Geleneksel Hava Taksi İle Kentsel Hava Hareketliliğinin Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 21 - 43, 18.07.2023

Ömer Faruk Savaş , Yılmaz Gökşen

https://doi.org/10.47899/ijss.1251193

Öz

Süper akıllı toplum 5.0’ın hedefleri arasında yer alan mobility devriminin hava ayağı olarak kabul edebileceğimiz, Kentsel Hava Hareketliliği (KHH) tanım olarak; bir şehir alanı içinde isteğe bağlı veya tarifeli hava taşımacılığı hizmetleri sağlamak için önerilen bir dizi araç ve operasyonel kavramı ifade etmektedir. Gelişen teknoloji ile beraber birçok alanda etkin olarak kullanılan ve her gün kullanım alanı genişleyen İnsansız Hava Aracı (İHA)’lar ve döner kanathava aracı sistemlerinden tümleşik bir konsept olarak ortaya çıkmıştır. Bu konsept içerisindeki VTOL (Dikey Kalkış ve İniş), eVTOL (Elektrik Tahrikli Dikey Kalkış ve İniş) ve STOL (Kısa Kalkış ve İniş) özelliklerine sahip hava platformlarıyla yakın gelecekte ulaşım, perakende kargo taşımacılığı, sağlık hizmetleri gibi alanlarda insanlı (yarı otonom) ve insansız (otonom) olarak kullanılması olası gözükmektedir. KHH Sistemleri ile; öncelikle kısa mesafelerde küçük, bakım ve işletme maliyetileri düşük hava araçları kullanılacaktır. Bunun sonucunda seyahat rotaları kısalacak ve ulaşımda harcanan zaman azalacaktır. Konforlu seyahat ve şehiriçi ulaşım maliyetlerinin düşmesi ile KHH sistemlerine erişim noktaları olan Vertiport’ların sayılarıda doğrusal olarak artacaktır. Düşen idame/işletme maliyetleri ve konforlu hava ulaşımına kolay erişilebilirlik sonucunda; şehirlerdeki kara trafiğinin azalarak rahatlaması, şehiriçi hava kirliliğine doğrudan olumsuz etkisi olan karbon emisyon oranlarının düşmesi ve en önemlisi kısıtlı kaynak olan zamandan tasarruf sağlanması gibi faydalar beklenmektedir. KHH sistemlerinin şehirlede kullanılmasına ilişkin olarak bu yeni sistemin, bilinen/geleneksel hava taksi hizmetleriyle karşılaştırılarak analiz edilmiştir. KHH ve geleneksel hava taksi hizmetleri hakkında uzman, havacılık sektöründe çalışmış ve/veya çalışmakta olan profesyonel havacılarla görüşmeler ve anketler yapılarak veriler toplanmıştır. Toplanan veriler ışığında SWOT analizleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerle, eVTOL hava aracı konseptlerinin karşılaştırmalı analizi yapılmış. Bulgular kısmında uzman görüşlerine yer verilmiştir. Sonuç ve değerlendirme kısmında ise KHH genel konsepti oluşturulmuş, YBS (Yönetim Bilişim Sistemleri) kapsamında yapılacak çalışmalar önerilmiştir. Analiz sonuçlarından elde edilen bilgiler değerlendirildiğinde, KHH sistemlerinin kendi içerisinde tehdit ve zayıf yönler barındırmalarına rağmen geleneksel hava taksi hizmetlerine kıyasla daha uygulanabilir sistemler olduğu sonucu ortya çıkmaktadır. eVTOL hava araçlarını şehir alanları üzerinde yaygın kullanımıyla, yangın, deprem, orman yangını gibi olaylarda; gözetleme, ekiplerin koordinasyonu ve yönlendirilmesi, şehrin gözetimi gibi faaliyetlerde kullanılabilir oldukları sonucu ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Hava Hareketliliği, Toplum 5.0, SWOT, Hava Taksi, Mobility, Vertiport, eVTOL, YBS

Comparative Analysis of Traditional Air Taxi and Urban Air Mobility

Öz

Urban Air Mobility (UAM); It refers to a proposed set of tools and operational concepts for providing on-demand or scheduled air transport services within a city area. It has emerged as an integrated concept from Unmanned Aerial Vehicles (UAV) and rotary wing aircraft systems, which are used effectively in many areas with the developing technology and whose usage area is expanding day by day. In this concept, air platforms with VTOL (Vertical Take-off and Landing), eVTOL (Electric Vertical Takeoff and Landing) and STOL (Short Take-off and Landing) features in areas such as transportation in the near future, manned (semi-autonomous) and unmanned (semi-autonomous) in retail cargo transportation, healthcare services. autonomous) seems possible. With UAM Systems; First of all, small aircraft with low maintenance and operating costs will be used in short distances. As a result, travel routes will be shortened and the time spent traveling will be reduced. The number of Vertiports, which are access points to UAM systems, will increase linearly with comfortable travel and decrease in urban transportation costs. As a result of reduced maintenance/operation costs and easy access to comfortable air transportation; Benefits such as reducing land traffic in cities, reducing carbon emission rates, which have a direct negative impact on urban air pollution, and saving time, which is a limited resource, are expected. Regarding the use of UAM systems in cities, this new system has been studied in comparison with known/traditional air taxi services. Data were collected by conducting interviews and surveys with professional aviators who are experts in UAM and traditional air taxi services, have worked and/or are working in the aviation industry. In the light of the collected data, SWOT analyzes were made. A comparative analysis of eVTOL aircraft concepts was made with the obtained data. Expert opinions are included in the findings section. In the conclusion and evaluation part, the general concept of UAM was created and studies to be carried out within the scope of MIS (Management Information Systems) were suggested. When the information obtained from the analysis results is evaluated, it has been concluded that UAM systems are more applicable systems than traditional air taxi services, although they contain threats and weaknesses. With the spread of eVTOL aircraft over city areas, in events such as fire, earthquake, forest fire; It is concluded that it can be used in activities such as the surveillance, coordination and direction of the teams, and the surveillance of the city.

Anahtar Kelimeler

Urban Air Mobility, Society 5.0, SWOT, Air Taxi, Mobility, Vertiport, eVTOL, MIS

Kaynakça

• Agouridas V., Czaya A., Stechly J., Kumar R., (2021), “Kentsel Hava Hareketliliği ve Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planlaması – Uygulayıcı Brifingi”, https://www.researchgate.net/publication/357057770_Urban_Air_Mobility_and_Sustainable_Urban_Mobility_Planning_-_Practitioner_Briefing, (29.09.2022).
• Airnewstimes, (2012), “FAA Nedir ve Ne zaman kurulmuştur? ”, https://www.airnewstimes.com/faa-nedir-ve-ne-zaman-kurulmustur-17018-haberi.html, (02/09/2022).
• Asianaviation, (2022), “ANA ve Joby, hava taksi hizmetleri için ortaklık imzaladı”, https://asianaviation.com/ana-joby-sign-partnership-for-air-taxi-services/, (06/09/2022).
• Çoban B., Karakaya Y.E., “Geleceği Planlamada Stratejik Yönetim Ve Swot Analizi: Kavramsal Yaklaşımlar”. e-Journal of New World Sciences Academy 2010, Volume: 5, Number: 4, Article Number: 3C0052 (2021): s 347) 11/12/2022.
• EASA, (2021), “Kentsel Hava Hareketliliği (KHH)”, https://www.easa.europa.eu/domains/urban- air-mobility-KHH, (02/09/2022).
• EASA, (2022), “EASA vertiportlar için dünyanın ilk tasarım spesifikasyonlarını yayınladı”, https://www.easa.europa.eu/newsroom-and-events/press-releases/easa-issues-worlds-first-design-specifications-vertiports, (02/09/2022).
• Eurocities, “Avrupa İnovasyonu Akıllı Şehirlerde Ortaklık ve Topluluklar (EIP-SCC) Pazar Yeri ve Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Eylem Kümesi”, https://nws.eurocities.eu/MediaShell/media/8784_EIP_SCC_UrbanMobility_Flyer_HiRes.pdf, (02/09/2022).
• Ezin Y., (2021), “COVİD 19 Sürecinde Üniversitelerde Uzaktan Muhasebe Eğitiminin SWOT Analiz Tekniği İle Değerlendirilmesi”. Muhasebe ve Finansman Dergisi (2021): 73-90 https://dergipark.org.tr/tr/pub/mufad/issue/65174/937725, (28/11/2022).
• FAA, (2022), “Kentsel Hava Hareketliliği ve Gelişmiş Hava Hareketliliği”, https://www.faa.gov/uas/advanced_operations/urban_air_mobility, (02/09/2022).
• Gary S Vermaak, (2021). “Kırsal Hava Hareketliliği - kırsal alanları Dünya ile birleştiriyor” flight-crowd, https://www.flight-crowd.com/post/rural-air-mobility-connecting-rural-areas-with-the-world, (11/10/2022).
• Globalsavunma, (2021), “Kentsel Hava Ulaşımı Ve Dikey Kalkış-İniş”, https://www.globalsavunma.com.tr/kentsel-hava-ulasimi-ve-dikey-kalkis-inis.html, (05/11/2022).
• Howthingsfly, “Dikey Kalkış Ve İniş”, https://howthingsfly.si.edu/ propulsion/vertical-flight, (02/09/2022).
• Infiniti Ventures, Transportation (2021): Urban Air Mobility and Flying Cars, https://infinitiventures.substack.com/p/transportation-urban-air-mobility, (10/09/2022).
• Lilium, “Vizyonu gerçeğe dönüştürmek – bir eVTOL jeti tasarlamak”, https://lilium.com/newsroom-detail/lilium-architecture-design-principles, (06/09/2022).
• Lilium, “İlk Elektrikli Dikey Kalkış Ve İniş Jetiyle Tanışın”, https://lilium.com/jet, (06/09/2022).
• Mary McMahon, (2022). “Hava Taksi nedir?”, wikimotors https://www.wikimotors.org/ what-is-an-air-taxi.htm, (10.10.2022).
• Rajendran S., ve Pagel E., (2020). “Helikopter hizmetlerinin çevrimiçi inceleme analizine dayalı olarak ortaya çıkan hava taksi ağı operasyonları için öneriler”, sciencedirect, Volume 6, Issue 12, Aralık 2020, e05581.
• SHGM, (2022), “Hava Ulaştırma İşletmeleri”, https://web.shgm.gov.tr/tr/havacilik-isletmeleri/2063-hava-tasima-isletmeleri, (09.09.2022).
• SHGM, “Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Hava Seyrüsefer Yıllık Emniyet Raporu”, https://web.shgm.gov.tr/doc4/nsa.pdf, (02/09/2022).
• Scerri A., (2020), “EASA ve FAA eVTOL standartları: İki yaklaşım, tek hedef”, verticalmag, https://verticalmag.com/opinions/easa-faa-eVTOL-standards/, (02/09/2022).
• T.C. Dışişleri Bakanlığı, “Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) Uluslararası Teşkilat Künyesi”, https://www.mfa.gov.tr/uluslararasi-sivil-havacilik-orgutu-_icao_.tr.mfa, (04/09/2022).
• Tuncal A., Uslu S., “Kentsel Hava Hareketliliği Kavramının Gelişiminde İki Önemli Faktör: ATM ve Toplum”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi (KMUSEKAD), 2021, E-ISSN:2147-7833.
• Ulusal, (2019), “Mersin'de hava taksi hizmete girdi.”, https://www.ulusal.com.tr/haber/8486970/mersinde-hava-taksi-hizmete-girdi-hava-taksi-ne-kadar, (14/10/2022).
• Verticalmag, (2021), “Eve, eVTOL şarj altyapısını incelemek için EDP ile ortak oldu”, https://verticalmag.com/news/eve-edp-study-eVTOL-charging-infrastructure/, (08/09/2022).
• Verticalmag, (2022), “Kentsel hava hareketliliğinin geleceği için altyapı hususları”, https://verticalmag.com/opinions/infrastructure-considerations-future-urban-air-mobility/, (08/09/2022).
• Volocopter, “volocity”, https://www.volocopter.com/solutions/volocity, (06/09/2022)
• Volocopter, “voloconnect”, https://www.volocopter.com/solutions/voloconnect/, (06/09/2022).
• Volocopter, “voloport”, https://www.volocopter.com/wp-content/uploads/air-taxi-voloport-01-scaled.jpg, (02/09/2022).
• Flight-crowd, “Elektrikli Kısa Kalkış Ve İniş (Estol) Aracı”, https://www.flight-crowd.com/estol, (02/09/2022).
• Havajet, “EASA – Avrupa Havacılık Güvenliği Ajansı”, https://www.havajet. com/bunlari -biliyor-musunuz/easa-european-aviation-safety-agency/, (02/09/2022).
• Northfly.aero, “Havacılık Kuruluşları Nelerdir? ICAO, EASA, SGHM, JAA, FAA”, https://northfly.aero/blog/havacilik-kuruluslari-nelerdir-icao-easa-sghm-jaa-faa, (02/09/2022).
• shgm, (2022), “Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyonu (SHT21)" konulu Talimat revize edilmiştir”, https://web.shgm.gov.tr/tr/mevzuat/6796-quot-hava-araci-ve-ilgili-urun-parca-ve-cihazin-ucusa-elverislilik-ve-cevresel-sertifikasyonu-sht21-quot-konulu-talimat-revize-edilmistir, (02/09/2022).
• skku.edu, (2020), “Mevzuat ve Altyapının Hazırlanması”, http://skt.skku.edu/news/articleView.html?idxno=853, (02/09/2022).
• skymax, (2016), “Hava Taksi Hizmeti Nedir?”, https://skymax.com/history-of-air-taxi-in-the-usa_771241/, (10/09/2022).