An Entrepreneurial Corporation within Turkish Defense Industry: The Mechanical and Chemical Industry Corporation (MKEK) 1950-1960

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 31, 81 - 112, 01.06.2017

Nadir Yurtoğlu

Öz

This study deals with the foundation of the Mechanical and Chemical Industry Corporation (MKEK)-an entrepreneurial corporation within Turkish Defense Industry-as of the establishment of arsenals, its duties and production activities,the partnerships it took part in, its production increase, and the effects of this increase on economy. The issue is addressed under three sections: The establishment of arsenals and their incorporation into MKEK (1921-1950); the foundation and duties of MKEK (1950); and the production activities of MKEK (1950-1960). Numerical data were used in evaluations about the foundation, tasks, and production activities of MKEK as well as the effects of such activities on economy. The missing parts in the literature about the research subject were eliminated by the use of primary sources. During the evaluations, the agreements on the production of arms and agricultural machines made by Turkey with various countries across the world under the responsibility of MKEK and the bilateral relations emerging with such agreements were also taken into consideration. The research results are as follows: The arsenals that were set up as of the first years of the Republic constituted the core of MKEK, which was founded as a state-owned economic enterprise in 1950. Significant contributions were made to the development of national economy as new factories and additional units were added to the facilities of the corporation and worked productively; the corporation engaged in production in almost all fields of economy apart from defense industry; and it increased its production through national and international partnerships it took part in.

Anahtar Kelimeler

Defense Industry, Economy, Industry, The Mechanical and Chemical Industry Corporation

Türk Savunma Sanayiinde Girişimci Bir Kuruluş: Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) 1950-1960

Öz

Bu araştırmada, Türk Savunma Sanayiinin girişimci bir kuruluşu olan Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumunun (MKEK) askeri fabrikaların teşkilinden itibaren tesisi, görevleri, üretim faaliyetleri ve iştirak ettiği ortaklıklarla üretimde sağladığı artış ve bunun ekonomiye olan yansımaları ele alınmıştır. Konu, askeri fabrikaların kuruluşu ve MKEK bünyesine katılması (1921-1950); MKEK’nin kuruluşu ve görevleri (1950); MKEK’nin üretim faaliyetleri (1950-1960) adı altında üç bölümde ele alınmıştır. MKEK’nin kuruluşu, görevleri ve üretim çalışmaları ve bu çalışmaların ekonomiye olan yansımaları incelenirken, sayılar veriler üzerinde değerlendirmelerde bulunulmuştur. Araştırmanın konusu hakkında literatürde yer alan eksiklikler birincil kaynaklardan yararlanılması yoluyla tamamlanmıştır. Çalışmanın konusu incelenirken dönemin Türkiye’sinin MKEK uhdesinde dünyanın çeşitli ülkeleriyle silah ve tarım makineleri üretimi konusunda yaptığı anlaşmalar ve bu anlaşmalarla ortaya çıkan ikili ilişkileri göz önüne getirilerek gerekli değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuç şudur: Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren teşkil edilen askeri fabrikalar 1950 yılında bir iktisadi devlet teşekkülü olarak kurulan MKEK’nin çekirdeğini oluşturmuştur. Kurumun tesislerine yeni fabrika ve ilave üniteler eklenerek verimli çalışması, savunma sanayii dışında ekonominin hemen her alanında üretim yapması ve ulusal ve uluslararası kurduğu ortaklıklarla üretimini artırması, milli ekonominin gelişmesine önemli ölçüde katkı yapması sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Savunma Sanayii, Ekonomi, Sanayii, Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu

Kaynakça

• Kaynakça makalenin sonundadır (The bibliography is at the end of the article).