Türkiye ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Doğu Akdeniz Enerji Politikalarının Neorealist Perspektiften Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 187 - 201, 31.12.2021

Muhammed Fatih İmamoğlu Ayse Gülce Uygun

https://doi.org/10.47899/ijss.20213208

Cited By: 1

Öz

Doğu Akdeniz; farklı din, mezhep, siyasi ve etnik grupları bünyesinde barındıran bir bölge olup tarih boyu çatışmalara sahne olmuştur. Kıyıdaş devletlerin güvenliğini tehdit eden bu çatışmalar devam ederken, bölgede hidrokarbon kaynaklarının keşfedilmesi, gerilimi ve rekabeti besleyici bir etki yaratmaktadır. Günümüzde diğer tüm işlevlerinin yanı sıra aktörler tarafından rakiplerine karşı bir baskı aracı olarak da kullanılan enerji, bir güç unsuru olarak karşımıza çıkmaktadır. Enerjinin devletlerin güvenlik açıklarını azaltıcı bir etkisinin olması, bu kaynaklar üzerinde hakimiyet kurma mücadelesini doğurmaktadır. Türkiye, artan enerji ihtiyacını karşılamak ve enerji geçiş merkezi olma hedefini sürdürmek için bölgeye olan ilgisini artırmaktadır. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ise, güvenlik açıklarını azaltma ve kaynakların büyük bir bölümünü ihraç ederek ekonomik kazanç elde etme gayreti içerisindedir. Bu çalışmada, Türkiye ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin enerji politikaları kapsamında çatışan çıkarları değerlendirilmektedir. İki aktörün Doğu Akdeniz enerji politikaları neorealist perspektiften ele alınarak ulusal çıkar, güç, çatışma, rekabet, güç dengesi ve güvenlik kavramları çerçevesinde karşılaştırmalı bir analiz yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, Türkiye, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Neorealizm, Enerji

A comparative Analysis of the Eastern Mediterranean Energy Policies of Turkey and the Greek Cypriot Administration of Southern Cyprus from a Neorealist Perspective

Öz

The Eastern Mediterranean constitutes a region that includes different religious, sectarian, political and ethnic groups and has been home to conflicts throughout the history. While these conflicts that threaten the security of the riparian states continue, the discovery of large hydrocarbon resources in the region has created a nurturing effect on tension and competition between actors. Today, energy, along with its other functions, is used by actors as a means of pressure against their rivals, thus constitutes a component of power. The fact that energy has a reducing effect on the security vulnerabilities of states, causes the struggle for dominance over these resources. Turkey has shown a growing interest in the region to meet its increasing energy needs and to maintain its goal of becoming an energy transition center. The Greek Cypriot Administration, on the other hand, has been in an effort to reduce security gaps and maximize economic gain by exporting a large part of its resources. In this study, the conflicting interests of Turkey and the Greek Cypriot Administration within the scope of their energy policies are evaluated through the rational dynamics of the International Relations discipline. The Eastern Mediterranean energy policies of the two actors are examined from a neorealist perspective, and a comparative analysis is made within the framework of the concepts of national interest, power, conflict, competition, balance of power and security.

Anahtar Kelimeler

Eastern Mediterranean, Turkey, Greek Cypriot Administration, Neorealism, Energy

Kaynakça

• Acer, Y. (2019). Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanları ve Türkiye-Libya Mutabakatı. SETA Analiz, (301), 1-15.
• Acer, Y. (2020). Perspektif: Türkiye-Libya deniz sınırı antlaşmasının Birleşmiş Milletler tarafından tescilinin önemi. SETA, https://www.setav.org/perspektif-turkiye-libya-deniz-siniri-antlasmasinin-birlesmis-milletler-tarafindan-tescilinin-onemi/.
• Acer, Y. (2020). Doğu Akdeniz’de Yunanistan-Mısır deniz sınırı antlaşması ve Türkiye. Adalet Dergisi, 2(65), 13-26.
• Ahmed, J. (2020). The theoretical significance of foreign policy ın ınternational relations- an analyses. Journal Of Critical Reviews, 7(2), 787-792.
• Ak, G. (2013). Kıbrıs adası ve çevresindeki deniz dibi hidrokarbon zenginliklerinin adadaki sorunun çözümüne muhtemel etkileri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi Kıbrıs Özel Sayısı, 333-338.
• Alptekin, G. (2015). Doğu Akdeniz enerji keşiflerinden sonra Akdeniz uyum fırsatı ve bölge devletlerinin politikaları (2009-2015). 1-32.
• Ametbek, D. (2019). Rusya’nın Doğu Akdeniz’deki tutumu. ANKASAM, https://www.ankasam.org/rusyanin-dogu-akdenizdeki-tutumu/.
• Apim, E. (2021). France joins the Eastern Mediterranean Gas Forum. Econostrum, https://en.econostrum.info/France-joins-the-Eastern-Mediterranean-Gas-Forum_a921.html.
• Arı, T. (2004). Uluslararası İlişkiler Teorileri. İstanbul: Alfa basım yayım.
• Ashley, R. K. (1984). The poverty of neorealism. International Organization, 38(2), 225-286.
• Bayeh, E. (2014). Theories on the role of international organizations in maintaining peace and security. International Journal Of Multidisciplinary Research And Development, 1(7), 347-350.
• Beyer, A. C. (2018). Abolishing the security dilemma: why we need to integrate the militaries. Cambridge Journal Of Eurasian Studies, 1-20.
• Bordner, B. (1997). Rethinking neorealist theory: order within anarchy. http://brucebordner.com/Neorealism.html.
• Boyraz, H. M., & Balcı, O. (2021). Yunanistan ile GKRY’nin Doğu Akdeniz'deki hesapları başarısızlığa mahkum. Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/yunanistan-ile-gkry-nin-dogu-akdenizdeki-hesaplari-basarisizliga-mahkum/2183953.
• Brown, C., & Ainley, K. (2005). Understanding International Relations. New York, USA: Palgrave.
• Caşın, M. H. (2019). Türkiye-Libya anlaşmasının hukuki ve stratejik boyutları. Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/turkiye-libya-anlasmasinin-hukuki-ve-stratejik-boyutlari/1668270.
• Cesnekas, G. (2010). Energy resources ın foreign policy: a theoretical approach. Baltic Journal Of Law & Politics, 3(1), 30-52.
• Chun, C-S. (2000). Theoretical approaches to alliance: ımplications on the R.O.K.-U.S. alliance”. Journal Of International And Area Studies, 7(2), 71-88.
• Clempson, R. (2011). Are security ıssues most effectively addressed by a neo-realist IR approach?. E-International Relations, 1-4.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan: Biz Nasıl kimsenin toprağına göz dikmiyorsak, bize ait olanlardan da taviz vermeyeceğiz. (2020). Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/cumhurbaskani-erdogan-biz-nasil-kimsenin-topragina-goz-dikmiyorsak-bize-ait-olanlardan-da-taviz-vermeyecegiz/1953549.
• Çam, T. (2019). Türkiye-Libya Anlaşması Türkiye'nin Doğu Akdeniz politikasında önemli kazanım. Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiye-libya-anlasmasi-turkiyenin-dogu-akdeniz-politikasinda-onemli-kazanim/1662097.
• Dar, A. I. vd. (2017). Alliances ın ınternational politics: a comparative study of Kenneth Waltz’s and Stephen Walt’s theories of alliances. Kaav International Journal Of Arts, Humanities & Social Sciences, 4(3), 44-51.
• Darbouche, H. vd., (2012). East mediterranean gas: what kind of a game-changer?. The Oxford Institute For Enegy Studies, 1-33.
• Delanoe, I. (2013). Cyprus, A Russian Foothold In The Changing Eastern Mediterranean. Middle East Review Of International Affairs, 17(2), 84-93.
• Deutsche Welle (2021). İtalyan Şirketi Eni’den Kıbrıslı Rumlara Güvence. https://www.dw.com/tr/itayan-%C5%9Firketi-eniden-k%C4%B1br%C4%B1sl%C4%B1-rumlara-g%C3%BCvence/a-42998699.
• Dışişleri Bakanlığı (2010). İsrail ile GKRY arasında imzalanan meb anlaşması hk. no: 288. https://www.mfa.gov.tr/no_-288_-21aralik-2010_-israil-ile-gkry-arasinda-imzalanan-meb-anlasmasi-hk_.tr.mfa.
• Dunne, T., Kurki, M., & Smith, S. (2013). International relations theories discipline and diversity third edition. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press.
• Glaser, C. L. (1994). Realists as optimists: cooperation as self-help”. International Security, 19(3), 50-90.
• Grieco, J. M. (1988). Anarchy and the limits of cooperation: a realist critique of the newest liberal ınstitutionalism. International Organization, 42(3), 485-507.
• Grigoriadis, I. N. (2014). Energy discoveries in the Eastern Mediterranean: Conflict or cooperation? Middle East Policy, 21(3), 124-133.
• Gürsoy, B. (2005). Soğuk savaştan günümüze asimetrik tehdit. Ankara: IQ kültür sanat yayıncılık.
• Güven, A. (2019). Güvenlik bağlamında saldırgan realizm ve savunmacı realizm. İlim ve Medeniyet, https://www.ilimvemedeniyet.com/guvenlik-baglaminda-saldirgan-realizm-ve-savunmaci-realizm.html.
• İstikbal, D., & Boyraz, H. M. (2019). Doğu Akdeniz enerji kaynaklarına ekonomi-politik bir yaklaşım. Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 3(5), 69-86.
• Jaybhay, R. (2020). A neo-realist theoretical perspective in energy security. The Kootneti, https://thekootneeti.in/2020/04/13/neo-realist-perspective-energy-security/.
• Jervis, R. (1978). Cooperation under the security dilemma. World Politics, 30(2), 167-214.
• Kalambura, S. vd. (2014). Energy security and renewable sources of energy”. Coll. Antropol, 38(1), 229-236.
• Karagiannis, E. (2016). Shifting Eastern Mediterranean Alliances. Middle East Quarterly, 23(2), 1-11.
• Karagöl, E. T. vd. (2016). Türkiye'nin enerjide merkez ülke olma arayışı. SETA, http://file.setav.org/Files/Pdf/20160420121430_turkiyenin-enerjide-merkez-ulke-olma-arayisi-pdf.pdf.
• Karagül, S. (2021). Doğu Akdeniz’de enerji eksenli ittifak girişimleri ve Türkiye. TYB Akademi, 11(31), 48-68.
• Karakasis, V. P. (2014). The energy security question in the Eastern Mediterranean: Understanding the recent tensions (Part 1). Project Lead on the Cyprus Issue Project at Bridging Europe Paper No: 7, https://scholarlypublications.universiteitleiden.nl/access/item%3A2857007/view.
• Kavaz, İ. (2020). Doğu Akdeniz’deki enerji rekabeti üzerine bir değerlendirme. TYB Akademi, 11(31), 26-47.
• Kedikli, U., & Deniz, T. (2015). Enerji kaynakları mücadelesinde Doğu Akdeniz havzası ve deniz yetki alanları uyuşmazlığı. Alternatif Politika, 7(3), 399-424.
• Keohane, R. (1984). After Hegemony: Cooperation and discord in the world political economy. New Jersey, USA: Princeton University Press.
• Kısacık, S., & Erenel, F. (2019). Doğu Akdeniz güvenlik algılamaları bağlamında, kalıcı yapılandırılmış işbirliği savunma anlaşması (The permanent structured cooperatıon- pesco) ve enerji güvenliği meselelerinin Avrupa Birliği-Türkiye ilişkilerine olası yansımalarını anlamak. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 2(1), 51-76.
• Kökyay, F. (2020). Neorealizm Kuramı ve Türkiye'nin Doğu Akdeniz Enerji Politikası. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 9(3).
• Lobell, S. E. (2010). Structural realism/offensive and defensive realism. Oxford Research Encyclopedia Of International Studies, 1-23.
• Mastanduno, M. (1997). Preserving the unipolar moment: Realist theories and U.S. grand strategy after the Cold War. International Security, 21(4), 49–88.
• Mearsheimer, J. J. (2001). The tragedy of great power politics. New York: USA: W.W Norton Company.
• Mearsheimer, J. J. (2009). Reckless states and realism. International Relations, 23(2), 241-253.
• Metcalf, G. E. (2014). The economics of energy security. The Annual Review Of Resource Economics, 6, 155-174.
• Mitchell, G. (2020). The Eastern Mediterranean Gas Forum: Cooperation in the shadow of competition. The Israeli İnstitute For Regional Foreign Policies, 1-12.
• Nexon, D. H. (2009). The Balance of Power in the Balance. Cambridge University Press, 61(2), s.330-359.
• Nincic, M. (1999). The national interest and its interpretation. Cambridge University Press, 61(1), 29-55.
• Orhun, F. Ç. (2017). Doğu Akdeniz enerji kaynaklarının Kıbrıs sorununa muhtemel etkileri. Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 2(2), 36-54.
• Örnek, S., & Mızrak, B. (2016). Bir güvenlik sorunu olarak Kıbrıs’ın enerji kaynakları ve uluslararası aktörlerin politikaları. Bilge Strateji, 8(15), 13-32.
• Örselli, E., & Babahanoğlu, V. (2019). Doğu Akdeniz’de açılmaya çalışılan pandoranın kutusu: Enerji kaynaklarından alan hâkimiyetine uzanan ekonomi politik hesaplar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(66), 388-400.
• Özekin, M. K. (2020). Doğu Akdeniz’de değişen enerji jeopolitiği ve Türkiye. Güvenlik Stratejileri, 16(33), 1-51.
• Özer, S. (2013). Doğu Akdeniz’de enerji güvenliği ve savaşları. Ortadoğu Analiz, 5(60), 68-79.
• Pashakhanlou, A. H. (2018). The Past, Present and Future of Realism. E-International Relations,1-9.
• Parent, J. M., & Rosato, S. (2015). Balancing in neorealism. International Security, 40(2), 51-86.
• Pechlivanis, P. (2012). Anarchy and war: a critique of Waltz’s third image. E-International Relations, 1-5.
• Pekcan, C., & Uygun, A. G. (2021). Çin’in Akdeniz politikaları kapsamında Avrupa Birliği-Çin stratejik ortaklığı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(3), 1145-1164.
• Resmi Gazete (2019). Türkiye Cumhuriyeti hükûmeti ile Libya devleti ulusal mutabakat hükûmeti arasında Akdeniz’de deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin mutabakat muhtırasının onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191207-2.htm.
• Rose, G. (1998). Neoclassical realism and theories of foreign policy. World Politics, 51(1), 144-172.
• Sandıklı, A., & Kaya, E. (2012). Uluslararası ilişkiler teorileri ve barış. A. Sandıklı (ed.). Teoriler ışığında güvenlik, savaş, barış ve çatışma çözümleri, (ss. 133-164). İstanbul: Bilgesam Yayınları.
• Snyder, J. (1991). Myths of empire: domestic politics and ınternational ambition. New York, USA: Cornell university press.
• Solc, M. (2013). Energy security – an important aspect of national security. Univerzita Obrany v Brně, https://www.unob.cz/eam/Documents/Archiv/EaM_1_2013/%C5%A0olc.pd.
• Sudarshan, A., & Noronha, L. (2009). Contextualizing India’s energy security. L. Noronha ve A. Sudarshan (ed.). India’s energy security, (ss. 3-18). London, New York: Routledge.
• Şahin, İ. (2019). Energy conflıct and cooperatıon ın the eastern medıterranean. Ortadoğu Araştırmaları Merkezi.
• Temizer, M. (2020). Türkiye'nin denizlerdeki enerji filosu. Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turkiyenin-denizlerdeki-enerji-filosu/1949802.
• Tiryakioğlu, M. B. (2019). Doğu Akdeniz'de enerji denklemi -1. Anadolu Ajansı, 9 Mayıs 2019, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/dogu-akdenizde-enerji-denklemi-1/1474137.
• TPAO (2019). Ham petrol ve doğal gaz sektör raporu. https://www.tpao.gov.tr/file/2005/2019-tpao-sektor-raporu-3185ed3b4af5442c.pdf.
• Turkey says to hold military drills in eastern Mediterranean. (2020). Reuters, https://www.reuters.com/article/turkey-greece/turkey-says-to-hold-military-drills-in-eastern-mediterranean-idUKL8N2FT2P6.
• Tüysüzoğlu, G. (2013). Savunmacı realizm ve saldırgan realizm bağlamında Karadeniz Havzası’ndaki çatışma gerçekliğinin değerlendirilmesi”. Avrasya Etüdleri, 44(2), 57-85.
• USGS (2010). Assessment of undiscovered oil and gas resources of the levant basin province, eastern mediterranean. U.S. department of the ınterior, https://pubs.usgs.gov/fs/2010/3014/pdf/FS10-3014.pdf.
• Uygun, A. G. (2021). Doğu Akdeniz’de Paylaşım Rekabeti: Türkiye-Yunanistan Gerginliği ve Avrupa Birliği’nin Tutumu. TYB Akademi, 11 (31), s. 69-89.
• Waltz, K. N. (1979). Theory of ınternational politics. Reading, Mass: Addison-Wesley Publishing Company.
• Waltz, K. N. (1990). Realist thought and neorealist theory. Journal Of International Affairs, 44(1), 21-37.
• Waltz, K. N. (2008). Realism and International Politics. London, United Kingdom: Routledge.
• Wivel, A. (2011). Security dilemma. https://www.researchgate.net/profile/Anders-Wivel-2/publication/320211391_Security_dilemma/links/59d4e777a6fdcc181adc5d66/Security-dilemma.pdf.
• Yaycı, C. (2012). Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının paylaşılması sorunu ve Türkiye”. Bilge strateji, 4(6), 1-70.
• Yazar, Y. (2011). Enerji ilişkileri bağlamında Türkiye ve Orta Asya ülkeleri. Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk - Kazak Üniversitesi, http://www.ayu.edu.tr/static/kitaplar/enerji_raporu.pdf.
• Yıldız, D. (2008). Tarihi geçmişi, stratejik önemi ve su sorunu açısından Akdeniz’in doğusu. İstanbul: Bizim Kitaplar Yayınevi.
• Yılmaz, A. (2012). Küresel dünyada uluslararası ilişkiler teori-temel kavramlar-yeni gelişmeler. Ankara: Kadim Yayınları.
• Yunanistan'ın Libya'ya baskısı sürüyor. (2019). TRT Haber, https://www.trthaber.com/haber/dunya/yunanistanin-libyaya-baskisi-suruyor-444731.html.
• Zahid, A. (2008). Energy–Gdp relationship: a causal analysis for the five countries of South Asia”. Applied Econometrics And International Development, 8(1), 167-180.