Elements Of Social Capital and The Qur'anic Values in The Sociological Context

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 207 - 234, 15.02.2018

İbrahim Halil Şimşek

https://doi.org/10.46595/jad.390550

Cited By: 2

Öz

People have continued their existence as a community. In this way people
living together have interacted to each other. As a result of this interaction,
each society has its own social capital. Relations based on mutual trust among
the people and institutions, from the economic and social point of view is
called as social capital. Social capital comes about with social relations. The
social relations that take place among people are generally based on
rationality. This attitude based on benefit is called rational choice theory.
The elements of trust, expectation and obligation of social capital; shows that
social capital does not contrast with rational choice theory. İn this context,
social capital and rational choice theory are two concepts that support each
other. Many elements are influential in the creation of social capital. One of
these elements is religion. Religion is the most important influence in the
creation and accumulation of social capital. The book of Islam, contains many
elements that constitute social capital. Social capital elements revealed by
the Qur'an; participation, social relations, social networks, communication,
reciprocity, obligations, solution of social problems, trust, rules, common
knowledge, collective reason and unity. The most important element of social
capital is trust. Trust is of paramount importance in bilateral relations.
Indeed, the Qur'an has shown sensitivity to about trust. Another important
element of social capital is collective intelligence. The collective mind is
the element that enables the community to move together. It provides unity and
solidarity. The Qur'an has often commanded to move in unity and togetherness
with its approaches. In short, Islam has provided a social capital that is
ready to use for humanity.

Anahtar Kelimeler

Social capital, rational choice theory, social relations, Sociological Quranic studies.

Sosyolojik Bağlamda Sosyal Sermayenin Unsurları ve Kur'an'ın Ortaya Koyduğu Değerler

Öz

İnsanlar
günümüze kadar varlıklarını topluluk halinde sürdürmüşlerdir. Bu vesileyle
birlikte yaşayan insanlar etkileşim içinde olmuşlardır. Etkileşim neticesinde
her toplum kendine özgü sosyal sermayeye sahip olmuştur. İnsanlar ve kurumlar
arasındaki güven ilişkileri ekonomik ve sosyal açıdan sosyal sermaye olarak
adlandırılır. Sosyal sermaye, toplumsal ilişkilerle ortaya çıkar. İnsanların
arasında gerçekleşen sosyal ilişkiler her zaman olmasa da genel itibariyle
rasyonaliteye dayanır. Faydaya dayalı bu tutuma rasyonel seçim teorisi denir.
Sosyal sermayenin güven, beklenti ve yükümlülük unsurları; rasyonel seçim
kuramıyla sosyal sermayenin zıtlık taşımadığını göstermektedir. Bu bağlamda
sosyal sermaye ve rasyonel seçim kuramı birbirlerini destekleyen iki kavramdır.
Sosyal sermayenin oluşturulmasında birçok unsur etkilidir. Bu unsurlardan bir
tanesi dindir. Din, sosyal sermayenin oluşturulmasında ve biriktirilmesinde en
önemli etkendir. İslam’ın kitabı Kur’an’da sosyal sermayeyi oluşturan birçok
unsur yer almaktadır. Kur’an’ın ortaya koyduğu sosyal sermaye unsurları;
katılımcılık, sosyal ilişkiler, toplumsal ağlar, iletişim, karşılıklılık,
yükümlülükler, toplumsal sorunların çözümü, güven, kurallar, ortak bilgi,
kolektif akıl ve birliktir. Sosyal sermayenin en önemli unsuru güvendir. İkili
ilişkilerde güven büyük önem taşımaktadır. Nitekim Kur’an, güven konusunda
hassasiyet göstermiştir. Sosyal sermayenin bir diğer önemli unsuru ise kolektif
akıldır. Kolektif akıl toplumun bir arada hareket etmesini sağlayan öğedir.
Birlik ve beraberliği sağlar. Kur’an, yaklaşımlarıyla sık sık birlik ve
beraberlik içerisinde hareket etmeyi emretmiştir. Kısacası İslam, insanlığa
hazır bir sosyal sermaye oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal sermaye, rasyonel seçim kuramı, sosyal ilişkiler, Sosyolojik Kur'an Okumaları

Kaynakça

• AKIN, İ. (2017). Din ve maneviyat. http://obilir.com/kuranda-istisarenin-onemi/ (Erişim tarihi 15. 11. 2017)
• AKTAN, C.C.; ÇOBAN, H. (2008). Ekonomik refaha ulaşmanın ötesinde sağlıklı ve güçlü bir toplum oluşturmanın altyapısı: Sosyal sermaye. Pazarlama ve iletişim kültürü dergisi (26). ss. 1-13.
• AKYÜZ, N., ÇAPCIOĞLU, İ. (2016). Din sosyolojisi el kitabı. Ankara: Grafiker yayınları.
• AYYILDIZ ÜNNÜ, N.A. (2014). Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz. Yönetim ve ekonomi araştırmaları dergisi (24). ss. 91-116.
• BAŞTÜRK, Ş. (2012). Rasyonel tercih sosyolojisi bağlamında James S. Coleman’ın sosyal sermaye kavramı: Eğitime katılma yönünden tartışmalar’. Sosyoloji konferansları (45). ss. 75-123.
• COLEMAN, J. S. (1990). Foundations of social theory. Harvard university press. 69(2). 993.
• COŞTU, Y. (2009). Toplumsallaşma kavramı üzerine sosyolojik bir değerlendirme. Dinbilimleri akademik araştırma dergisi (3). ss. 117-140.
• EREN, M. (2008). Kur'an ve Sünnete göre sıla-i rahmin önemi. İslam hukuku araştırmaları dergisi (12). ss. 369-380.
• ESED, M. (2002). Kur’an mesajı. Çev. Ahmet Ertürk ve Cahit Koytak. İstanbul: İşaret yayınları.
• ET-TABERİ, İ. C. (1992). Camiu’l Beyan fi Tevili’l-Kur’an. Beyrut.
• FIELD, J. (2008). Sosyal sermaye. Çev. Bayram Şen. İstanbul: Bilgi üniversitesi yayınları.
• FUKUYAMA, F. (2002). Social capitaland development: The coming agenda. Washington: SAIS review. ss. 23-37.
• GERŞİL, G.S.; Aracı, M. (2011). Sosyal sermayenin güven unsurunun işgörenlerin performansı üzerine etkileri. Çalışma ve toplum (28). ss. 39-74.
• GÜMRÜKÇÜOĞLU, S. (2012). Kur'an'da iletişimin önemi ve bunun önündeki engeller. Sosyal bilimler dergisi (3). ss. 74-98.
• GÜNGÖR, Ö. (2007). Kur'an'da sosyal bütünleşme. Diyanet ilmi dergi (2) c. 43. ss. 173-190.
• HARRİSON, E.F. (1993). Inter-disciplinary models of decision making. Management decision (8). c.31. ss. 27-33.
• HERACLEOUS, L. (1994). Rational decision making: Mythorreality?. Management development review (4). c. 7. ss. 16-23.
• HERRNSTEİN, R. (1990). Rational choice theory. Boston: Harvard university (3). c. 45. ss. 356-367.
• İBN KESİR, E. (2005). Tefsîru’l-Kurâni’l-Azîm. Beyrut: Dâru’l-kütüb el-ilmiyye
• KASAPOĞLU, A. (2016). Kur'an'a göre dinin toplumsal bütünleşmedeki rolü. Hikmet yurdu düşünce – yorum sosyal bilimler araştırma dergisi (17). c. 9. ss. 21-116.
• KOBYA, M. (2015). Din sosyolojisinde dini davranış kuramları. Abant İzzet Baysal üniversitesi ilahiyat fakültesi dergisi (5). c. 3. ss. 50-63.
• KÖSE, E. (2004). Yeni bir iktidar tarzı olarak liberal yönetim zihniyeti ve beşeri–sosyal sermaye kavramı. Osmangazi üniversitesi İ.İ.B.F 3. ulusal bilgi ekonomi ve yönetim kongresi. ss.41-47.
• KULA, N. (2000). Kur'an ışığında insan-çevre ilişkisini ruh sağlığı açısından önemi. Uludağ üniversitesi ilahiyat fakültesi dergisi (9). c. 9. ss. 1-10.
• MARSHALL, G. (2003). Sosyoloji sözlüğü. Çevirenler: Osman Akınhay, Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve sanat yayınları.
• McALLISTER, D. (1995). Affect and cognition based trust as foundations for interpersonal cooperation in organization. Academy of management journal (1). ss. 24-59.
• MEVDUDİ, E. (1995). Tefhimu’l-Kur’an. İstanbul: İnsan yayınları.
• MÜFTÜOĞLU, Ö. (2005). Güven ortamının bir toplum için önemi ve bunu engelleyen faktörler. Dinbilimleri akademik araştırma dergisi (2). ss. 143-159.
• ÖZDEMİR, A. (2017). Kur'an'da insanın toplumsal kimliği. GÜİF dergisi. ss.145-159.
• TABATABAİ, A.M.H. (1997). El-mizan fî tefsiri’l-Kuran. Beyrut
• TAZEGÜN, Y. (2012). Kur’an’da sosyal insanın özellikleri. Misbah dergisi (2). ss. 67-83.
• TOKUR, B. (2017). Stres ve din. İstanbul: Çamlıca yayınları.
• TÜRK, E. (2015). Sosyolojik düşüncede sosyal sermaye tartışmaları: Pierre Bourdieu ve James Samuel Coleman bağlamında karşılaştırmalı bir analiz. Sosyal ve kültürel araştırmalar dergisi (2). c.1. ss. 127-149.
• TÜYLÜOĞLU, Ş. (2006). Sosyal Sermaye, İktisadi Performans ve Kalkınma: Bir Yazın Taraması. Akdeniz İ.İ.B.F. dergisi (12). c. 6. ss. 14-60.
• YAVUZ, S. (2013). Sosyal sermaye ve din; Sosyal sermayenin grup içi iş birliği ve eşgüdüme etkisi üzerine. Hitit üniversitesi ilahiyat fakültesi dergisi (23). c. 12. ss. 43-76.