Gestasyonel Diyabet Tanısı Almış Gebelerin Sağlıklı Yaşam Biçimine Uyumu

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 9, 01.01.2022

Ayşegül Dönmez , Tugce Pazarcı Baris , Fisun Şenuzun Aykar

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı gestasyonel diyabet tanısı almış gebelerin sağlıklı yaşam biçimine uyumunu incelemektir.
Gereç ve Yöntemler: Araştırma, tanımlayıcı bir çalışma olarak, 01.01.2010-28.02.2010 tarihleri arasında, Dr Ekrem Hayri Üstündağ Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi’ne başvuran 50 gebe ile gerçekleşmiştir. Veriler, araştırmacılar tarafından hazırlanan anket formu, “Fiziksel Aktivite Ölçeği” ve “Gebelikte Sağlık Uygulamaları Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırma kapsamına alınan gebelerin %44’ü 30-34 yaş grubunda olup yaş ortalamalarının 29,20±4,78 olduğu, %32’sinin ilkokul mezunu, %78’inin çalışmadığı ve %86’sının çekirdek aile tipine sahip olduğu saptanmıştır. Araştırmaya alınan gebelerin %76’sının multipar, %68’inin düşük ve %92’sinin küretaj öyküsünün bulunmadığı belirlenmiştir. Ayrıca gebelerin, %46’sının annesinde, %18’inin de babasında diyabet öyküsünün olduğu ve hiçbirinin önceki gebeliklerinde diyabet öyküsünün bulunmadığı belirlenmiştir. Çalışma sırasında gebelerin %76’sının gebelikte 1-5 kez doğum öncesi bakım aldığı saptanmıştır. Gebelerin %12’sinin gebelikte sigara içmeye devam ettiği ve hiçbirinin alkol tüketmediği belirlenmiştir. Gebelerin diyabet tanısı alma haftası ortalaması 25,04±1,13, %38’inin haftada 2-3 kez, %6’sının da iki haftada bir kez kan şekerini ölçtürdüğü ve %40’ının kan şekerinin ebe tarafından ölçüldüğü tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan gebelerin %36’sının egzersiz- kan şekeri takibi, %14’ünün beslenme ve kilo takibi konusunda ebelerden eğitim aldığı belirlenmiştir.
Sonuç: Bu çalışmada gestasyonel diyabet tanısı almış gebelerin sağlıklı yaşam biçimine uyumuna ilişkin deneyimlerini yansıtan önemli sonuçlar elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre; öncelikle ebeler olmak üzere tüm sağlık profesyonelleri, GDM açısından risk grubunda olan kadınlara bilgilendirmelerin yapılması, erken tanılama için tarama testlerinin yapılmasının sağlanması, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının kazandırılması ve izlemlerinin yapılmasına yönelik olarak çalışmaları önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Diyabet, gestasyonel, kadın, sağlık, ebelik, bakım

Kaynakça

• Özgül G, Melekoğlu R, Yeleç S, Eskiyörük İ, Özgünen FT. Borderline gestasyonel diabetes mellitus saptanan gebelerin perinatal sonuçları. Perinatoloji Dergisi. 2015; 23(1):6-12.
• American Diabetes Association [Internet]. USA: What is Gestational Diabetes? [Erişim tarihi: 02 Temmuz 2021]. Erişim adresi: http://www.diabetes.org/diabetesbasics/gestational/what-is-gestational-diabetes.html
• Mensah, G. P., van Rooyen, D., & Ten Ham-Baloyi, W. (2019). Nursing management of gestational diabetes mellitus in Ghana: Perspectives of nurse-midwives and women. Midwifery, 71, 19–26. https://doi.org/10.1016/j.midw.2019.01.002
• Çakır E. Gestasyonel diabetes mellitus Tanısı. Selçuk Tıp Dergisi. 2014;30(1):39-41.
• Shih S, Davis-Lameloise N, Janus ED, Wildey C, Versace VL. Mothers after gestational diabetes İn Australia diabetes prevention program (magdadpp) post-natal intervention: study protocolfor a randomized controlled trial. 2014;30(15):259.
• Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu-2019. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği, 2020. [Erişim tarihi: 02 Temmuz 2021]. Erişim adresi: https://temd.org.tr/admin/uploads/tbl_kilavuz/20200625154506-2020tbl_kilavuz86bf012d90.pdf
• Abu-Heija, A. T., Al-Bash, M. R., & Al-Kalbani, M. A. (2017). Effects of maternal age, parity and pre-pregnancy body mass index on the glucose challenge test and gestational diabetes mellitus. Journal of Taibah University Medical Sciences. 2017;12(4): 338–342. https://doi.org/10.1016/j.jtumed.2017.01.005
• Song, L., Shen, L., Li, H., Liu, B., Zheng, X., Zhang, L., Xu, S., & Wang, Y. (2017). Socio-economic status and risk of gestational diabetes mellitus among Chinese women. Diabetic medicine: a journal of the British Diabetic Association.2017;34(10):1421–1427. https://doi.org/10.1111/dme.13415.
• Gürkan E, Dirican E, Bülbül N. Bilinen ve olası risk faktörlerinin birlikteliğinin gestasyonel diabetes mellitus gelişimine etkisi. Ankara Med J. 2018;(3):382‐90.
• Kaya R, Karaçam Z. Gestasyonel Diyabet Görülme Sıklığı ve Anne-Bebek Sağlığı ile İlişkisi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi.2019;9(1),10-18. DOI: 10.33631/duzcesbed.397362.
• Riskli Gebelikler Yönetim Rehberi T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kadın ve Üreme Sağlığı Daire Başkanlığı Ankara. 2014. [Erişim tarihi: 02 Temmuz 2021]. Erişim Adresi: https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/risgebyonreh.pdf.
• Erem C, Kuzu UB, Deger O, & Can G. Prevalence of gestational diabetes mellitus and associated risk factors in Turkish women: the Trabzon GDM Study. Archives of medical science: AMS.2015;11(4):724–735. https://doi.org/10.5114/aoms.2015.53291.
• Moosazadeh M, Asemi Z, Lankarani KB, Tabrizi R, Maharlouei N, Naghibzadeh-Tahami A, et al. Family history of diabetes and the risk of gestational diabetes mellitus in Iran: A systematic review and meta-analysis. Diabetes & metabolic syndrome. 2017;11(1)1:99-104.
• Reichelt AJ, Weinert LS, Mastella LS, Gnielka V, Campos MA, Hirakata VN, et al. Clinical characteristics of women with gestational diabetescomparison of two cohorts enrolled 20 years apart in southern Brazil. Sao Paulo Med J. 2017;135(4):376-82.
• Aksoy T, Uçar H. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2014;53–67.
• Zhang C, Tobias DK, Chavarro JE, Bao W, Wang D. Adherenceto healthy life style and risk of gestational diabetes mellitus: prospective cohort study. BMJ 2014;349:450.
• Tobias DK, Zhang C, Van Dam RM, Bowers K, Hu FR. Physical activity before and during pregnancy and risk of gestational diabetes mellitus. Diabetes Care. 2011; 34(1): 223-9.
• İncedayı S. Planlı davranış Kuramı'na göre geliştirilen Fiziksel Aktivite Ölçeğini Türk toplumuna uyarlama çalışması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), 2005. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Er S. Gebelikte sağlık uygulamaları ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması (Yüksek Lisans Tezi), 2006. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Feleke BE. Determinants of gestational diabetes mellitus: a case-control study. The journal of maternal-fetal & neonatal medicine: the official journal of the European Association of Perinatal Medicine, the Federation of Asia and Oceania Perinatal Societies, the International Society of Perinatal Obstetricians. 2018;31(19): 2584–2589. https://doi.org/10.1080/14767058.2017.1347923.
• Arjmandi Far, M, Ziaei S, Kazemnejad A. The Impact of Maternal Age, Pre-Pregnancy Body Mass Index, Weight Gain and Parity on Glucose Challenge Test (GCT). International journal of fertility & sterility. 2012;5(4): 207–2010.
• Bouthoorn SH, Silva LM, Murray SE, Steegers EA, Jaddoe VW, Moll H, et al. Low-educated women have an increased risk of gestational diabetes mellitus: the Generation R Study. Acta diabetologica. 2015;52(3):445-52.
• Uyanıkoğlu H, İncebıyık A, Karakaş EY. Gestasyonel diyabet taramasında 50 gam glukoz yüklemesi gerekli mi? Anadolu Kliniği. 2016;21(1):60-63. Eades CE, Cameron DM, Evans J. Prevalence of gestational diabetes mellitus in Europe: A meta-analysis. Diabetes research and clinical practice. 2017;129:173–181. https://doi.org/10.1016/j.diabres.2017.03.030.
• Tokat M, Elmas S, Yeyğel Ç. Gestasyonel Diyabetin Emzirme Sonuçlarına ve Emzirme Öz–Yeterlilik Algısına Etkisinin İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2017;10(4),193-200. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfed/issue/46787/586695.
• Gante I, Ferreira AC, Pestana G, Pires D, Amaral N, Dores J, Almeida M, Sandoval JL. Maternal educational level and the risk of persistent post-partum glucose metabolism disorders in women with gestational diabetes mellitus. Acta Diabetol. 2018;55:243–251. https://doi.org/10.1007/s00592-017-1090-y
• Palas Karaca P. Çubukçu Aksu S, Yaşar Ö. Hemşirelik ve Ebelik Öğrencilerinin Gestasyonel Diabetli Gebe Kadın Eğitimine İlişkin Bilgi Düzeyleri. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2020;8(2):258-270. doi: 10.33715/inonusaglik.717157.
• Ko YL, Chen CP, Lin PC. Physical activities during pregnancy and type of delivery in nulliparae. European journal of sport science, 2016;16(3):374–380. https://doi.org/10.1080/17461391.2015.1028468.
• İlgen N, Koçak D. Gestasyonel Diyabetin Tanısında Güncel Yaklaşım, Gebelere Yönelik Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Hemşirenin Rolü . Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi. 2019;2(3):181-183. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ouhcd/issue/51573/652271.
• Primo CC, Ruela PBF, Brotto LDDA, Garcia TR, Lima EDF. Effects of maternal nicotine on breastfeeding infants. Revista Paulista de Pediatria. 2013;31(3):392-397. http://dx.doi.org/10.1590/S0103-05822013000300018.
• Sezgin D, Aydın Kartal Y. Gebelik Döneminde Kanıta Dayalı Yaklaşımların Güncel Rehberler Doğrultusunda İncelenmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;10(1):92-107. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ausbid/issue/63253/714416. World Health Organization. WHO Recommendations on antenatal car efor a positive pregnancy experience.2016. [Erişim tarihi: 02 Temmuz 2021]. https://www.who.int/reproductivehealth/publications/maternal_perinatal_health/anc-positive-pregnancy-experience/en/
• Behrooz L, Balekian DS, Faridi MK, Espinola JA, Townley LP, Camargo CAJ. Prenatal and postnatal tobacco smoke exposure and risk of severe bronchiolitis during infancy. Respir Med.2018;140:21-26.
• Özcan H, Kızılkaya Beji N. Health practices of pregnant women in Gumushane City Center. Perinatal Journal.2015;23(1):13–19.
• Çapık A, Sakar T, Ejder Apay S. Gebelikte Sağlık Uygulamaları ile Duygusal Zeka Arasındaki İlişki. Uluslararası Hemşirelik Dergisi. 2016;l(6):75-88. Sis Çelik A, Aksoy Derya Y. Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;8(1):111-119. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/gumussagbil/issue/43947/533000
• Beyaz E, Gökçeoğlu S, Özdemir N. Muş İl Merkezinde Gebelerin Sağlık Uygulama Düzeylerinin Belirlenmesi. Van Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;13(2):9-16. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/vansaglik/issue/56590/658169
• Tümer A, Özsoy S. Fiziksel Aktiviteyi Artırmada Değişim Aşaması Temelli Bireysel Danışmanlık Girişiminin Etkisi.Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi.2015;31(2):26-39.Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/egehemsire/issue/49335/630164
• Yılmaz E, Karahan N. Gebelikte Sağlıklı Yaşam Davranışları Ölçeği’nin geliştirilmesi ve geçerlik güvenirliği. Cukurova Med J 2019;44(1):498-512.
• Kahyaoğlu Süt H, Hür S. Üreme Çağında, Gebe ve Postpartum Dönemde Olan Kadınların Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2020;5(2):243-256.
• Kanığ M, Eroglu K. Investigation of the relationship between the level of perceived social support and healthy lifestyle behaviors of pregnant women. J Psy Nurs. 2020; 11(4):333-340
• Özcan H, Polat T, Yılmaz M, Öztürk A, Aydoğan T. Gebelerde Sağlıklı Yaşam Davranışlarının ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. OTSBD. 2020;5(3):482-492.
• Göker A, Yanıkkerem E, Topsakal Ö. Gebelerin Fiziksel Aktivite Düzeyleri ve Yaşam Kalitelerinin İncelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi.2021;8(2),315-322. DOI: 10.34087/cbusbed.827769