FARKLI EKİM YÖNTEMLERİNDE, KORUNGA, KILÇIKSIZ BROM, MAVİ AYRIK VE KARIŞIMLARININ VERİM VE KALİTE ÖZELLİKLERİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 15, 17.06.2019

Hakkı Akdeniz

Öz

Araştırma, baklagillerden korunganın (Onobrycis sativa Leys.) ve buğdaygillerden kılçıksız brom (Bromus inermis Leys.) ve mavi ayrık (Agropyron intermedium Host. Beauv) ile
oluşturdukları karışım ve oranlarının değişik ekim şekillerindeki verim performansları araştırılmıştır. Deneme, bölünen-bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuş ve yürütülmüştür. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarla bitkileri deneme alanlarında, 1994 yılında, ana parsellere dört ekim (serpme, 30, 45 ve 60 cm), alt parsellere 2
karışım şekli (1: korunga + kılçıksız brom, 2: korunga + mavi ayrık) alt-alt parsellere ise karışım oranları (korunga + buğdaygil; %100, 75, 50 , 25 ve 0) konulmuştur. İki yıllık sonuçlara göre,
korunga, kılçıksız brom ve adi otlak ayrığının yaş ot verimleri sırasıyla, 2455.0, 1125.7 ve 1155.9 kg da-1; kuru ot verimleri 631.4, 368.1 ve 362.5 kg da-1; ham protein oranları %14.74, %8.16, %8.56 ve ham protein verimleri ise 100.0, 28.3 ve 31.4 kg da-1 olmuştur. En yüksek ham protein oranı (%12.90), korunga + kılçıksız brom karışımından elde edilmiş olup, ekim yöntemleri, yaş ot verimi, kuru ot ve protein verimini önemli derecede etkilemiştir. Serpme ekim metodunda 2021.5 kg da-1 yaş ot, 553.0 kg da-1 kuru ot ve 73.4 kg daham protein elde edilmiştir. 30, 45 ve 60 sıra aralıklarında ise sırasıyla 2108.2, 1838.9 ve 1549.0 kg da-1 yaş; 555.3, 510.9 ve 415.8 kg da-1 kuru ot; 75.0, 66.0 ve 52.9 kg da-1 ham protein verimi alınmıştır. Buna göre, 30 cm'lik sıra aralığında korunga'da, en yüksek yaş ve ot verimi ile protein verimine ulaşırken, kılçıksız bromda ve adi otlak ayrığında 45 cm'lik sıra aralığında ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Ekim yöntemleri, korunga, kılçıksız brom, adi otlak ayrığı, verim, yem kalitesi

THE INFLUNCE OF DIFFERENT SOWING METHODS OF SAINFOIN, SMOOTH BROMEGRASS AND WHEATGRASS MIXTURES ON YIELD TRAITS AND QUALITY CHARACTERISTICS

Öz

This study was performed to compare and determine the suitable mixtures of planting methods for the sainfoin (Onobrychis sativa Lam.), smooth bromegrass (Bromus inermis Leyss.),
intermediate wheatgrass (Agropyron cristatum (Host.) Beauv.) and their combination with mixtures rates were chosen under investigation. The research was designed in split-split design with three replications. The sowing methods were used (broad casting, 30, 45, and 60 cm rowspacing) in main plots while, legumes+grasses mixtures rates were used (100, 75, 50, 25, and 0) in sub-plot in the spring of 1994 at there search fields of Agriculture Faculty of Van Yüzüncü Yıl University in Turkey. The results in 1995 and 1996 years, indicated that, fresh herbage yields of sainfoin, smooth bromegrass and intermediate wheat grass produced 2455.0, 1125.7 and 1155.9 kg da-1 , hay yields and were 631.4, 368.1 and 362.5 kg da-1 , in addition, the crude protein rates were 14.74%, 8.16% 8.56% and crude protein yields were 100.0, 28.3 and 31.4 kg da-1 , respectively. The highest crude protein rate (12.90%) was produced from sainfoin+smooth
 mixture. Sowing methods were significantly influenced of forage, hay and protein yields of species and mixtures. The casting method produced 2021.5 kg da-1 fresh herbage yields,
553.0 kg da-1 hay yield, 73.4 kg da-1 crude protein yield. In the rowspacing of 30, 45 and 60 cm were, 2108.2, 1838.9 and 1549.0 kg da-1 fresh herbage yields; 555.3, 510.9 and 415.8 kg da-1 hay yields; 75.0, 66.0 and 52.9 kg da-1 crude protein yields. Accordingly, 30 cm row spacing in sainfoin achieved the highest freshand hay herbage yields as well as protein yields while the row spacing with 45 cm in the smooth bromegrass.

Anahtar Kelimeler

Sowing methods, sainfoin, smooth bromegrass, intermediate wheatgrass, yield, forage quality

Kaynakça

• Açıkgöz, E., 1995. Yem bitkileri II. Baskı. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Uludağ Üniv. Basım evi 1995, Bursa.
• Akbari, A., Acıoğlu, R., 1990. Değişik ekim normları ile sıra arası mesafelerin kılçıksız brom (Bromus inermis Leyss )’un tohum verimi ile bazı özelliklerine etkisi üzerinde bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg. Cilt;26, Sayı:1, İzmir.
• Akdeniz, H., Andiç, C., 1996. Korunga ile karışıma giren kılçıksız brom ve mavi ayrığın değişik ekim şekillerindeki kuru ot ve protein verimleri, ham protein oranları ve karışımların botanik kompozisyonlar, Y.Y.Ü. Fen. Bil. Ens. (Doktora Tezi).
• Akyıldız, A.R., 1970. Hayvan yemleri üretimi ve rasyonel kullanılması. T.M.M.O.B Ziraat Mühendisleri Odası. Kongre Tebliği. NO:11.
• Altın, M., F, Tosun., 1997. Erzurum ekolojik şartlarında azot, fosfor ve potasyum gübrelerin “ korunga+buğdaygiller” karışımı yapay mer’anın ot verimine vee botanik kompozisyona etkileri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Der. 8(4). 67-80, Erzurum.
• Altın, M., 1982a. Bazı yem bitkileri ile bunların karışımlarının değişik ekim şekillerindeki kuru ot ve ham protein verimleri, türlerin ham protein oranları ve karışımların botanik kompozisyonları. I. Kuru ot ve ham protein verimleri. Doğa Bilim Dergisi. Vet. Hay. Tar. Orm. Der. 2(2):93-107, Ankara.
• Altın, M., 1982b. Bazı yem bitkileri ile bunların karışımlarının değişik ekim şekillerindeki kuru ot ve ham protein verimleri, türlerin ham protein oranları ve karışımların botanik kompozisyonları. II Ham protein oranları ve karışımların botanik kompozisyonları. Doğa Bilim Dergisi Vet. Hay. Tar. Orm. Der. 6(2): 109-126, Tekirdağ
• Altın, M., Gökkuş, A., 1988. Erzurum sulu şartlar altında bazı yem bitkileri ile bunların karışımlarının değişik ekim şekillerindeki kuru ot verimleri üzerinde bir araştırma. Doğa (T.Ü) Tar. Orm. Der. 2(1): 21-36, Ankara.
• Altın, M., Tuna, C., 1996. Tekirdağ koşullarında farklı sıra aralığı ve ocağa ekilen korunganın kuru ot verimleri ile otun ham protein ve kül oranları. Türkiye 3. Çayır Mer’a ve Yembitkileri Kongresi 17-19 Haziran 1996.
• Alvim, MJ., Moojen, EL., 1984. Effects of sources an rates of nitrogen and management pratices on production and quality of Italian ryegrass forage. Revsta da Sociedade Brasileira de Zootecnica. 13(2): 243-253. Herb. Abs. 56 (1986) No. 3226.
• Andiç, N., 1995. Van yöresi kıraç şartlarında yetiştirilen korunga (Onobrychis sativa L.)’ ya uygulanan değişik sıra aralığı ve fosforlu gübrenin ot, tohum verimleri ile bazı verim unsurlarına etkileri üzerine bir araştırma. Y.Y Üniv. Fen Bil. Enst. Tarla Bit. Anabilim Dalı. Doktora Tezi 1995, Van.
• Anonim, 1971., Van gölü havzası toprakları. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Topraksu Genel Müdürlüğü Yayınları:281, Köyişleri Bakanlığı Yayınları: 197, Raporlar Serisi:67, Ankara
• Anonim, 1987. Van İli Verimlilik Envanteri Ve Gübreye İhtiyaç Raporu. Tarım Orman Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları No:26, Ankara
• Arvas, Ö., 1995. Van kıraç şartlarında kılçıksız brom (Bromus inermis Leyss.)’a uygulana değişik sıra aralığı ile azot ve fosfor gübre dozlarının ot ve tohum verimleriyle otun ham protein oranına etkisi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. YYÜ. Fen Bil. Enst. Tarla Bitkileri Bölümü Ana Bilim Dalı, Van.
• Baker, CJL., Heinberg, G., Alderman ,G., Eden, A., 1952. Studies of the composition of sainfoin. Jour. Agri Science 42: 382-394.
• Bakır, Ö., 1985. Çayır ve mera ıslahı prensip ve uygulamalar. Ankara Üniv. Zir. Fak. Yay. 947, Ders Kitabı; 272, Ankara.
• Bilensoy, M.C., 1970. Crop productivity as affected by some of rotation in dry farming area of Turkey” Third Wheat Seminar.
• Black, A.L., Reitz, L.L.,1969. Row spacing and fetiliziation influences on proage and seed yield of intermadite wheatgrass, Russian wild rye and green needlegrass on dryland. Agron. Journal 61: 801-805.
• Chakarow, R,, 1990. Improvement of degraded by dirct oversowing. Soil-Grassland-Animal Relationshis. Pocedeeding of 13 th General Meeting of theEuropean Grassland Federation, Banksa. Baystrica, Czechoslovakia, June, 25-29, 1990, 359-361;9.
• Clark, E.A., Jean, G.St., 1984. Annual and biennial legumes with westerwolds annual ryegrass. ForageNotes 28-43-53.
• Çelik, A., Demirbağ N, 2013. Türkiye’de desteklemelerin yem bitkileri ekiliş ve üretim üzerine etkisi. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Müdürlüğü, ISBN: 978-605-4672-40-0, Yayın No: 215.
• Dancik, J., 1989. Effect of sowing rate and compositotion on the yield of lucerne grown in mixtures with selected species or with cloverpol’nohospodarstvo Vyskumny Ustav Raslinnej Vyroby, 921 68 Piesst’any, Chezhoslovakia. Po’nohospodarstvo31:1, 6-18.
• Deniz, S., Akdeniz, H., Avcı, M., Kara, MA., 2005. Farklı Devrelerde Biçilen Korunganın Verim Potansiyeli ile Sindirilebilirlik ve Enerji Düzeylerinin İn Vivo ve Vitro Yöntemlerle Belirlenmesi. Veteriner Bilimleri Dergisi., 21 (3-4): 47-55.
• Deveci, M., 1996. Van kıraç şartlarında yetiştirilen mavi ayrık (Agropron intermedium (Host.) Beauv.)’a ugulanan değişik sıra aralığı ve gübrelerin ot ve tohum verimleri ile bazı verim unsularına etkiler üzerin bir araştırma. Doktora Tezi YYÜ Fen Bil. Enst. Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Van.
• Dubbs, AL., 1971. Competition between grassand legumespecies on dryland. Agronomy Journal 63 (3): 359-362.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve deneme metotları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fak. Yay. No: 1021, Ders Kitabı No:295- Ankara,
• Elçi, Ş., Ekiz, H.,, Sancak C., 1996. Türkiye’de korunga (Onobrychis sp.) üretim sorunları. Türkiye 3. Çayır Mera ve Yem bitkileri Kongresi 17-19 Haziran, Erzurum.
• Elçi, Ş., 1960. Baklagillerden Yem bitkileri, Tarım Bakanlığı Meslek Kitapları Serisi, (Tercüme), Ankara.
• Hwang, SF., Berg, BP., Howard, RJ., und Mcandrew, DW., 1992. Secreen of sainfoin cultivars an linesforyield, winterhardines an resistance to fusarium crown adn root rot in East Central Alberta Canadian Plant DiseaseSurvey.
• Ioffe, RJA., 1939. Perennials and mixtures as a croppreceding cotton. SovetAgr. No: 7:81-83, Herb, Abstr. 10:467-1940.
• Jefferson, PG., 1988. Forage yield testing: What is an adequate regime ? Forage-Notes. 1988., 32, 3-9. Agriculture Canada, Swift Current, Sask. S9H 3X2, Canada.
• Jensen, E.H., Sharp, M.E., 1968. Aronomic evaluation of sainfoinin Nevada sainfoin symposium at Mantana StateUnit. Dec. 12 and 13.
• Kacar, B., 1984. Bitki besleme uygulama kılavuzu. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay. No: 900, Uygulama Kılavuzları: 214, Ankara.
• Kenno, H., Brick, M.A., Townsend, C.E., 1987. Establishment of cicermilk vetch four cool-season grasses. Crop-Science, 27:4, 810-812.
• Keskin, B., 1996. Van kıraç koşullarında yetiştirilen adi otlağın (Agropryon cristatum L. Gaertn)’na uygulan değişik sıra aralığı ve gübrelerin ot ve tohum verimleri ile bazı verim unsurlarına etkileri üzerinde bir araştırma. YYÜ . Fen Bil. Enst. Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Van.
• Lehman, J., Meister, E., 1985. Advantages and management of grass-legumea assocaitons in forage production. Proceeding of the XV. International Grassland Congress, August 24-31, 1985, Kyoto, Japan, 582-584.
• Lodge, G.M., 1991. The effect of native grasscover, species, herbicide ands owing method on legume establishment on the slopes of New South Wales, Australian-Journal-Experimental-Agriculture, 31:4, 485-492.
• Manga, İ., 1975. Doğu Anadolu hayvancılığında yem bitkileri yetiştiriciliğinin yeri ve önemi, Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. Cilt:6, Sayı:3 (Ayrı Baskı).
• Martiniello, P.,Ciola, A., 1994. The effect of agronomic factors on seed and forage production in perennial legumes sainfoin (Onohrychis viciifolia Scop.) and French honeysuckle (Hedysarum comnarium L.). Grass&Forage Science, 49(2): 121-129.
• Mirzadinow, R.A., and Ykowleva, G.P., 1990. Productivitiy of vegetation of semi-arid territories of the kazakh hilly region. Problems of Desert-Development Combined Researh Division, Kazgi prozemInt. Alma-Ata. No1, 20-25.
• Mowrey, D.P., and Matshes, A.G, 1990. Persistance of sainfoin under different grazing regimes. Agronomy-Journal, Vol. 83 No. 4, p. 714-716.
• Nikoleva,V.I., 1951. Comperative investigation of perennial herbage legumes inKirgiz, SSR, Semono vod, 18, No; 46-54, Herb.Abrst. 22:273, 1952.
• Özkan, U., Demirbağ, N.Ş., 2016. Türkiyede Kaliteli Kaba Yem Kaynaklarını Mevcut Durumu Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 9 (1): 23-27,2016. ISSN: 1308-0040, E-ISSN: 2146-0132, www.nobel.gen.tr
• Sayar, M.S., Anlarsal, A.E., Basbağ, M., 2010. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yem bitkileri tarımının mevcut durumu sorunları ve çözüm önerileri. HR.Ü. Z.F. Dergisi, 14(2): 59-67.
• Serin, Y., 1989b. Erzurum sulu şartlarında yetiştirilen mavi ayrık (Agropyron intermedium (Host.) Beauv.)’a uygulanan değişik sıra aralığı ve gübrelerin ot ve ham protein verimi ile otun ham protein oranına etkileri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 20 (2): 1-12, Erzurum.
• Serin, Y., 1989s. Erzurum sulu şartlarında sonbaharda ve ilkbaharda ekilen kılçıksız bromun (Bromus inermis Leyss.)’de gübrele, biçim zamanı ve sıra aralığının ot verimine, otun ham protein oranına ve verimine etkileri üzerine bir araştırma. Doğa, Tar. Ve Orm. Der. 13(2): 395-406, Ankara.
• Serin, Y., 1991a. Erzurum kıraç şartlarında yetiştirilen mavi ayrık (Agropyron intermedium (Host.) Beauv.)’a uygulanan değişik sıra aralığı ve gübrelerin ot ve ham protein verimi ile otun ham protein oranına etkileri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 22 (1): 1-12, Erzurum.
• Serin, Y., 1991b. Erzurum sulu şartlarında yetiştirilen mavi ayrık (Agropyron intermedium (Host.) Beauv.)’a uygulanan değişik sıra aralığı ve gübrelerin ot ve ham protein verimi ile otun ham protein oranına etkileri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 22 (2): 1-123, Erzurum.
• Serin, Y., 1994a. Erzurum sulu şartlarında yetiştirilen kılçıksız bromun (Bromus inermisLeyss.)’de değişik sıra aralığı ve gübrelerin ot ve ham protein verimleri ile otun ham protein oranına etkileri üzerine bir araştırma. Doğa, Tu. Ta ve Orm. Der.
• Sheafer, CC., Peterson, P., Hall MH. Stordehl, J.B., 1992. Drought effects on yield and quality of perennial grasses in the Noth Central United StatesJournal-of-Production-Agricultur 5(4), 556-561.
• Smith, D., Jacques, A.V.A., 1973. Influence of alfalfa stand pattens and nitrogen fertilization on the yield and persistance of grasses grow witha alfalfa. Researces Report. Wisconsin College of Agricultural and Life Science University of Wisconsin, No: R, 2480, 17.
• Susarov, A., 1944. Some species and varieties of perennial herbage plants for the dry southeastern parts of USSR. Sovhoz. Proizvod. No. 4: 28-29.
• Taşkın, E., 2012. Yonca (Medicago sativa L.) ve Kılçıksız Brom (Bromus inermis Leyss) Karışım Oranlarının ve Jips Uygulamalarının Botanik Kompozisyon ve Eşdeğer Alan İndeksine Etkisi. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der./Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 2(1): 75-82.
• Tekeli, A.S., Bakır, Ö., 1980. Orta Anadolu koşullarında suni mera tohum karışımlarının ekim metotları üzerine etkileri. A.Ü.Z.F. Tarla bitkileri bölümü Doktora tez özetleri, 1: 573-592.
• Temel, O., Özalp, M., 2016. Artvin’in Şavşat ilçesinde yetiştirilen korunga (Onobrychis sativa Scop.) yem bitkisinin verimi ve kalitesi üzerine yükseltinin ve bazı toprak özelliklerinin etkisi. Anadolu Tarım Bilim. Derg./Anadolu J Agr Sci, 31. doi:10.7161/anajas.2016.31.1.106-116
• Tosun, F., 1968. Korunganın birlikte yetiştiği bazı yem bitkilerinin azot oranına, ot ve ham protein verimine etkiler üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Zir.Fak. Zirai Araştırmalar Enst. Araşt.Bül. No: 26, Erzurum.
• Tosun, M., Soya, H., Çelen, E., 1988. Farklı biçim uygulamaları ve sıra arası mesafelerinin tohu ve diğer bazı karakterlerine etkileri. Ege Üniv. Ziraat Fak. Der. 25 (1), 184-94.
• Türk, M., 2005., Farklı ekim sıklıklarınının korunganın (Onobrycis sativa L.) ot ve ham protein verimi üzerine etksi. Tarım Blimleri Dergisi. 11 (3) 292-298.
• Yıldız, N., 1986. Araştırma ve Deneme Metotları. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fak. Zootekni Bölümü, Ders Notları, Erzurum.
• Yılmaz, İ., Akdeniz, H., Deveci M., 1999. Van Sulu ve Kuru Koşullarında Korunganın Ot ve Tohum Verimi Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt III, Çayır–Mera Yem bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller, sayfa: 256-260, Adana.