alınacaktır. Deliliğin ötekileştirme ve denetim altına alma gibi işlevleri düşünüldüğünde, romandaki kadınların toplumsal cinsiyet kimliklerinin bir baskı aracı kılınarak pasif birer kurbana dönüştürülmeleri “delilik” odağında tartışılacaktır. Erkek doğmadıkları ve dünyaya bir erkek çocuk getir(e)medikleri için babaları ve kocaları tarafından varlıkları kabul görmeyen kadınların delirme hikâyelerini okurken ataerkinin âdeta kadınlığın talihini çizdiğini, talihini değiştiremeyen kadınların ise bu durumla ancak delirerek başa çıkabildiklerine şahitlik ederiz. Romanda, “cinperi” masalları başlığı altında okuduğumuz hikâyelerde kadınların deliliğe giden yolda neler yaşadıklarını öğrenirken bu hikâyelere paralel “gerçek” olarak sunulan hastane kayıtlarında, katı bir dille sınırları çizilmiş ve sonuç odaklı eril bir dünyayı okuruz. Bir tarafta bireyin gayrişahsi diliyle kurduğu kendi dünyasına odaklanırken diğer tarafta erkin sınırları çizili eril dilinin çatışmasını; kadınlık, delilik ve dil odağında tartışmaya açıldığı ve nihayetinde bu çatışmadan kadınların “delirerek” çıktığını görürüz.

Anahtar Kelimeler

Delilik, kadınlık, toplumsal cinsiyet, edebiyat, dil

Active Perpetrators Passive Victims: Madness as a Feminine Disease in Beş Sevim Apartmanı

Öz

In this study, the association of the concept of madness, which is considered out of norm and positioned against the mind, with femininity and the gendering tendencies of madness in literary texts, will be read on the basis of Mine Söğüt's novel titled Beş Sevim Apartmanı. By centering on the relationship between madness and femininity, the stories of five patients with mental health issues residing in a five-storey, fiveroom, and five-window Beş Sevim Apartmanı, will be addressed in light of their feature that brings together fantasy and reality, reason and irrationality. The collected material is considered based on the focus of gender roles. Considering the functions of madness such as marginalization and control the gender identity of women in the novel will be discussed in the focus of “madness” by making them passive victims. These stories of madness in women consider an existence denied by their fathers and husbands because they were not born men and did not bring a son into the world. In doing so, they allow us to witness what the patriarchy almost made the fate of womanhood, and that ultimately, women who could not change their fate could only change their world by going mad.

Anahtar Kelimeler

Madness, femininity, gender, literature, language

Kaynakça

• Beauvoir, S. (2020). İkinci cinsiyet (G. A. Savran, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Berktay, F. (2018). Tarihin cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
• Berktay, F. (2013). Toplumsal cinsiyet çalışmaları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Berktay, F. (2004). Kadınların insan haklarının gelişimi ve Türkiye. Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları. Bilgi Üniversitesi (1-30) Erişim Adresi: https://stk.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/02/01/ berktay_std_7.pdf google scholar
• Chanter, T. (2019). Toplumsal cinsiyet (M. Erguvan, Çev.). Ankara: Fol Yayınları. google scholar
• Chesler, F. (2018). Women and madness. Chicago: Lawrece Hill Books. google scholar
• Connell, R. W. (1998). Toplumsal cinsiyet ve iktidar (C. Soydemir, Çev.). Istanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Deleuze G. ve Guattari, F. (2000). Kafka minör bir edebiyat için (Ö. Uçkan ve I. Ergüden, Çev.). İstanbul: YKY. google scholar
• Donovan, J. (2001). Feminist teori (A. Bora ve M. Ağduk Gevrek, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Durudoğan, H. (2010). İkinci dalga Fransız feminizmine kısa bir bakış. Durudoğan, H., Gökşen F., Öder, B.E., Yükseker, D. (Der.). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları. (s. 67-97). İstanbul: Koç Üniversitesi. google scholar
• Ecevit, Y. (2011). Toplumsal cinsiyet sosyolojisi Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Foucault, M. (2011). Büyük kapatılma (I. Ergüden ve F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Foucault, M. (2006). Deliliğin tarihi (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
• Jameson, F. (2008). Modernizm ideolojisi (K. Atakay ve T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
• Gatens, M. (2017). İmgesel bedenler etik, güç ve bedensellik (D. Eren, Çev.). İstanbul: Otonom Yayıncılık. google scholar
• Söğüt, M. (2019). Beş sevim apartmanı rüya tabirli cinperi yalanları. İstanbul: YKY. google scholar
• Irigaray, L. (2014). Başlangıçta kadın vardı (İ. Özallı ve M. Odabaş, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık. google scholar
• Irigaray, L. (2006). Ben sen biz farklılık kültürüne doğru (S. Büyükdüvenci ve N. Tutal, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
• Irzık S., Parla J. (2020). Kadınlar dile düşünce. Sibel Irzık, Jale Parla (Der.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Keller, E. F. (2020). Toplumsal cinsiyet ve bilim üzerine düşünceler (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
• Keskin, F. (2016). “Özne ve İktidar”, Michel Foucault, Özne ve İktidar kitabı içinde (s. 11-24). ( I. Ergüden ve O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Lloyd, G. (2015). Erkek akıl (M. Özcan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Millett, K. (2018). Cinsel politika (S. Selvi, Çev.). İstanbul: Payel Yayıncılık. google scholar
• Parla, J. (2017). Kadın eleştirisi neyi değiştirdi?. Irzık, S. ve Parla, J. (Ed.) Kadınlar Dile Düşünce kitabı içinde (s. 15-33). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Stone, A. (2016). Feminist felsefeye giriş (Y. C. ve B. Tanrısever, Çev.). İstanbul: Otonom Yayıncılık. google scholar