Çocuk Edebiyatındaki Kayıp Mültecilerin İzinde Duyarlılık Eğitimi

Yıl 2020, Cilt: 30 Sayı: 1, 161 - 179, 19.06.2020

Deniz Melanlıoğlu

Öz

Suriye Savaşı ile göç ve mültecilik, günlük hayatın bir parçası hâline dönüşmüşken edebiyatın bu konuya kayıtsız kalması mümkün değildir. Ev sahibi toplumun mültecileri nasıl gördüğü ve mültecilerin yeni geldikleri topluma uyum sağlamada ne gibi süreçlerden geçtiği edebiyata zengin bir malzeme sunmaktadır. Ayrıca edebiyat bu anlamda birinin diğerini anlama çabasına, empatik düşünmesine şahitlik etmektedir. Toplumdaki her yaş grubundan bireyin bu anlamda duyarlılığa sahip olması beklenmektedir. Ön yargıların davranışları gölgelemediği çocukluk döneminde duyarlılığa ilişkin bir eğitim toplumda ileriye dönük huzurun tahsisi için gereklidir, denilebilir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, göç ve mültecilik konulu Arkadaşım Korku, Kayıktaki Çocuk, Yolculuk, Tarık ve Beyaz ile Akim Koşuyor adlı çocuk kitaplarını duyarlık eğitimi açısından incelemektir. Bunun için nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi kullanılmış, ulaşılan veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Kitaplarda sevgiye duyarlık, kültürel duyarlık, aile bireylerine duyarlık, toplumsal huzura duyarlık, doğaya duyarlık, dilsel duyarlık temel yaşam ihtiyaçlarına duyarlık ve iyilik yapmaya duyarlığın sıklıkla geçtiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak içerdiği zengin duyarlık malzemesi ile adı geçen beş kitabın çocukta duyarlığı geliştirebileceği ve duyarlık eğitiminde kullanılabileceği söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, mülteci, göç, duyarlık eğitimi, Suriye

Sensitivity Training on the Track of Lost Refugees in Child Literature

Öz

While the Syrian War, immigration, and refugees have become a part of daily life, it is not possible for literature to remain indifferent to them. In addition to providing rich material to literature through the investigation of how a host society sees refugees and what processes refugees go through to adapt to a new society; the concept of immigration is also important in terms of understanding each other and gaining empathy. Individuals from every age group in society are expected to have sensitivity in this sense. It can be said that training on sensitivity in childhood, when prejudices do not shadow behaviours, is necessary for the establishment of peace among the future generations of society. In this context, the purpose of the study was to examine the children’s books named Arkadaşım Korku, Kayıktaki Çocuk, Yolculuk, Tarık ve Beyaz Karga and Akim Koşuyor on the subject of migration and refugee in terms of sensitivity training. To this end, a document analysis, one of the qualitative methods, was used and the collected data was analyzed with a descriptive analysis. It was found that the subjects of sensitivity to love, culture, family members, social peace, nature, linguistic sensitivity, basic needs of life, and doing favour are frequently emphasized in the books. In conclusion, the rich content of sensitivity in these five books can develop sensitivity in children and be used in sensitivity training.

Anahtar Kelimeler

Children’s literature, sensitivity training, refugee, immigration, Syria

Kaynakça

• Akay Selçuk, Hamamcı Zeynep ve Kurt Mahmut. “Suriyeli Öğrencilerle Çalışan Psikolojik Danışmanların Yaşadıkları Sorunlar ve Bu Sorunlara İlişkin Uyguladıkları Çözüm Yollarının İncelenmesi”, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi 1/1 (2017): 23-47.
• Alamdar Suphi Güneş ve Süngü, Arzu. “Nâzım Hikmet’in Sevdalı Bulut Adlı Kitabındaki Masalların Duyarlık Eğitimi Bağlamında İncelenmesi”, Tacettin Şimşek ve Bican Veysel Yıldız. (Editör), IV. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumunda Sunulan Bildiri Kitabı: 1. Cilt içinde s. 301-315, İstanbul, Step Matbaacılık, 2017.
• Arastaman Gökhan, Fidan Öztürk İnci ve Fidan Tuncer. “Nitel Araştırmada Geçerlik ve Güvenirlik: Kuramsal Bir İnceleme”, YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 15/1 (2018): 37-75.
• Aslan Canan. “Duyarlık ve Düşünceyi Geliştirmede Çocuk/Gençlik Edebiyatı”, Çoluk Çocuk Dergisi 1/102 (2013): 29-32.
• Aslan Canan. “Oğuz Tansel’in Derleyip Yazdığı Masalların Duyarlık Eğitimi Bağlamında İncelenmesi”, S. Sever ve S. Karagül (Hazırlayan), Uluslararası Türk Masal Dünyası ve Doğumunun Yüzüncü Yılında Oğuz Tansel Sempozyumu içinde s.131-152, Ankara Üniversitesi Çogem, Odtü, 2016.
• Balta Elif Emine. “Çocuk Kitaplarında Mülteciler ve Kültürleşme Stratejileri”, Gaziantep University Journal of Social Sciences 17/2 (2018): 487-498.
• Binyazar Adnan. “Anadili Kitaplarında Yazınsal Metinlerden Yararlanılarak Duyarlık Eğitimini Gerçekleştirme”, H. Coşkun, İ. Kaya, J. Kuglin (Editör), Türkiye ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları içinde, Türk Alman Kültür İşleri Kurulu Yayın Dizisi, No.11, 1996.
• Bulut, Sevilay. “Çocuk Edebiyatına Sığınanlar: Zorunlu Göç Öyküleri”, OPUS 8/14 (2018): 383-410. Erişim ….. . DOI: 10.26466/opus.406296.
• Buz, Sema. “Türkiye'deki Sığınmacıların Üçüncü Bir Ülkeye Gidiş İçin Bekleme Sürecinde Karşılaştıkları Sorunlar”. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, 2002.
• Ergene, T. “Risk Altındaki Çocuklara İlişkin Psikososyal Destek.” Erişim 23 Şubat 2020. https://pictes.meb.gov.tr/izleme/Content/Dosyalar/02173627_Risk_AltYndaki_Yocuklara_YliYkin_Psikosyal_Destek_Tuncay_Ergene_Antalya_YalYYtayY.pdf.
• Erkan Rüstem ve Erdoğdu M. Yüksel. “Göç ve Çocuk Suçluluğu”, Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi 3/9 (2006): 79-90.
• Evsen, K. “Mustafa Ruhi Şirin’in Çocuk Şiirleri Ve Masallarının Duyarlık Eğitimi Açısından İncelenmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, 2019.
• IOM. “Göç Terimleri Sözlüğü.” İkinci Baskı. Erişim 23 Şubat 2020. https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf, 2009.
• Karakaşlı Karin. “Umut ve Hayal Herkese Lazım”, İyi Kitap Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi 5 (2017): 8-9.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2006.
• Kibris, Etoğlu, Pınar. “Çocuk Edebiyatı Eserlerinin Duyarlık Eğitimi Bağlamında İncelenmesi: Gülten Dayıoğlu Örneği”. Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, 2019.
• Korkmaz Safter. “Çocuk Kitaplarında Göç ve Mültecilik”, İyi Kitap Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi 5 (2017): 1-3.
• Öngören Sema, Özkan Ahsen., Yüksel Büşra ve Sever Doğukan. “Göçmen Çocukların Yaşadıkları Uyum Problemlerinin Öğretmen Görüşleri Açısından İncelenmesi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 5/59 (2017): 147-159.
• PICTES. Okul Çağındaki Suriyeli Çocuk Sayısı (Broşür). Ankara, 2019.
• Sarıtaş Emel, Şahin Ümran ve Çatalbaş Gülsüm. “İlkokullarda Yabancı Uyruklu Öğrencilerle Karşılaşılan Sorunlar”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 25/1 (2016): 208-229.
• Sever, Sedat. Çocuk Edebiyatı ve Okuma Kültürü. İzmir:Tudem, 2013.
• Simich Laura ,Beiser, Morton ve Mawani, Farah N. “Social Support and the Significance of Shared Experience in Refugee Migration and Resettlement”, Western Journal of NursingResearch 25/7 (2003): 872-891.
• Şahin Muhammed ve Doğan Yakup. “Suriyeli öğrencilerin bulunduğu sınıflarda Fen Bilimleri öğretiminde karşılaşılan sorunlar: Nitel bir çalışma”, Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi 1/1 (2018): 13-33.
• Şensin, Ceyda. “Sınıf Öğretmenlerinin Suriye'den Göçle Gelen Öğrencilerin Eğitimlerine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2016.
• Tayşi Karakuş Esra. “Sevim Ak’ın Öykülerinin Duyarlık Eğitimi Açısından İncelenmesi”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları 19 (2019): 303-324.
• Whitaker, Elizabeth. Language Acquisition of Thechildren of İmmigrantsandthe Role of Nonprofit organizations. Washington: University of Puget Sound, 2010.
• Yakushko, Oksana ve Morgan M. L. “Immıgration”, R. A. Young, J. F. Domene ve L. Valach (Editör). Counselingand Action içinde, Springer, New York, 2012.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2011.
• Yiğit, Tuğba. “Uygulamalar ve Sorunlar Bağlamında Türkiye'de Sığınmacı Çocukların Eğitimi (Kırşehir ve Nevşehir Örneği)”. Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, 2015.
• İncelenen Kitaplar
• Sanna, Francesca. Arkadaşım Korku. Çeviren Zeynep Sevde. Ankara: Taze Kitap, 2018.
• Sanna, Francesca. Yolculuk. 2. Baskı. Çeviren Zeynep Sevde. Ankara: Taze Kitap, 2016.
• Kutup Yıldızı Kolektifi. Tarık ve Beyaz Karga. 2. Baskı. İstanbul: Sarıgaga Yayıncılık, 2018.
• Dubois, Claude. K. Akim Koşuyor. Çeviren Ferhat Sarı. İstanbul: Ginko Çocuk, 2019.
• Okçu, Sevde Tuba, Mizuno, Maya, Hemels, Vonne ve Sweet, Golden. Kayıktaki Çocuk. 3. Basım. Çeviren Sevde Tuba Okçu. İstanbul: Timaş Basım, 2018.