Seyahatname-i Avrupa yazarı Mehmed Rauf’un “Avrupa Layihası” İsimli Basılmamış Eseri Üzerine

Yıl 2020, Cilt: 30 Sayı: 2, 735 - 755, 27.12.2020

Fikret Turan

Öz

Büyük Londra Sanayi Fuarına yaptığı seyahatinde Avrupa’nın birçok şehrini ziyaret eden Mehmed Rauf, anılarını Seyahatname-i Avrupa isimli eserinde anlatırken Avrupa’nın ekonomik, siyasi ve sosyal özelliklerine dair görüşlerini elyazması hâlindeki “Avrupa Layihası”nda açıklamıştır. Yazara göre Avrupa devletlerinin güçlenmesi halkın refahına, nüfusun artmasına ve imar çalışmalarına dayalı olarak meydana gelirken halkın can ve mal güvenliği ile ırz ve namusunun korunup kollanması hususları en başta gelen devlet sorumlulukları olarak görülür. Layihada Avrupa’ya dair dönem aydınları arasında yaygın olarak oluşmuş görüşler daha ayrıntılı şekilde açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Layihası, Seyahatname-i Avrupa, Rıfat Paşazade Mehmed Rauf (1829-1883), 1851 Büyük Londra Sanayi Fuarı, Tanzimat bürokratları, Türklerde Avrupa imajı, 19. yüzyılda Avrupa

On the Unpublished Work “The Discourse of Europe” by Mehmed Rauf the Author of The Travelogue of Europe

Öz

Mehmed Rauf, who was a young Ottoman bureaucrat and traveller, visited many cities and sites of Europe during his travels to the Great Exhibition of London in 1851. He narrated his visits and impression of travelling in his printed book Seyahatname-i Avrupa “The Travelogue of Europe”, and explained his views on the economic, political and social conditions and characteristics of European societies in his unpublished “Avrupa Layihası” “The Discourse of Europe” which is in the form of a handwritten manuscript. According to the author, in the report, the strength of the European states was based on the welfare of the people, the increase of the population and the investments in urban construction. In order to succeed in these areas, European states viewed the security of life and property and the protection of chastity and honour of people as the most important state responsibilities. He explained his views in more detail in comparison with all major widespread views on Europe shared by the Ottoman intellectuals of the time.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Layihası (The Discourse of Europe), Seyahatname-i Avrupa (The Travelogue of Europe), Rıfat Paşazade Mehmed Rauf (1829-1883), 1851 Great Exhibition of London, Tanzimat bureaucrats, European image of the Turkish people, Europe in the 19th century

Kaynakça

• Akyıldız, Ali, “Sâdık Rifat Paşa,” TDV İslam Ansiklopedisi, 35, (2008): 400-401.
• Altuniş-Gürsoy, Belkıs, “Türk Modernleşmesinde Sefir ve Sefaretnamelerin Rolü”, bilig, 36 (Kış 2006): 139-165.
• Asiltürk, Bâki, “Osmanlı’nın Avrupa’yı Tanımasında Seyahatnâmelerin Rolü”, Kubbealtı Akademi Mecmûası 27/1, (1998): 20-27.
• ---------, Osmanlı Seyyahlarının Gözüyle Avrupa, İstanbul: Kaknüs, 2000a.
• ---------, “Türk Edebiyatında Gezi Kitapları Bibliyografyası”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 2, 2000b.
• ---------, “Edebiyatın Kaynağı Olarak Seyahatnameler”, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4 /1-I, (2009): 911-993.
• Ffrench, Yvonne, The Great Exhibition: 1851, London: Harvill Press, 1950.
• Hillebrand, Caspar. A Researchers’ List and Bibliography of Ottoman Travel Accounts to Europe, (2nd edition), Bonn, 2014, Erişim: 15.07.2020. https://www.europava.uni-bonn.de/downloads/pdf/OttomanTravelAccountsToEurope_2ndEd_Sep14.pdf
• Jennings, K. L. Islam ex situ: The ‘Othering’ of the Ottoman at and after the Great Exhibition 1851-1901, Yüksek Lisans Tezi, Waikato Üniversitesi, 2018, Erişim: 20.08.20202
• Kaplan, Mehmet, İnci Enginün ve Birol Emil, Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi, I, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1974.
• Mardin, Şerif, The Genesis of Young Ottoman Thought: A Study in the Modernization of Turkish Political Ideas, Syracuse, New York: Syracuse University Press, 2000.
• Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, Osmanlı Ünlüleri, I-VI, Hazırlayanlar: Nuri Akbayar ve Seyit Ali Kahraman, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 3 Cilt, 3. Baskı, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 1983.
• Rıfat Paşa, “Avrupa’nın Ahvaline Dair Risale”, Müntehabât-ı Âsâr, 2. Cilt, İstanbul: Tatyos Dividciyan Matbaası, (1290/1874): 1-12.
• Semi̇z, Yaşar, “Sadık Rıfat Paşa (1807-1857) Hayatı ve Görüşleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1, (1994): 135-144.
• Sertoğlu, Midhat, Osmanlı Tarih Lügatı, 2. Baskı, İstanbul: Enderun Kitabevi, 1986.
• Seyitdanlıoğlu, Mehmet, “Sadık Rıfat Paşa ve Avrupa Ahvâline Dâir Risâlesi”, Liberal Düşünce 3, (1996): 115-124.
• ---------, Tanzimat Devrinde Meclis-i Vâlâ (1838-1868), Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1999.
• Şirin, İbrahim, Osmanlı İmgeleminde Avrupa, Ankara: Lotus, 2006.
• ---------, “Seyahatnamelerin Sosyal Bilimlerde Kullanım Değeri: Seyahatname Metodolojisi Geliştirmenin Zorunluğu”, Türk Yurdu 33, 310, (2013): 38-43.
• ---------, “Dünya Fuarları ve Osmanlı Modernleşmesi”, Journal of History Studies 9/2, A Tribute to Prof. Dr. Ali Birinci, (2017): 189-204.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 5. Baskı, İstanbul: Çağlayan Kitabevi, 1982.
• Turan, Fikret, “Forming the Modern Lexicon of Tanzimat Turkish: Words and Expressions of Modernity in Seyāhatnāme-i Londra”, Turkic Languages 11/ 2, (2007): 159-180.
• ---------, Seyahatname-i Londra: Tanzimat Bürokratının Modern Sanayi Toplumuna Bakışı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2009.
• Türkdemir, Dilek, “Osmanlı Devletinin Yeniden Yapılanma Sürecinde Önemli Bir Devlet Adamı: Mehmed Sadık Rıfat Paşa”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2007.
• Türkgeldi, Ali Fuat, Mesâil-i Mühimme-i Siyâsiyye, 3 Cilt, 2. Baskı, Hazırlayan: Bekir Sıtkı Baykal, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1987.
• Wagner, Veruschka, “Mehmed Rauf’un Avrupa Seyahatnamesi Üzerine Bir Değerlendirme”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi 26 (2014-2): 97-127.
• ---------, Imagologie der Fremde: Das Englandbild eines osmanischen Reisenden Mitte des 19. Jahrhunderts, Göttingen: V&R Unipress, 2016.