Türkiye Toprak Haritalarının Evrimi ve Iğdır İli Örneği

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 39 - 56, 30.06.2022

Mücahit Karaoğlu , Erhan Erdel

https://doi.org/10.46876/ja.1076839

Öz

Toprak gibi, çok kıymetli ve miktarı artırılamayan, yanlış uygulamalarla üst verimli kısmı azalan milli servetimizi korumak için, öncelikle onu iyi tanımak, özelliklerini ve verimlilik durumunu bilmek toprak bilimciler için bir ödevdir. Bu ödevin en son yerine getirilmiş, görsel hali toprak haritalarıdır. Bir ülke veya bölge topraklarında meydana değişikliklerin izlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması için toprak haritalarının belirli süreler içerisinde yenilenmesi, ilk haritaların oluşturulmasından daha önemlidir. Türkiye toprak haritalamasındaki gelişmelerin kronolojik olarak verildiği bu çalışmada, 1958-2021 tarihleri arasında hazırlanan toprak haritaları sunulmuştur. Çalışma alanımız olan Iğdır ili örneklendirmeleri, toprak haritaları üzerindeki okumalarla yapılmıştır. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (KHGM), Kars ili arazi varlığı paftalarındaki Iğdır ili sınırları sayısallaştırılarak, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ortamında tüm karakteristikler öz nitelik tablosu halinde veri tabanına dönüştürülmüş ve Toprak Reformu Genel Müdürlüğü 1/25.000 ölçekli sayısal toprak verileri ile birlikte kullanılarak; büyük toprak grupları, arazi kullanım kabiliyet sınıfları ve problemli arazileri kapsayan çok amaçlı bir Iğdır ili haritası hazırlanmıştır. 1958 yılında, Iğdır ili için 1 büyük toprak grubu ortaya konmuş iken; 1998 yılından bugüne kadar 7 büyük toprak grubu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye toprak haritaları, Iğdır toprak haritaları, CBS

Evolution of Turkiye Soil Maps and Iğdır Province Example

Öz

It is an assignment for soil scientists to protect our national wealth, such as soil, which is very valuable and amount cannot be increased, and upper productive part is decreased by wrong practices, to know it well, to know its properties and productivity status. The final visual version of this assignment is the soil maps. In order to monitor the changes in the lands of a country or region and to take the necessary precautions, it is more important to renew the soil maps within a certain period of time than to create the first maps. In this study, in which the developments in Türkiye's soil mapping were given chronologically, soil maps had prepared between 1958-2021 were presented. The samplings of the province of Iğdır which is our study area were performed with readings on the maps. General Directorate of Rural Services, Iğdır province borders on layouts of Kars province land asset map were digitized on the Geographic Information Systems (GIS), and all the characteristics on the map have been converted into a database in the form of attribute tables. General Directorate of Land Reforms 1/25.000 scaled digital soil data and attribute table were used together, and a multi-purpose map covering large soil groups, land use capability classes and problematic lands was prepared. In 1958, while 1 large soil group was revealed for the province of Iğdır; since 1998, 7 major soil groups have been identified.

Anahtar Kelimeler

Turkey soil maps, Iğdır soil maps, GIS

Kaynakça

• Akbaş F, Yıldız H, 2004. Toprak özelliklerinin haritalanmasında jeoistatistiksel tekniklerin Kullanılması. 3. Coğrafi Bilgi Sistemleri, 6-9 Ekim, Türkiye.
• Atalay İ, 2000. Türkiye coğrafyası-1 (Fiziki). İnkılap kitabevi, 238 sayfa, İstanbul.
• Atalay İ, 2006. Toprak oluşumu, sınıflandırılması ve coğrafyası. T. C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü Yayını, 584 sayfa, Ankara.
• Bathgate, J.D., Duram, L.A. 2003. A Geographic Information Systems Based Landscape Classification Models to Enhance Soil Survey: A Southern Illionis Case Study. Jour. Of Soil and Water Cons., 58: 119-127.
• Dengiz, O., Sarıoğlu, F.E. 2011. Samsun ilinin potansiyel tarım alanlarının genel dağılımları ve toprak etüt ve haritalama çalışmalarının önemi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 26(23): 241-250.
• Karaoğlu, M., Çelim, Ş. 2018a. Doğu Anadolu Bölgesi ve Iğdır’ın jeolojisi ve toprak özellikleri. Journal of Agriculture, ISSN: 2636-8757, 1(1): 14-26, Iğdır.
• Karaoğlu, M., Yalçın, A.M. 2018b. Toprak tuzluluğu ve Iğdır ovası örneği. Journal of Agriculture, ISSN: 2636-8757, 1(1): 27-41, IĞDIR.
• KHGM, 1998. Kars ili arazi varlığı. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, 149 sf., Ankara.
• MGM, 2021. İklim Sınıflandırmaları. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Meteoroloji Genel M. (https://www.mgm.gov.tr/iklim/iklim-siniflandirmalari.aspx) Erişim tarihi: 27.04.2021.
• Oakes, H. 1958. Türkiye toprakları (Tercüme). Türk Yüksek Ziraat Mühendisleri Birliği Neşriyatı, Sayı: 18, 224 sf., Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir.
• Oruç, N. 1970. Iğdır ovası çorak topraklarının bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. A. Ü. Yayınları No: 80, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 27, Araştırma Yayınları No: 8, 56 sayfa. A. Ü. Basımevi, Erzurum.
• Özkalaycı, G.Ö., Özden, D.M., Keskin, S., Bayat, M. 2001. Türkiye toprakları bilgi sistemi. 8. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, sayfa 266-270, Ankara.
• Rogowski, A.S., Wolf, J.K. 1994. Incorporating Variability into Soil Map Unit Delineations. Soil Science Society of America Journal, 58(1):1338-1350.
• Saygılı, R. 2014. Türkiye toprak haritası. Coğrafya Harita, cografyaharita.com web sitesi. http://cografyaharita.com/turkiye_toprak_haritalari1.html Erişim tarihi: 09.11.2021.
• Şimşek, O., Nadaroğlu, Y., Yücel, G., Yıldırım, M., Erciyas, H. 2017. Don hadisesi ve Türkiye don takvimi. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Yayınları, 177 sayfa, Ankara.
• Tanrıkulu M, 2017. Türkiye’de toprak etüt-haritalama çalışmaları ve Harvey Oakes. Akademik Bakış Dergisi, 64: 664-678.
• Topraksu, 1978. Türkiye Arazi Varlığı (Kullanma, sınıflar, sorunlar). Köyişleri ve Kooperatifler Bakanlığı, Topraksu Genel Müdürlüğü, Toprak Etütleri ve Haritalama Daire Başkanlığı. Baskı: TOPRAKSU Kartografya Müdürlüğü, Ankara.
• Topraksu, 1982. Türkiye Toprak Potansiyeli Etütleri ve Tarım Dışı Amaçlı Arazi Kullanımı Planlamaları Projesi. TOPRAKSU Genel Müdürlüğü Toprak Etütleri ve Haritalama Dairesi Başkanlığı, 77 sayfa, Ankara.