Role of Nomads in Meat Supply and Transportation in the Ottoman Campaigns of Murat IV Period

Yıl 2020, Cilt: 30 Sayı: 2, 671 - 698, 27.12.2020

Süleyman Polat

Öz

As it is known, one of the main factors, which facilitated the establishment of the Ottoman Empire, was the contribution of nomadic Turkmens. These nomadic Turkmens were influential in the formation of the Ottoman State with their support in military conflicts as well as their dynamism in the foundation phase of the new state. However, the role of nomadic groups in the military field changed with the completion of the foundation process and development of central, provincial and military organisation. Although the nomads lost their central role in war, contrary to the earlier periods of the Ottoman State, their role in the Ottoman wars in later periods transformed and continued. This study discusses the changing role of nomads in wars as part of the military activities of the Ottomans depending on the formation of a centralist structure and development of state organisation, with examples from the 17th century. It indicates the real obligations of nomads in wars as part of their new status in the military organisation, with their transformation from a people who provided support to principality forces to subjects who engaged in production and paid tax over time. In the campaign examples examined within this scope, this study also discusses the in-kind taxes levied on nomads and their contribution to the subsistence of the army in terms of purchasing sheep from these communities. In addition, this study examines the methods by means of which animals were obtained from nomadic communities to be used in military transportation duties. The extent to which nomads fulfilled their obligations in this whole process constitutes another focus of the study.

Anahtar Kelimeler

: Nomads, Campaigns, Murat IV, Baghdad, Sheep and Camel Supply

IV. Murat Dönemi Osmanlı Seferlerinde Konar- Göçerlerin Et Temini ve Taşımacılık Hususundaki Rolleri

Öz

Bilindiği üzere Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu sağlayan en temel etkenlerden birisi konar-göçer Türkmenlerin sağladığı katkıydı. Nitekim konar-göçer Türkmenler Osmanlı Devleti’nin kuruluş aşamasında sağladıkları dinamizmin yanında, askerî çatışmalara verdikleri destek ile de yeni devletin oluşumunda etkili olmuştu. Ancak devletin kuruluş sürecinin tamamlanması, merkez, taşra ve askerî teşkilatının gelişmesiyle beraber konar-göçer grupların askerî sahada üstlendikleri rol de değişmişti. Osmanlı Devleti’nin ilk zamanlarındaki durumunun aksine konar-göçerler savaşın merkezindeki rollerini kaybetmişse de ilerleyen dönemlerdeki Osmanlı savaşlarında üstlendikleri rolleri değişerek devam etmişti. Bu çalışmada merkeziyetçi yapının oluşup devlet teşkilatının gelişmesine bağlı olarak, XVII. yüzyıldaki örnekler dâhilinde Osmanlı Devleti’nin askerî faaliyetleri içerisinde konar-göçerlerin savaşlardaki değişen rolü ele alınmaktadır. Buna göre konar-göçerlerin beyliğin kuruluş sürecinde verdikleri askerî destekten, zaman içerisinde üretim yapan ve vergilerini ödeyen tebaaya dönüşmeleriyle birlikte, savaşlarda üstlendikleri aynî yükümlülüklere yer verilmiştir. Bu kapsamda incelenen sefer örneklerinde, konar-göçerlere tarh edilen aynî vegiler ve bu cemaatlerden yapılan koyun satın alımlarıyla ordunun iaşe meselesine sağladıkları katkıdan bahsedilmiştir. Yine ordunun taşıma işinde kullanılmak amacıyla konar-göçer cemaatlerden hangi yöntemlerle, ne şekilde yük hayvanlarının temin edildiği incelenmiştir. Tüm bu süreçte konar-göçerlerin yükümlülüklerini hangi ölçüde yerine getirdiği çalışmanın bir diğer odak noktasını oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Konar-göçerler, Sefer Organizasyonu, IV. Murat, Bağdat, Koyun ve Deve Tedariki

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Bab-ı Defteri, Büyük Ruznamçe Kalemi (D.BRZ) 20690, H. 1045 (1635-1636).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Bâb-ı Defteri, Mevkufat Kalemi Defterleri (D.MKF) 27441, H. 1039 (1629-30).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Bab-ı Defteri, Mevkufat Kalemi Dosya Tasnifi (D.MKF),13/193, H.1046 (1636-7).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Bab-ı Defteri, Mevkufat Kalemi Dosya Tasnifi (D.MKF), 17/115, H.1046 (1636-7).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Kamil Kepeci Defterleri (KK) 2575, H.1043-44 (1633-35).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD) 8475, H. 1039 (1629-30).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD) 7275, H. 1044 (1634-1635).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD) 4433, H. 1044 (1634-1635).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD) 3443, H. 1046-48 (1636-39).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD) 2841, H. 1048 (1638-39).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD) 18186, H. 1049 (1639-40).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD) 7392, H.1046 (1636-7).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD) 3458, H.1045 (1635-6).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD) 6375, H. 1044 (1634-1635).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Mühimme Defteri Zeyli (MD ZYL) 9, H. 1044 (1634-1635).
• Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA). E. 5222-28.
• Agaston, Gabor. “Savaş”, TDV İslam Ansiklopedisi. 36: 196-200. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Cengiz Kallek, “Kantar”, TDV İslam Ansiklopedisi. 24: 317-320. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
• Emecen, Feridun. “Kosova Savaşları”, TDV İslam Ansiklopedisi. 26: 221-224. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Emecen, Feridun. Osmanlı Klasik Çağında Savaş. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010.
• Güçer, Lütfi. XVI-XVII Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Hububat Meselesi ve Hububattan Alınan Vergiler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1964.
• Gündüz, Tufan. Anadolu’da Türkmen Aşiretleri. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2015.
• Gündüz, Tufan. Bozkırın Efendileri-Türkmenler Üzerine Makaleler. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2015.
• Gündüz, Tufan. XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Danişmendli Türkmenleri. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2005.
• İnalcık, Halil. “Hüsrev Paşa”, TDV İslam Ansiklopedisi. 19: 37-40. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• İnalcık, Halil. Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları. İstanbul: İsam Yayınları, 2010.
• İşbilir, Ömer. “Mekkâre”, TDV İslam Ansiklopedisi. 28: 554-555. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Küpeli, Özer. Osmanlı-Safevi Münasebetleri. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2014.
• Özcan, Abdulkadir. “Akıncı”, TDV İslam Ansiklopedisi. 2: 249-250. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Polat, Süleyman. “Osmanlı Sefer Organizasyonunda Pratik Çözümler: 1634-1635 (H. 1044) Tarihlerinde Karahisar-ı Şarki’de “Mükellefiyet Şeklinde Yürütülen İştira” ile Zahire Temini” Gazi Akademik Bakış, IV/8 (2011): 161-174.
• Polat, Süleyman. IV. Murat’ın Revan Seferi Organizasyonu ve Stratejisi. Ankara: ATASE Yayınları, 2015.
• Şahin, İlhan. “1638 Bağdad Seferinde Zahire Nakline Memûr Edilen Yeni-il ve Halep Türkmenleri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 33, (1982): 227-234.
• Ünal, Tahsin. “Savaşa Çıkan Osmanlı Ordusunda Lojistik İşleri -IV. Murad’ın Bağdat Seferi Hazırlıkları-” Türk Kültürü, V/58 (1967): 728-740. Ünal, Tahsin. IV. Murat ve Bağdat Seferi. İstanbul: Berikan Yayınları, 2001.
• Yans, Kerim. “IV. Murad Devrinde Osmanlı-Safevî Münasebetleri”. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi Kürsüsü, 1977.
• Yüce, Oğuzhan. “59 Numaralı Mühimme Defterinin Özetli Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.