Millî Mücadele’den Millî Kimlik İnşasına: Ateşten Gömlek

Yıl 2019, Cilt-29 Sayı-Özel Sayı, 151 - 168, 31.12.2019

Ahmet Metehan Şahin

Öz

Millî Mücadele, Türk milletinin, büyük ve güçlü devletler karşısında her türlü yokluk, sıkıntı ve imkânsızlık ile daha önce geçmişte benzeri görülmemiş fedakârlığının ve zaferinin adıdır. Sınırları belirlenmiş vatan topraklarında yaşayan bir insan topluluğunun “millet” vasfını kazanabilmesi için ortak bir kültürü, tarihi/ geçmişi, geleneği ve ülkeyi paylaşmaları gerekir. Aynı toprak parçasında yaşayan insanların millî kimliğini oluşturan unsurlardan en fazla önem arz edeni “vatan” kavramıdır. Bunun için vatan sınırları içerisinde yaşayan insanların toprağa, millete ve bayrağa olan sadakatlerini güçlendirmek, zamanı geldiğinde sahibi olduğu vatan topraklarının engin bir cesaret ve inançla savunmasını yapacak bireyler yetiştirmek için millî kimlik bilincinin gelecek nesillere kazandırılması gerekir. Bir topluluğun mensubu olan bireylere millî kimlik kazandırmak için kullanılan en önemli araçlardan biri ise edebiyattır. Millî Mücadele döneminde köylü-şehirli, memur-aydın, çocuk-yaşlı ve kadın-erkek fark etmeksizin bağımsızlık savaşı için emek sarf eden kişiler vardır. Bunlardan birisi de topluma millet vasfı kazandırmak için edebiyatı kullanan, vatanın kurtuluşunun ve milletin istiklâlinin temini için mücadele veren, cesur ve inançlı bir Türk kadını olan Halide Edib Adıvar’dır. Adıvar’ın Ateşten Gömlek isimli romanı Türk ruhunun yeniden alevlendirilmesi ve millî kimlik inşası oluşturması açısından Türk edebiyatı için önemli bir rol oynamaktadır. Dolayısıyla çalışmada, savaşı cephede bütün acılarıyla yaşamış biri olarak Adıvar’ın kaleme almış olduğu ve Kurtuluş Savaşı romanlarının ilki olan Ateşten Gömlek, millî kimlik inşası bağlamında irdelenmiş ve roman kişilerinden yola çıkılarak incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Halide Edib Adıvar, Ateşten Gömlek, Millî mücadele, Millî kimlik inşası

From National Struggle to National Identity Construction: Ateşten Gömlek

Öz

National Struggle is the name given to the Turkish nation's sacrifice and triumph, a struggle the like of which which had never been seen before, with all manner of poverty, distress and impossibility against big and powerful states. In order for a community of people living within the borders of their homeland to be qualified as a nation, they must share a common culture, history, tradition and country. The most important factor that constitutes the national identity of the people living in the same land is the concept of “homeland”. In order to strengthen the loyalty of the people living within the borders of the homeland to the land, nation and flag, and to raise individuals who will defend their home territory with great courage and faith when the time comes, the awareness of national identity must be transferred to future generations. Literature is one of the most important tools used to give national identity to individuals belonging to a community. In the period of the National Struggle, there were people who worked for the war of independence regardless of whether they were peasants or city dwellers, civil servants or intellectuals, children or elderly, women or men. One of these is Halide Edib Adıvar, a brave and faithful Turkish woman who used literature to give society the character of a nation, and to impart awareness of the struggles for the liberation of the homeland and the independence of the nation. Adivar's novel, Ateşten Gömlek, plays an important role in Turkish literature in terms of re-igniting the Turkish spirit and building national identity. Therefore, in this study, Adivar, who experienced the war with all its pain on the front, and the first of her War of Independence novels, Ateşten Gömlek, are examined in the context of the construction of national identity. 

Anahtar Kelimeler

Halide Edib Adıvar, Ateşten Gömlek, National struggle, Construction of national identity

Kaynakça

• Akça, Hilal. “Tarihî Romandan Millî Kimliğe: Sarıkamış/Beyaz Hüzün.” Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi 4, (2016): 66-87. Erişim Tarihi: Ağustos 25, 2019. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/266462.
• Adıvar, Halide E. Ateşten Gömlek, İstanbul: Özgür Yayınları, 2002.
• Alan, Selami. Tanzimat Edebiyatı’nda Millî Kimlik İnşası/Kurgu Kahramanları Örneği, İstanbul: Kesit Yayınları, 2018.
• Argunşah, Hülya. Kadın ve Edebiyat “Kendini Yazmak”, İstanbul: Kesit Yayınları, 2016.
• Enginün, İnci. “Yakup Kadri ve Halide Edib”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, (İstanbul: Dergah Yayınları, 2007), 94-108.
• Ercilasun, Ahmet B. “Türk Kimliği/Kimlik ve Dil”, Ayvaz Gökdemir’e Armağan-2, (İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2009), 18-24.
• Gülşen, Hacer. “Milli Mücadele Döneminde Savaş Edebiyatımız”, İlmi Araştırmalar, 25, (2008): 85-96. Erişim Tarihi: Ağustos 21, 2019. https://docplayer.biz.tr/45071927-Milli-mucadele-doneminde-savasedebiyatimiz.html.
• Kıymaz, Ahmet. (1918-1928 Arası)/Romanda Millî Mücadele, Ankara: Akçağ Yayınları, 1991.
• Köroğlu, Erol. Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914-1918)/Propagandadan Millî Kimlik İnşâsına, İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Köseoğlu, Nevzat. Milli Kültür ve Kimlik, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2013.
• Mutlu, Betül. “Tek Ateşten Gömlek, İki Ayrı Coğrafya: Ateşten Gömlek ve Zeynep Romanlarında Vatanın Temsili Olarak Kadın”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, (2018): 684-694. Erişim Tarihi: Ağustos, 21, 2019. http://www.itobiad.com/tr/download/article-file/459338.
• Smith Anthony, D. Millî Kimlik. Çeviren Bahadır Sina Şener. İstanbul: İletişim Yayınları, 1994.
• Vatandaş, Celalettin. Ulusal Kimlik/Türk Ulusçuluğunun Doğuşu, İstanbul: Açılım Kitap, 2004.